Politički analitičari širom svijeta danas se utrkuju da utvrde da li izjave buduće premijerke Italije Đorđe Meloni mogu da je okarakterišu kao fašistu, neofašistu ili postfašistu.
Zašto djeluje, pitaju se, kao da Italijani razmišljaju o povratku najmračnije politike svoje zemlje.
Međutim, da li Italija zaista doživljava vaskrsnuće svoje fašističke prošlosti? I, još značajnije, da li je Italija eksperiment koji bi ostatak svijeta možda mogao da slijedi? Prvi odgovor je “ne”, a drugi “da”, piše italijanski filozof Lorenco Marsili u autorskom tekstu za Gardian.
Oni koji definišu stranku Braća Italije Đorđe Meloni kao fašističku promašiće poentu. Ova partija nije toliko nasljednik fašističkog pokreta Benita Musolinija koliko prva evropska replika američke Republikanske partije.
– Meloni je mudra politička liderka sposobna da igra na duže staze. Ona je 2012. napustila relativno sigurno uporište Silvija Berluskonija kako bi formirala svoju malu partiju Braća Italije. Čekala je svoje vrijeme i godinama je izgrađivala. Zatim je 2021. odbila brz uspon na vlast i pridruživanje vladi nacionalnog jedinstva Marija Dragija – piše Marsili.
“Sada je osvojila vlast i to kao prva žena u teškom patrijarhalnom društvu. Malo je vjerovatno da želi da protraći takvo dostignuće na pokušaj obnove fašističke ideologije od pre sto godina. Njen cilj je da ojača jezgro nove italijanske i evropske politike”.
Ova želja, ističe, proistekla je u periodu pred izbore. Meloni je učinila sve što je bilo u njenoj moći da uvjeri američku administraciju da će nastaviti sa evroatlantskom, antiruskom i antikineskom pozicijom.
– U isto vrijeme, nastojala je da uveri finansijska tržišta, pa i EU, da će njena vlada držati javni dug pod kontrolom. Po oba pitanja, izazvala je nezadovoljstvo svojih saveznika Berluskonija i Matea Salvinija koji je flertovao sa empatijom prema Rusiji i prekomjernim trošenjem sredstava – dodaje.
Ako bi uvjerila Vašington i Brisel po pitanju spoljne i ekonomske politike, ispravno je rezonovala, ostavili bi je relativno na miru da uspostavi svoju vlast i sprovede sopstvenu agendu u Italiji, smatra autor.
– Niko ne bi rizikovao da isključi italijansku vladu za vreme bezbednosne, energetske krize kao i krize troškova života zarad drugih ciljeva poput zaštite migranta ili reproduktivnih prava žena.
Ovaj pristup, mada oportunistički, omogućava joj da napravi mesto za novi tip krajnjedesničarskog režima u Evropi.
Agresivna u spoljnoj politici, ortodoksna u ekonomskoj, nostalgična, nacionalistička i opstruktivna po pitanju građanskih sloboda, ova desničarska politika je u suštini neliberalna. Ali, težiće respektabilnosti u onome što se obično naziva establišment, uključujući nepodrivanje vladavine prava onako kako to čini mađarski premijer Viktor Orban – ističe Marsili.
Upravo zato, dodaje, Meloni nije fašistički izgnanik koji svojim postupcima nudi plan ako ne za svijet, ono bar za Evropu.
– Prošli su dani kada je pobjeda ultradesnsičarskih populista i ekstremista delovala nezamislivo. Umesto toga, nalazimo se u novoj degenerativnoj, desničarskoj normalnosti: gde častan i neophodan prostor u demokratiji – prostor koji su zauzimali Žak Širak, Margaret Tačer ili Angela Merkel – postaje izopačen i dosledno zauzet od strane “Trampovaca” i “Melonijevaca””.
– Meloni je možda uspjela da krajnjoj desnici promijeni status od autsajdera u evropskoj politici u žilavog insajdera. Takva degeneracija u Sjedinjenim Državama predvođena je Republikanskom partijom i Donaldom Trampom. Polovina tradicionlanog političkog spektra u SAD se raspala, odnevši sa sobom zdravlje američke demokratije. Isti proces – a ne senzacionalni uspon fašista, već krajnje kratkoročne vlade u Italiji – možda se dešava u Evropi – ocjenjuje autor.
Ova teorija biće na ispitu za manje od godinu dana u Španiji gdje je vrlo verovatna alijansa krajnjedesničarske Voks partije i Narodne partije desnog centra.
– Za žaljenje je što su italijanski naprednjaci omogućili ovakvu transformaciju. Liberalno-levičarski tabor skupio je više glasova zajedno nego desničarska alijansa. Ali desničari su bili u koaliciji, dok su naprednjaci razjedinjeni. Demokrate levog centra Enrika Lete odbile su bilo kakvu koaliciju sa levičarski pokretom Pet zvezdica, a centristički liberali su pak odbacili demokrate. Ovaj nekooperativni narcizam otvorio je put za pobjedu krajnje desnice – piše Gardian.
– Žrtva ovakve transformacije mogla bi da bude Evropska unija. Meloni se protivi integraciji Evrope što je stav koji dijele i desničarski populisti. To je opasno i za žaljenje između ostalog i što EU treba da razgovara o ukidanju konsenzusa u donošenju odluka čemu se protive tradicionalni saveznici Đorđe Meloni, uključujući Orbana. Nova italijanska vlada mogla bi da ojača antievropsku osovinu Budimpešta-Varšava – dodaje autor.
Nacionalni interes Italije je u snažnoj Evropskoj uniji sposobnoj da štiti svoje građane u vreme geopolitičke i ekonomske krize. Ako Melonijeva zaista želi da ispiše istoriju, trebalo bi da postane prva proevropska liderka krajnje desnice koja bi upotpunila italijanski sa evropskim nacionalizmom.
Mogla bi da postane i kombinacija Marin le Pen kod kuće i Emanuel Makron u inostranstvu. Ali, malo je vjerovatno da će se tako nešto dogoditi.
Još uvijek je moguće da Melonijeva zadrži stari, ekstremno populistički scenario u drugim oblastima što bi Italiju gurnulo u beskonačne debate o migraciji, izazvalo finansijski haos nesmotrenom ekonomskom politikom.
Ako to učini, biće samo još jedna tačka na karti savremene italijanske politike koju karakteriše beskonačan krug smena ekstremizma i tehnokratije.
Ako se bude držala svojih dugoročnih težnji, mogla bi da privuče vodeće desničarske grupe na svoj “trampovski” način.
Debor je analizirao međunarodne posledice Italije kao političke laboratorije. Druge vlade, govorio je, “gledaju sa divljenjem italijansku državu kako se mirno i dostojanstveno valja u blatu”, prenosi Telegraf.
Možda je bio previše optimističan. Ovo nije blato, već živi pijesak koji povuče svakog ko mu se divi predugo, zaključuje italijanski filozof.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu