Ipak, najveće bogatstvo „zelenog grada na suncu“ su ljudi, čak i oni najsiromašniji.
Dok gledate uzavrele tržnice, široke avenije sa predstavništvima najmoćnijih svjetskih kompanija, poput „Mercedesa“ i „Samsunga“, elitna naselja s raskošnim vilama i impozantne tornjeve… teško je zamisliti da prije samo 123 godine ovdje nije bilo – ničeg.
Ustvari, bila su polja i pašnjaci. Na plodnoj crvenoj zemlji, izgradnja grada počela je 1900. godine. Tada je selo Masai plemena, zvano „Nairobi“, što znači „potok hladne vode“, postalo važna stanica na željezničkoj pruzi, koja povezuje Viktorijino jezero i Indijski okean.
Kenijski Tito
Kolonijalna vlast, koja je gradila i tu prvu afričku željeznicu, već 1905. u Najrobiju je uspostavila središte Britanske istočne Afrike. A gdje je vlast, tu je, zna se, i novac. Kako tada, tako i danas.
Glavni grad nezavisne države Najrobi je postao 1963. godine, kada se Kenija, pod vodstvom Džoma Kenijate, „kenijskog Tita“, izborila za slobodu.
Spomenik ocu nacije, podignut ispred dva simbola Kenije, Vrhovnog suda i Internacionalnog kongresnog centra „Kenijata“, jedna je od glavnih atrakcija metropole.
Češće nego mnogobrojni turisti iz daleka, ispred tog spomenika s ponosom se slikaju Kenijci: čak i oni koji nisu nimalo zadovoljni vladavinom Džomovog sina – nasljednika, Uhurua Kenijate. Kenijata Mlađi je do prije nekoliko mjeseci bio predsjednik Kenije i smatraju ga jednim od najbogatijih afričkih državnika.
Život bez gradskog prevoza
Pogled sa krova 33 sprata visokog „Kenijata“ centra je impresivan, ali ljudsko oko, čak ni sa ove visine, ne može da sagleda svu veličinu, moć i bogatstvo Najrobija. A još manje njegovu raznolikost.
Na samo nekoliko minuta hoda od impresivnih državnih zdanja, uređenih parkova i elegantnih šetališta, ukazaće se Moi avenija, u kojoj pulsira dinamični, bučni i pomalo haotični život srca metropole.
Ovaj petomilionski grad nema javni gradski prevoz, pa se privatni prevoznici, uzvicima i transparentima, bore za putnike.
Među šarenim rasklimatanim autobusima guraju se taksisti, „bajkeri“ spremni da putnika prevezu na motoru, i trokolice zvane „tuk-tuk“, kakve se mogu vidjeti i u Kairu ili Mumbaju.
Posebna pometnja nastane kada se u toj košnici pojavi bijelac, a pogotovo bjelkinja.
– Mama mzunga (madam bjekinjo), pliz – utrkuju se prevoznici.
Košnica na ulici
Gdje je gužva, tu je i biznis, od svake vrste. Ulični prodavci voća i vode, čistači cipela, ekspres obućari, minijaturne pekare… ukrštaju se sa klimatizovanim prodavnicama mobilnih telefona i firmirane garderobe.
Svi oni, uključujući i bake koje na ulici, prodaju kriške dinje i jeftini veš, imaju mobilne telefone i služe se „M-pesom“, servisom za elektronsko plaćanje, kakve nemaju ni mnoge razvijene evropske zemlje.
I najsitniju transakciju u Keniji možete obaviti tako što robu ili uslugu platite pritiskom na dugme svog mobilnog telefona, a isti način se vraća kusur i daje bakšiš.
Samo kilometar dalje, niz Bulevar Haile Selasija, uzavreli šareni velegrad postaje sve sivlji, tmurniji i – opasniji. Vazduh je zasićen siromaštvom. „Kariko market“, najveća tržnica u Najrobiju, prava je košnica ljudskih duša, koje se, doslovno iz dana u dan, bore za koru hljeba.
Ljudske zaprege
Tu se mogu vidjeti vjerovatno najpotresniji prizori u moćnoj metropoli – ljudske zaprege. Muškarci vuku kolica natovarena sa nekoliko stotina kilograma tereta.
– Neki ova kolica vuku i po 20 kilometara – kaže Frederik Auvor, simpatični Uber vozač.
Na pitanje zašto, on lakonski odgovora: „To vam je jednostavno, madam, njihov rad je jeftiniji od goriva“.
Gorivo u Keniji košta oko 1,20 evra, otprilike koliko i u BiH. Ali, ovdje je sirotinja mnogo siromašnija nego u našim krajevima.
Frederik je dobri duh, koji nam je, uz pomoć nekoliko prijateljskih riječi na svahiliju, omogućio da bezbjedno snimimo ljude koji vuku kolica.
Jer, crne oči namučenih muškaraca zlokobno sijevaju. Neki bi rekli da su nasilni, ali oni su jednostavno ponosni. Ne žele da ih dokoni i bogati bijeli ljudi, a svaki bijeli čovjek za njih je bogataš, snimaju kao majmune u kavezu.
Srećna što ima platu
Jedan od muškaraca, koji vuku ljudsku zapregu, na svojim kolicima je ispisao poruku: „Bog je dobar, uvijek“. I broj mobilnog telefona.
– Nau kloz d vindu, madam. Its dejndžerz – kaže ljubazno, ali odsječno drajver Frederik.
Zabava je, dakle, završena.
Frederik je srećan čovjek. Sa samo malo manje sreće možda bi i on vukao teška kolica. Ovako za život zarađuje vozeći putnike u svom minijaturnom „daihatsu“. Takvi se modeli ne prodaju u Evropi.
Frederik ima zaposlenu obrazovanu suprugu i dvoje djece. Žive u svojoj kući.
Njegova sugrađanka Džozefin nije te sreće. Ona najam stana u predgrađu plaća 120.000 kenijskih šilinga, ili oko 90 evra. To je skoro trećina njene plate. Ali, Džozefin se ne žali. Naprotiv, srećna je što ima platu. I lijep posao.
Elitno naselje
Džozefin je kućna pomoćnica u elitnom naselju Runda, u jednoj od brojnih luksuznih vila okruženih privatnim parkom. Predanje kaže da su u Rundi, koja danas izgleda kao beogradsko Dedinje, samo deset puta veće i mnogo bogatije, ne tako davno, bile plantaže kafe, na kojima su radili robovi.
Biti kućna pomoćnica u Rundi, to je u Najrobiju takoreći elitno zanimanje.
– Moji poslodavci su divni, kulturni i ljubazni ljudi, diplomati – kaže Džozefin.
Ona je samohrana majka, ima dvije kćerke. Mlađoj plaća vrtić. Starija je studentkinja. Majka, od svojih 300 dolara plate, ne može da joj plati školarinu, ali uredila je to tako da njene studije otplaćuje ne rate. Niko sretniji od nje!
Izlaz iz siromaštva
Kenijci i Kenijke cijene obrazovanje. Iako je 20 odsto stanovništva ove čarobne zemlje nepismeno, oni vjeruju da je diploma jedini izlaz iz siromaštva.
Ipak, ispred „Kenijata“ centra zatekli smo tri djevojke, koje protestuju, jer ni sa diplomom ne mogu naći posao. Jedna je diplomirala menadžment, druga upravljanje ljudskim resursima, treća bankarstvo.
– Moja kćerka studira „kompjuters sajsens“, to je sasvim druga priča – kaže samouvjereno Džozefin.
Dok uređuje vilu sa bijelim salonom, kabinetom i četiri raskošne spavaće sobe sa zasebnim kupatilima, Džozefin sanja da će njene kćerke, danas-sutra, imati solidno plaćene poslove i svaka svoj mali stan i mali automobil, kojim će vikendom ići u tržni centar da, bez prebrojavanja svakog šilinga, kupuju namirnice za porodicu.
Džozfin sanja san mnogih, ali upravo takvih je životnih priča u Najrobiju najmanje.
Manjina živi u naseljima poput Runde, sa privatnim školama, u koje djecu voze vozači, velikim moćnim automobilima, sa komšijama koji su ambasadori, političari ili vlasnici fabrika, sa garden partijima na kojima se, pod palmama, ispijaju rashlađeni kokteli.
Rad za dvije kafe
Većina krpi kraj s krajem, sa minijaturnim platama, ako uopšte imaju platu. A Najrobi je skup grad: cijene su doslovne evropske.
Tako je jedan mladi zaštitar zaposlen u Rundi, uz redovnu platu od 150 dolara, plus obrok na poslu, dobio priliku da za 500 šilinga bakšiša mjesečno bude gazdama na usluzi, kad treba promijeniti sijalicu ili unijeti namještaj u vilu.
Srećan je zbog toga, iako 500 šilinga koštaju dvije kafe u boljem kafiću u Najrobiju. Ali, on ne kafeniše, on štedi.
On je ponosan čovjek, kao i većina stanovnika uzavrele metropole. Kao i lijepe vitke djevojke, koje ne jure za krakotrajnom slavom, nego uporno uče, čak i kad su gladne.
Kao i mladići koji neće „karijeru“ žigola, a i toga ima u ovom gradu punom bogatih turista i turistkinja, nego se iz petnih žila upinju da se iskobeljaju iz sirotinjski naselja ili iz slamova, u kojima živi skoro dva miliona stanovnika Najrobija.
Safari u predgrađu
Najrobi je jedina metropola u svijetu koja na svom području ima Nacionalni park sa divljim životinjama.
Na 44 kvadratna kilometra savane ovdje obitavaju lavovi, žirafe, zebre, nosorozi, bivoli, majmuni i na stotine vrsta ptica.
Tokom cijele godine organizuju se safari ture, a posebna atrakcija je vidjeti krda žirafa ili zebri iza kojih se naziru neboderi velegrada.
Vječito proljeće
Najrobi se nalazi na skoro 1.800 metara nadmorske visine, takoreći na samom ekvatoru. Zato je klima ovdje nevjerovatno prijatna, neki bi rekli da je u u gradu uvijek proljeće.
U najhladnije doba godine, od juna do septembra, temperature spadnu na oko 18 stepeni, dok je ljeti, u vrijeme kad je u Evropi zima, danju oko 25 do maksimalno 30 stepeni.
Uz to uvijek duva prijatan povjetarac, a noći su prohladne, idealne za spavanje.
Kućama u Najrobiju nisu potrebni ni klima uređaji, ni ogrev. Kamini, koje ima skoro svaka vila, tu su uglavnom zbog ugođaja: da se u julu, s večeri, zapali vatrica i popije koji viski ili čaj, kao u kolonijalno doba.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu