Prosječne kamatne stope kod mikrokreditinih organizacija u RS, po podacima Agencije za bankarstvo RS, u ovom periodu iznose od 15,64 do nevjerovatnih 21,96 odsto. Tako, neko ko je uzeo 2.000 konvertibilnih maraka na 18 mjeseci mora da vrati oko 2.330 maraka, s kamatom od 19,9 odsto.
Istovremeno, zvanični podaci ukazuju da je došlo do blagog pada kredita građana kod komercijalnih banaka iako imaju jednocifrene kamatne stope. Međutim, uslovi za dobijanje kredita su rigorozniji. Primjera radi, kredit u MKO može da dobije i nezaposlena osoba, dok komercijalna banka traži uvjerenje o zaposlenju ili potvrdu o redovnim mjesečnim primanjima posredstvom tekućeg računa.
Rast zaduženosti
Upravo u ovome se nalazi odgovor na pitanje zbog čega je došlo do višemilionskog rasta kredita građana kod MKO. U devet mjeseci ove godine, zvanično, oko 10.200 osoba je zatražilo novčanu naknadu zbog nezaposlenosti, odnosno zbog gubitka posla i potrebe za prehranjivanjem porodice. Upravo ova populacija nema uslove za kudikamo jeftinije pozajmice u bankama, ali mogu da dobiju skupi kredit od mikrokreditne organizacije. A kad muka natjera, čovjek uglavnom nema izbora.
Zaključno s 30. junom ove godine, građani u Republici Srpskoj su kod mikrokreditinih organizacija zaduženi sa gotovo 309 miliona konvertibilnih maraka.
U ukupnim kreditima MКO najviše su zastupljeni krediti plasirani za ostale namjene, a to su krediti za penzionere, finansiranje opšte potrošnje građana, gotovinski nenamjenski krediti, robni krediti i slično. Oni u ukupnim kreditima učestvuju sa 48 odsto i sa rastom po stopi od šest odsto.
Nastavak trenda
Murisa Marić, izvršna direktorka Udruženja potrošača “Don”, za Srpskainfo ocjenjuje da su građani već odavno primorani da mnoge osnovne potrebe rješavaju tako što se zaduže sa mikrokreditima.
– Oni koji su sticajem okolnosti ostajali bez posla takođe su uzimali ove skupe kredite, jer im banke ne odobravaju, a ljudi moraju da prežive nekako. Dakle, riječ je o manjim svotama, po 1.000 do 2.000 KM, ali to radi sve više građana, koji taj novac vraćaju po visokim kamatama – dodaje Marićeva.
Ona smatra da će građani sve više posezati za ovakvim načinom pozajmljivanja zbog krize uzrokovane pandemijom novog virusa korona.
Nalazi istraživanja Unicef potvrđuju da ekonomski efekti krize neproporcionalno pogađaju najsiromašnije i najugroženije.
– Kriza je smanjila prihode i pristup osnovnim uslugama, što je dovelo do povećanja multidimenzionalnog siromaštva i nejednakosti – naveo je Unicef u svom izvještaju o posljedicama kovid-19 na društvo u BiH.
Pozajmice
Pogoršanu finansijsku situaciju ističe 48,5 odsto domaćinstava, od čega je 12 odsto iskusilo značajne poteškoće. Najteže su pogođene kategorije koje su i ranije bile ranjive, sa 54 odsto onih koji navode pogoršanje finansijskog položaja, a 14 odsto ističe značajna finansijska ograničenja. Oni koji su sebe smatrali siromašnim i prije pandemije posebno su negativno pogođeni. Njih 63 odsto navodi da su doživjeli pogoršanje, a 20 odsto radikalno pogoršanu situaciju.
Sve lošija finansijska situacija prisilila je građane na primjenu različitih metoda za zadovoljenje osnovnih životnih potreba, gdje 16 odsto ispitanika navodi da su bili primorani posuditi novac kako bi pokrili osnovne životne potrebe.
Istovremeno, da građani Srpske troše novac isključivo na osnovne stvari, jer su većini prihodi umanjeni, pokazuje i podatak da je za čak 1,138 milijardi KM manji promet za vrijeme pandemije, u proteklih osam mjeseci u odnosu na isti period prošle godine.
– Ukupan evidentirani promet preko fiskalnih kasa u maloprodaji u Republici Srpskoj u periodu mart-oktobar 2019. godine iznosio je 5,694 milijardi КM, dok je u istom periodu ove godine promet iznosio 4,556 milijardi КM – rečeno je za Srpskainfo u Poreskoj upravi Republike Srpske.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu