Postoji jasna korelacija broja oboljelih od karcinoma i stepena aerozagađenja, a slično je sa svim drugim bolestima kaže u intervju pulmolog prof. dr Branimir Nestorović.
Posljednjih dana i nedjelja vazduh u Srbiji ima i boju i miris. Iz godine u godinu raste broj djece sa respiratornim problemima, a teški metali koje udišemo trajno se nastanjuju u našem organizmu i izazivaju brojna oboljenja.
Svjedoci smo da je aerozagađenje u našoj zemlji sve veći problem. Da li raste broj djece sa respiratornim problemima?
– Aerozagađenje spada među najvažnije uzroke oboljevanja i smrti prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije. Drugi uzrok je zagađenje bukom. Kada sam počeo da se bavim ovim poslom, broj djece sa oboljenjima respiratornog trakta je bio nizak (ispod jedan odsto sve djece). Trenutne procjene su da skoro svako šesto dijete ima astmu, preko 20 odsto alergijsku kijavicu, a u porastu su i druge bolesti respiratrornog trakta (uključujući respiratorne infecije). Ja sam uvijek ambulantu na Klinici radio srijedom, broj pacijenata je sa pet do deset početkom karijere narastao na 30 do 40.
Koje su to najagresivnije čestice za naša pluća?
– Iako se mnogo priča o česticama (POM2,5 i PM10), gasovi su znatno važniji, jer prodiru dublje u disajne organe. Čestice izazivaju oboljenja gornjih disajnih puteva i velikih disajnih puteva (sinuzitise, bronhitise, stvaranje sekreta). Gasovi su uzrok astme, hronične opstruktivne bolesti, a vjerovatno i karcinoma (ovdje se posebno izdvajaju gasovi koji nastaju sagorevanjem filtera cigareta – koji je sačinjen od celuloza aceteta). Najagresivniji je sumpor dioksid, koji nastaje sagorevanjem uglja u elektranama, ali ne treba zaboraviti ni ozon.
Može li se govoriti o najosetljivijoj životnoj dobi, kada je riječ o aerozagađenju i njegovom uticaju na pluća?
– Najosjetljivija su djeca do treće godine, jer se njihova pluća nalaze u fazi razvoja. Oštećenja u tom periodu mogu da ostave trajne posljedice. Ova grupa je takođe veoma osjetljiva na virusne infekcije, a one dodatno pogoršavaju oštećenje pluća izazvano aerozagađenjem.
Koje su to kasnije bolesti koje se mogu razviti kod osoba koje su kao djeca bile izložene zagađenom vazduhu?
– Najčešće su astma i hronična opstruktivna bolest pluća, a kod gornjih disajnih puteva hronični sinusitisi. Oštećenje pluća aerozađenjem dovodi do smanjenja otpornosti na različite infektivne uzročnike, pa je poznata pojava da stanovnici gradova gdje je aerozagađenje visoko često imaju napade otežanog disanja ili ponavljanih zapaljenja pluća.
Da li aerozagađenje izazva i određene alergijske reakcije?
– Oštećenje sluzokože dovodi do olakšanog prodiranja alergena kroz sluzokožu disajnih puteva, a ovo olakšava nastajanja alergijske senzibilizacije. Radovi iz Japana ukazuju da je procenat oboljelih od astme direktno proporcionalan udaljenosti kuće od auto-puta. Takođe, čestice alergena (posebno polena) vezuju se za čestice aerozagađenja. Tako se lakše udišu, udahnute dovode do zapaljenja sluzokože, a ovako zapaljena sluzokoža često postaje alergijska. Aerozagađenje, alergeni i virusi su zajednični u nastupu rema našim disajnim putevima.
Može li zagađen vazduh sistemski oštetiti čitav organizam?
– Kao posljedica unošenja čestica aerozagađenja, javlja se povećano stvaranje slobodnih radikala kiseonika. Efekti aerozagađenja nisu ograničeni samo na disajne puteve, već i na sve druge organe. Postoji jasna korelacija broja oboljelih od karcinoma i stepena aerozagađenja, a slično je sa svim drugim bolestima. Teški metali iz fosilnih goriva se deponuju trajno u oragnizmu i imaju brojne negativne posljedice.
Šta je najbolja zaštita?
– Specijalizovane maske (N95 i N99) smanjuju količinu udahnutih čestica za 40 do 70 odsto, na gasove ne utiču (sem ako imaju filter od aktivnog uglja, koji se mora povremeno menjati). Hirurške i platnene maske su od male pomoći. Kvalitetni prečišćivači vazduha mogu biti od pomoći, jer smanjuju broj čestica i gasova na niske vrijednosti. Posebno su dobri oni sa visokim vrednostima cirkulacije vazduha, jer omogućavaju da se poslije provjetravanja prostorija, vazduh profiltruje za oko šest do deset minuta. Ovo naročito važi sa stanove pored puta ili u centru grada.
Šta u ishrani treba koristiti kako bismo neutralisali otrove koje udišemo?
– Prirodni antioksidansi su najbolje rješenje (od vitamina C, kvercetina iz crnog luka, resveratrola iz crnog vina). Oni antagonizuju oksidativne procese koji se ubrzavaju pod uticajem aerozagađenja. Ishrana bogata voćem i povrćem ima odlične efekte na sve životne procese, od starenja do učestalosti karcinoma i hroničnih bolesti.
Jednom ste govorili o korijanderu i njegovoj sposobnosti da kupi teške metale iz našeg organizma. Koja je to još preventiva kako bismo izbjegli da nam djeca završavaju na kortikosteroidnoj inhalacionoj terapiji?
– Korijander spada u jake antioksidanse, poboljšava funkcionisanje imunog sistema, snižava šećer u krvi. Sok od cvekle uklanja sve teške metale iz našeg organizma, a voda bogata silicijumom jedina može da ukloni aluminijum, koga ima u izobilju u ambalaži i hranu (dodaje se da produži rok trajanja, jer smanjuje procenat kiseline u proizvodi).
Napolje izlaziti oko podneva
Koje je to vreme u kome je bezbjedno da budemo napolju tokom perioda kada je vazduh zagađen?
– Najbolje je da se izlazi oko podneva, posebno kada je prisutno strujanje vazduha (vetar odnosi čestice i gasove). Treba se šetati pored reka, jer voda rastvara gasove iz aerozagađenja, pa je njihova koncentracija na tim mestima manja, piše Blic.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu