To pokazuju podaci statističkih institucija oba entiteta, u vrijeme kada politički predstavnici Republike Srpske tvrde da je Srpska bolji dio BiH, dok se iz FBiH može čuti da je „privreda Kantona Sarajevo jača od privrede cijele RS“.
I dok se svi slažu da bi zdrava konkurencija Srpske i Federacije bila korisna za svakog, činjenica je da se svaki uspjeh ili neuspjeh jedog dijela BiH u onom drugom tumači zlonamjerno, naravno uz političke primjese.
Nesporno je da je Srpska, u smislu političke stabilnosti i funkcionalnosti, bolji dio BiH jedina je nakon izbora formirala vlast na vrijeme, a uz jednostavnu strukturu (bez kantona) i sigurnu vladajuću većinu, sve odluke donosi brzo i jednostavno.
Međutim, poređenje ekonomskih i socijalnih parametara, koje je uradila Srpskainfo, pokazuje da u nekim segmentima RS zaostaje za FBiH.
Prema podacima Ministarstava finansija BiH, javni dug BiH na dan 31. decembar 2018. iznosio je 11,1 milijardu KM. Od toga RS je dužna 5,1 milijardu KM, a Federacija 5,7 milijardi.
Međutim, mnogo više govori podatak koliko je zaduženje u odnosu na BDP, a sudeći prema brojevima, tu Federacija bolje stoji – 27,52 odsto BDP.
S druge strane, prema podacima Ministarstva finansija RS, u zavisnosti od toga kako se dug posmatra, on iznosi 38,22 odsto BDP, odnosno 48,89 odsto BDP.
Takođe, bruto domaći proizvod FBiH u drugom tromjesečju 2019. realno je veći za tri procenta u odnosu na isto tromjesečje 2018. To je nešto bolji rezultat nego u RS, čiji BDP u drugom tromjesečju 2019. u odnosu na isti period 2018. ima pozitivnu stopu rasta od 2,4 odsto.
Industrijska proizvodnja je pala u oba entiteta, s tim što je u RS taj pad u ovoj godini veći. Ukupna tzv. desezonirana industrijska proizvodnja u FBiH u avgustu ove godine u odnosu na avgust 2018. manja je za 11,4 procenta.
S druge strane, industrijska proizvodnja u RS u maju ove godine, u odnosu na isti mjesec prošle, bila je manja za čak 18,2 odsto. Stručnjaci kao ključne razloge navode zastoje u Rafineriji nafte Brod i u HE na Trebišnijici.
Istovremeno, prosječna lična primanja u FBiH nešto su veća nego u Srpskoj. Prosječna isplaćena neto plata po zaposlenom za juli 2019. u FBiH iznosi 940 KM, dok je u RS u avgustu iznosila 910 maraka.
Prosječna penzija u Srpskoj je 381,59 KM, a u FBiH 417,97 KM. Ali, taj odnos bi sigurno bio drugačiji da je Federacija prihvatila da isplaćuje penzije za blizu 40.000 građana RS koji su penziju zaradili u FBiH. Svi oni se nalaze na teretu Fonda PIO, odnosno budžeta RS.
Kada je riječ o doprinosima, koji se obračunavaju na osnovu bruto plate, situacija je slična.
Prema podacima Agencije za promociju stranih investicija FIPA, udio koji plaća zaposleni u FBiH ukupno iznosi 31 odsto bruto plate, a u RS 33 odsto. Ali, udio koji plaća poslodavac u FBiH je 10,5 odsto na bruto platu, dok u RS nema ovog doprinosa.
Prirodni poriraštaj je već godinama negativan u oba entiteta, s tim što je taj minus u FBiH nešto manji. Stopa nezaposlenosti pada u cijeloj BiH, i u FBiH stvari su jasne – u julu je bez posla bilo 36,8 odsto radno sposobnih građana.
Međutim, Zavod za zapošljavanje RS ima samo podatak da je zaključno s avgustom bez posla 88.293 građanina.
Koliki je to procenat nije jasno, jer u posljednje vrijeme računaju samo tzv. anketnu stopu koja iznosi samo 11,7 odsto.
Za statističku stopu su nas uputili na Republički zavod za statistiku, ali i oni imaju samo nominalan podatak i to za maj, kada je posao tražilo 93.371 osoba.
Kada je riječ o pokrivenošću uvoza izvozom, tu Srpska „šije“ Federaciju – 76,2 odsto na prema 51,8 odsto. Međutim, na stranim investicijama prevaga ide u FBiH, jer u Srpsku stiže tek oko trećina ovog novca.
Predsjednica Republike Srpske Željka Cvijanović ocijenila je da je Srpska bolji dio BiH, čemu svjedoče brojne činjenice, iako je nakon rata bila u veoma podređenom položaju u odnosu na FBiH kada je riječ o međunarodnim donacijama za obnovu zemlje.
– U FBiH je odlazilo 98 odsto donacija. Zamislite da smo mi u to vrijeme toliko dobijali kolika bi to za nas bila početna osnova – rekla je Cvijanovićeva za RTRS.
Ona je istakla da niko ne govori o velikim dubiozama zdravstvenog sektora u FBiH, a da se potenciraju dugovanja u zdravstvu Srpske. Cvijanovićeva je dodala da jeste za to da se Srpska poredi sa FBiH po principu zdrave konkurencije.
– Na primjer, oni sada idu da smanje zbirnu stopu doprinosa koja je kod njih bila puno viša kada je kod nas bila 33 odsto. U razgovorima sa MMF i Svjetskom bankom to je bio postavljeni cilj za FBiH, a ne za Srpsku. Zajednički cilj je bilo smanjenje opterećenja na rad, a oni su u okviru toga imali veći zadatak nego mi – podsjetila je Cvijanovićeva.
Đogo: Veliki problem je javni dug
Ekonomista Marko Đogo smatra da se ne može govoriti o „boljem“ entitetu u BiH jer svaki od njih ima svoje prednosti i nedostatke, ali da sa stanovišta javnih finansija FBiH ipak stoji bolje od Srpske.
– Veliki problem RS je javni dug. Mi smo u prosjeku skoro dva puta zaduženiji u odnosu na FBiH spram broja stanovnika. S druge strane, poresko opterećenje na plate je u RS nešto niže nego u FBiH. Kod njih su nešto viši doprinosi što je posljedica, između ostalog, složenije strukture. Objekivno u RS imamo nešto manje administracije i nešto jednostavniji fiskalni sistem u smislu da taj srednji nivo ne troši (nemamo kantone) i nema svoje posebne namjete. Za RS je relativni uspjeh što su plate izjadnačene jer smo od rata imali mnogo niže plate nego u FBiH. Međutim, penzije nisu dostigle nivo FBiH – kaže Đogo.
Kao značajnu razliku navodi i to što je RS prodala velika javna preduzeća – telekom i naftnu industriju, dok je FBiH prodala samo dio naftne industrije.
– U korist RS ide nezaposelnost koja je prema anketnoj stopi manja nego u FBiH. Međutim, to je više posljedica odlaska stanovništva nego otvaranja novih radnih mjesta. Oko 44 odsto stanovništva koje odlazi iz BiH je iz RS, iako RS ima oko 33 odsto stanovništva BiH – zaključuje Đogo.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu