Tokom druge polovine 1943. uveliko se pripremalo Drugo zasjedanje AVNOJ-a, kojim bi antifašistički pokret i formalno proglasio novo državno uređenje. Prava potvrda međunarodnog legitimiteta nove vlasti, došlo bi sa prvom vojnom misijom Narodnooslobodilačkog pokreta. Planirana je samo 48 sati prije proglašenja kasnije dobro poznatog Dana Republike, piše portal Dnevno.
Ivo Lola Ribar se tokom ratnih zbivanja u Beogradu, istakao kao organizator mnogobrojnih akcija SKOJ-evaca, da bi se već krajem 1941. godine prebacio na oslobođenu teritoriju zapadne Srbije.
Od ostalih se izdvajao svojim eruditskim obrazovanjem, velikom harizmom i nevjerovatnom odlučnošću. Ona mu je pomogla da do sredine 1943. godine stvori izrazito jaku mrežu antifašistički raspoložene omladine. Pored svega, Ivo Lola Ribar je bio i glavni urednik i pokretač listova Narodnooslobodilačka borba i Borba.
U odsudnim momentima koji su određivali dalji ishod najvećeg planetarnog sukoba, partizanske snage su mudro zaključile da moraju imati svoje ljude tamo gdje se odlučuje o sudbini svijeta. Sve je bilo spremno za putovanje u Kairo i Aleksandriju, gdje su bile smještene komande i prethodnice obavještajnih službi najvećih savezničkih sila.
U prvoj vojnoj misiji Druge Jugoslavije, pored Iva su se nalazili i član vrhovnog štaba NOVJ Vladimir Velebit i potpukovnik Miloje Milojević. Dana 27. novembra 1943. godine, avion u kome je već bio Ivo lola Ribar spremao se da uzleti sa Glamočkog polja.
Smrt i kontroverze
Zvanična verzija događaja kaže da je u tim trenucima počelo bombardovanje aerodroma. Granata neprijateljskog aviona pogodila je letjelicu u kojoj se nalazi Ivo Lola Ribar, a od posljedica eksplozije stradao je jedan od najvećih heroja partizanske borbe. Bilo mu je samo 27 godina.
Lolina sahrana održana je Jajcu, odmah poslije Drugog zasjedanja AVNOJ-a. Poslije odavanja počasti tijelo je sahranjeno na tajnom mjestu u okolini Glamočkog polja, kako ne bi palo u ruke neprijatelja. Na sedmogodišnjicu od velikih martovskih demonstracija 1941, 27. marta 1948. godine Lolini posmrtni ostaci su, zajedno sa posmrtnim ostacima Ivana Milutinovića svečano prenijeti u novoizgrađenu Grobnicu narodnih heroja na Kalemegdanu.
Ukazom Predsjedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 18. novembra 1944. godine, na godišnjicu pogibije, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, Ivo Lola RIbar proglašen je za narodnog heroja.
Smrti velikih ljudi gotovo po pravilu su praćene brojnim kontroverzama, pa je tako i u slučaju Lole Ribara.
Godinama po okončanju Drugog svjetskog rata, u Jugoslaviji se u pola glasa pričalo da Ivo Lola Ribar nije stradao u neprijateljskom napadu, već da je bio žrtva unutrašnje borbe u rukovodstvu Komunističke partije. Pojedini izvori tvrde da je Ivo smaknut jer je pretendovao na poziciju koju je do tada zauzimao Josip Broz Tito.
Novinar i disident Momčilo Jokić, detaljno je u svom bestseleru “Tajni dosije Josip Broz” govorio o smrti Iva Lole Ribara. Lola je u Kairo trebalo da leti sa pilotom koji je tokom turbulentne 1943. godine, napustio Hrvatsko zračno vazduhoplovstvo i prebjegao na stranu Saveznika. Glamočko polje tog 27. novembra nije bombardovano, već je jedna njemačka “Štuka” sasula rafalnu paljbu ka avionu u kome je bio Ivo Lola Ribar.
Jokić zatim tvrdi da je Lola u zavjereničkoj akciji ranjen ali je imao snage da napusti avion. Njegov život je okončan u dobro osmišljenoj zavjeri, kojom je rukovodio šef Lolinog obezbjeđenja Vladimir Velebit, tvrdi ovaj autor.
Lolina smrt i danas misterija
Ostala dvojica članova misije su preživjela. Lolina smrt nije prekinula planove jugoslovenskog rukovodstva pa je u Kairo otputovao ostatak delegacije na čelu sa Vladimirom Velebitom. Velebit je još od tridesetih godina 20. vijeka duboko bio u obavještajnom radu Velike Britanije.
Samo nekoliko mjeseci kasnije našao se u pregovorima sa britanskim zvaničnicima, da bi sve kulminiralo susretom sa Čerčilom u avgustu 1944. godine. Time je partizanski pokret u Jugoslaviji dobio puni legitimitet u očima Saveznika, a Josip Broz ostao bez ijednog konkurenta koji pretenduje na njegovo mjesto.
Dvadeset godina posle smrti Josipa Broza Tita, istoričar Vjenceslav Cenčić objavio je šokantnu knjigu “Titova posljednja ispovijest” . Knjiga je neka vrsta Titovog političkog testamenta koji baca sasvim novu sliku na lik i djelo političara koji je ostavio neizbrisiv trag na političkoj sceni druge Jugoslavije, piše portal Dnevno.
Djelo je zapravo sastavljeno od stenogramskih bilježaka čuvenog Brozovog govora u Karađorđevu u decembru 1979. godine i razgovora koje je vodio sa Josipom Kopiničem, po mnogima najznačajnijim jugoslovenskim obavještajcem svih vremena.
Znamo da je Lola poginuo izdajom, ali mi do danas nismo za istoriju rekli ko je bio organizator te izdaje i koji joj je bio cilj – rekao je Maršal samo nekoliko mjeseci pred svoju smrt.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu