Pokušavamo ponekad da zamislimo svijet daleko prije našeg vremena. Čini se kao da mašta ima svoj kraj. A zapravo je ponekad istina interesantnija od mašte.
Malo je poznato da su kulture na području kom priprada Banjaluka tokom neolita bile izložene uticaju Vinčanske kulture. Iz perioda paleolita pronađeni su alati koji svjedoče o kulturi koja je imala svoje trajanje na ovom području.
Kasniji talas kulturnog razvoja tokom neolita sadrži elemente interakcije sa kulturom Vinče, koja je imala značajan uticaj na razvoj civilizacije tog doba. Jedan o najvećih fenomena koji prati kulturu Vinče je činjenica da ljudi tog doba nisu ratovali. Danas, ovaj podatak civilizaciji kojoj mi pripadamo djeluje nevjerovatno, ali dokazi opravdavaju ovakvu tvrdnju.
Kultura Vinče je bila epicentar razvijene civilizacije tog doba na teritoriji Balkana. Na osnovu toga ne čudi njena povezanost i sa oblastima koje pokriva Banjaluka i njeno okruženje.
Smatra se da je naselje u Kastelu iz perioda neolita nastalo pod uticajem Vinčanske kulture. Na osnovu načina obrade nađenih predmeta uočava se sličnost onima koji predstavljaju kulturu Vinče. Ta sličnost nameće logične zaključke o kulturama koje su bile u kontaktu.
Tokom bakarnog doba Vučedolska kultura, koja je prodrla dolinom Vrbasa u oblasti Banjaluke, svoju metaluršku inovaciju prenijela je dalje preko naših predjela u oblasti današnje Evrope. Poređenja radi, Vučedolska civilizacija se pojavila na našem području i svoj snažan uticaj širila na ostatak današnje Evrope u isto vrijeme kada se Sumer uzdizao u Mesopotamiji. Njen uticaj je bio ne samo značajan i dominantan već je i mijenjao tok razvoja ovog dijela svijeta, koji je svojim razvojem uticao na sve kulture sa kojima je dolazio u kontakt.
Nakon ovog perioda kulture su se smjenjivale na našem području donoseći sve burnija vremena.
Možda, kada se osvrnemo na priču o precima do kojih naučno sjećanje doseže, shvatimo da evolucija ide unazad. Ipak, ne treba zaboraviti, ma koliko današnji svijet bio drugačiji, da neka mjesta ni sama ne pamte da su ikada bila bez ljudi. Banjaluka je svakako jedno od njih.
dr Sanja Klisarić
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu