Semafor Generalne skupštine UN, koji bilježi glasanje o rezolucijama u kojima se osuđuje napad i poziva na prekid vatre, pretežno je zelene boje. Međutim, stvarnost je daleko šarenija.
Ovih dana neprestano slušamo o osudama “međunarodne zajednice” kada je riječ o postupcima Rusije u susjednoj Ukrajini, ali ta sintagma uglavnom podrazumjeva “Pet očiju” (grupu anglosaksonskih zemalja), Zapadnu Evropu i Japan. U ostatku svijeta situacija se ne može tako lako definisati.
Ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov rekao je u petak da je napetost na međunarodnoj areni dostigla svoj vrhunac, ali da će Rusija nastaviti da sarađuje sa prijateljima i saveznicima na svim kontinentima.
Lavrov tu misli na malobrojne zemalje koje su se potpuno svrstale na stranu Moskve, ali vjerovatno i na neke od onih koje načelno izražavaju žaljenje zbog sukoba, ali podvlače liniju kod otvorenog suprotstavljanja Rusiji.
Stav Sjedinjenih Država, Кanade, Britanije, Australije i Novog Zelanda je jasan – ruska ofanziva na Ukrajinu je nedopustiva. Predvođeni Amerikom, saveznici su ujedinjeni u osudi Vladimira Putina i koordinaciji strateškog odgovora. Oni su uveli iste sankcije ruskim bankama i kompanijama, bogatim pojedincima, onima koji podržavaju Putina i samom Putinu. Oni šalju pomoć i, u većini slučajeva, obezbjeđuju oružje ili sredstva za njihovu kupovinu.
Većina Evrope je osuđuje Putinovu agresiju. Iako Ukrajina još nije članica Evropske unije, kolektivni stav najbolje sumira francuski predsjednik Emanuel Makron koji je nakon početka invazije rekao:
– Događaji predstavljaju prekretnicu u istoriji Evrope. Na ovaj čin rata odgovorićemo bez slabosti, hladnokrvno, odlučno i jedinstveno.
Njemačka, Belgija, Poljska, Švedska, Češka Republika, Holandija, Portugal, Španija, Francuska, Italija, Grčka i Rumunija su među onima koji šalju podršku Ukrajini, uključujući oružanu i humanitarnu pomoć.
Nakon što je ranije podržao Putinov zahtjev da se NATO ne širi na Ukrajinu, mađarski premijer Viktor Orban, koji je tradicionalno proruski i antiimigrantski nastrojen, otvorio je svoje granice za ukrajinske izbjeglice. Podržava sankcije Rusiji, ali neće dozvoliti prenos smrtonosnog oružja u Ukrajinu preko mađarske teritorije.
EU je takođe uvela ekonomske sankcije Rusiji, pojačavajući zapadni pritisak na Putina da odustane od svojih planova.
Japan je bio prva zemlja u Aziji koja je osudila Rusiju i nametnula joj sankcije. Takođe će zabraniti novo izdavanje i distribuciju ruskih državnih obveznica u Japanu.
Tajvan je oštro osudio Rusiju i uveo ekonomske sankcije. Ostrvo, koje Kina smatra dijelom svoje terotorije, preko Njemačke je u Ukrajinu poslalo skoro 30 tona sanitetskog materijala.
Singapur je jedini član ASEAN koji je uveo finansijske sankcije Rusiji i pridružio se zapadnim blokadama ruskih finansijskih institucija iz SVIFT bankarskog sistema. Južna Кoreja je slijedila taj primjer, uvodeći slične sankcije i zabranivši isporuku strateških artikala u Rusiju, uključujući elektroniku, poluprovodnike i kompjutere.
Кolumbija, Argentina i Čile pozvale su na brzo povlačenje ruskih trupa iz Ukrajine prvog dana.
Bjelorusija je pomagala Rusiji i prije invazije. Ugostivši hiljade ruskih vojnika na ukrajinskoj granici sa radi “vojnih vježbi“, omogućila je Putinu da napadne Ukrajinu sa sjevera. Predsjednik Aleksandar Lukašenko, vjerni Putinov saveznik, rekao je da bjeloruske trupe neće učestvovati u sukobu, ali je 1. marta ukrajinski vojni zvaničnik rekao da su se one uključile u rat u Černigovskoj oblasti.
Sirijski predsjednik Bašar el Asad razgovarao je sa Putinom 25. februara i rekao mu je da je ono što se dešava u Ukrajini “ispravljanje istorije i uspostavljanje ravnoteže koja je izgubljena u svijetu nakon raspada Sovjetskog Saveza”. Rusija je podržavala Asada tokom sirijskog sukoba.
U jednosatnom govoru početkom mjeseca, u kojem se nije pominjala Rusija, iranski vrhovni vođa ajatolah Ali Hamnei rekao je da se njegova zemlja zalaže za zaustavljanje rata u Ukrajini, ali za njega okrivljuje Ameriku i Zapad, rekavši da njihovi “mafijaški režim“ stvaraju ratove širom svijeta. Al Džazira je izvjestila da je iranski predsjednik Ebrahim Raisi prvi razgovarao sa Putinom nakon početka invazije.
Sjeverna Кoreja je za krizu okrivila “politiku hegemonizma” Amerike i Zapada, optužujući Vašington i njegove saveznike da ignorišu “razumne i legitimne” zahtjeve Rusije nastavkom na širenje NATO ka istoku.
Venecuela, vjerni ruski saveznik, okrivila je Ameriku i NATO za rat. U saopštenju se navodi da su prekršili sporazume iz Minska koji su garantovali mir u oblasti Donbasa u Ukrajini koju drže pobunjenici.
Кina je odbijala da koristi riječi “invazija“ i “rat“ i uzdržala se od rezolucije Savjeta bezbjednosti UN kojom se osuđuje, Rusija da bi 2. marta rekla da je “izuzetno zabrinuta“ zbog situacije. Peking se ponovo uzdržao od glasanja u Generalnoj skupštini UN 3. marta, ali je i dalje “duboko ožalošćen zbog sukoba između Ukrajine i Rusije“, navodi se u tekstu na sajtu kineskog Ministarstva spoljnih poslova. Kina i Rusija uglavnom održavaju prijateljske odnose, ali na geopolitičkoj sceni imaju i mnoge preklopljene interese.
Indija sjedi u 15-članom Savjetu bezbjednosti UN, gdje se, kao i Кina, uzdržala od rezolucije kojom se osuđuje Rusija. Na pitanje da li je Indija u potpunosti usklađena sa svojim saveznikom nakon što je Vašington počeo da uvodi sankcije Moskvi, američki predsjednik Džo Bajden je rekao:
– Nismo to u potpunosti riješili.
Indija je saveznik Amerike u njenom rivalstvu sa Kinom, ali i dalje najviše oružja uvozi iz Rusije. Zemlja je do sada izbjegavala da osudi ruske postupke, iako je indijski premijer Narendra Modi pozvao na prekid nasilja u razgovoru sa Putinom 25. februara.
Pakistanski premijer Imran Кhan se sastao u Moskvi sa Putinom na dan kada su ruske snage ušle u Ukrajinu. Pakistan je izrazio zabrinutost zbog posljedica invazije, ali nije osudio Rusiju.
Činilo se da je izjava Asocijacije nacija jugoistočne Azije (ASEAN) od 26. februara bila samo kupovina vremena.
– Ministri spoljnih poslova ASEAN duboko su zabrinuti zbog situacije koja se razvija i oružanih neprijateljstava u Ukrajini. Pozivamo sve uključene strane da pokažu maksimalnu uzdržanost i ulože najveće napore u nastavak dijaloga – saopšteno je.
Međutim, uprkos nedavnom približavanju Amerike indo-pacifičkom regionu radi ograničavanje uticaja Kine, zemlje još uvijek nisu slijedile američki primjer i osudile rat u Ukrajini.
Arapska liga je izrazila zabrinutost zbog rata, ali se uzdržala od zahtjeva da se prekine ruska agresija. Ujedinjeni Arapski Emirati, koji imaju privremeno mjesto u Savjetu bezbjednosti UN, pridružili su se Кini i Indiji u uzdržanom glasanju za osudu invazije.
Turska je uhvaćena između čekića i nakovnja. Njujork tajms je izvjestio da je predsjednik Redžep Tajip Erdogan razgovarao telefonom sa Putinom 23. februara, nekoliko sati prije početka invazije. Tada je Erdogan ponovio svoju ponudu za posredovanje između Rusije i Ukrajine – u ovoj fazi zbog otvorenih namjera Rusije u regionu Donbasa. Od tada je zadržao ujednačen ton, opisujući invaziju kao neprihvatljivu, ali nastavljajući da poziva na mirno rješenje.
Osim što su na suprotnim stranama drugih sukoba, poput Sirije, Turska, članica NATO, takođe podržava ulazak Ukrajine u EU i NATO.
Brazilski predsjednik Žair Bolsonaro javno je izjavio da je njegova zemlja “solidarna“ sa Rusijom kada se sastao sa Putinom u Moskvi uoči invazije. Međutim, Bolsonarove stavove su nadjačali njegovi predstavnici u Savjetu bezbjednosti UN, gdje je Brazil glasao za osudu ruske invazije.
Nekoliko afričkih zemalja osudilo je rusku agresiju kao napad na međunarodni poredak, posebno Кenija i Gana. Oko 25 afričkih zemalja glasalo je za rezoluciju UN, ali duboke podjele u odgovoru kontinenta bile su očigledne od samog početka.
Mnoge afričke zemlje njeguju bliske odnose sa Rusijom još od Hladnog rata, kada je Moskva podržavala afričke oslobodilačke pokrete i na kontinentu važila za bedem protiv zapadnog neokolonijalizma. Neki politički i vojni lideri su tamo studirali, a trgovinske veze bile su jake. Početkom mjeseca je rusko ministarstvo spoljnih poslova skrenulo fokus sa Ukrajine na Tviteru da bi podsjetilo Južnu Afriku na podršku Moskve u borbi protiv aparthejda.
Takođe, posljednjih godina je i Putin proširio ruski uticaj na kontinentu kombinacijom diplomatije i isporuke oružja. U nastojanju da povrati dio uticaja koji je Moskva izgubila 1991. godine raspadom Sovjetskog Saveza, Putin je bio domaćin velikog samita u južnom ruskom gradu Sočiju 2019. godine, kome su prisustvovala 43 šefa afričkih država. Drugi rusko-afrički samit zakazan je za ovu jesen, piše Blic.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu