Forman je bio tvorac niza filmskih remek-djela sa ukusom slovenskog humora.
Nježan u slikanju izgubljenih i razočaranih ljudi usred okrutnog svijeta i ideologija i žestok (a suptilan) kada stavlja prst u oko svakom sistemu koji melje pojedinca.
Otac mu je bio Jevrej, a majka protestantkinja. Te činjenice obilježiće život mladog Formana, kao i smrt roditelja u njemačkom koncentracionom logoru u Aušvicu.
U svojoj ranoj “češkoj Fazi” režirao je nezaobilazne filmove: “Crni Petar”, film o životu dominantnog oca i malodušnog sina, crnu komediju “Ljubav jedne plavuše” i “Gori moja gospođice”.
Forman zatim ide u SAD i režira niz vrhunskih ostvarenja: “Svlačenje”, “Kosa”, “Regtajm”, “Let iznad Kukavičijeg gnijezda”, “Amadeus” i “Narod protiv Larija Flinta”.
Svi ti filmovi čine emotivni ep o ljudima koji se ne snalaze u društvu i na različite načine pokušavaju da ostvare svoje želje i talente.
Bilo da su u ludnici (Let iznad kukavičijeg gnijezda), bilo da su umjetnici u vječnoj sjeni genija (Amadeus), bilo da su pornografi u pritvornom i licemjernom društvu koje cenzuriše golotinju i lascivne časopise, a pokreće brutalne ratove (Narod protiv Larija Flinta).
Formanova ostvarenja zahtijevaju obrazovanog gledaoca, koji poznaje literaturu. Miloš je bio tipičan predstavnik autorskog filma, koji nudi umjetnost umjesto zabavnog proizvoda.
On će zauvijek biti simbol možda najlješeg doba 20. vijeka smještenog između dva vojna bloka u međusobnoj ravnoteži, između “djece cvijeća” i “žena u crnom”, između tehnološke i muzičke revolucije, s jedne strane, i “obojenih revolucija”, s druge.
Miloš Forman je zauvijek obilježio vrijeme koje je umrlo u lijepoj, stimulišućoj i lažnoj nadi i odvojio ga od doba koje dolazi u mesijanskoj laži, nudeći sve, a ne dajući ništa, sem usamljenih ljudi čija prava “štite” vojne intervencije.
Sa Formanom odlazi jedna filmska era era estetike i metafore, kao umjetničkih figura koje od lokalnog (pojedinačnog) prave univerzalno (opšte).
Ipak, veliki Formanovi filmovi preživjeće – za filmofile i kinoteke.
Nijedan neće završiti u “masovnoj grobnici” industrijskog filmskog “treša”, koju će do vrha napuniti ostvarenja višedecenijske “holivudizacije”, čija su nuspojava rigidni politički pamfleti i ekonomsko-propagandni dugometražni spotovi.
“Radujte se prosječni”, uzvikuje razočarani kompozitor Salijeri u ludnici, nemoćan da dostigne genija Mocarta. Ipak, Forman upravo Salijeriju daje ulogu onoga ko ne dozvoljava geniju da umre (kao da je to moguće!) dok ne zavši veliki “Rekvijem”.
Otišao je pjesnik i slikar “običnih, a neobičnih ljudi”, čijim gubitkom se koriste upravo društva koja su ih pobijedila, jer postaju bolja.
Dakle, budući da je genije (mada to nije želi)i da je Mocart filma – Miloš Forman ne može umrijeti. Kreaciju još niko nije sahranio – ni ideologije ni rakete.
Slučajno rođen u umjetnički najkreativnijem dobu 20. vijeka, nakon užasa ratova, ovaj Čeh sa suznim osmjehom ostaje zauvijek jedan od zaštitnih znakova generacija koje su puštale kosu, “duvale” u saksofone i džointe, doživjele šetnje po svemiru i Mjesecu i vozile motore umjesto bombardera.
Majstor je odletio iz “Kukavičijeg gnijezda”.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu