Sjedinjene Američke Države su pometene impičmentom protiv predsednika Donalda Trampa, Velika Britanija jedan od glavnih stubova transatlantskog saveza koje je Putin godinama podrivao – zauzeta je izvršavanjem obećanja da će izaći iz Evropske unije do kraja januara, Bliski istok na kom je nekad bio dominantan američki i britanski uticaj značajno je “skrenuo” ka Moskvi, koja je preokrenula situaciju u Siriji, obezbijedila Turskoj – članici NATO pakta – napredni raketni sistem i potpisala ugovore vredne milijarde dolara sa Saudijskom Arabijom, najbližim američkim saveznikom u arapskom svijetu. Rusija se približila čak i Egiptu, još jednom dugogodišnjem američkom savezniku, postala ključni igrač u libijskom građanskom ratu i napravila korak ka onome što sve više izgleda kao savez sa Kinom.
A jedva da je prošlo pet godina otkako je bivši predsednik SAD Barak Obama označio Rusiju kao “regionalnu silu” sposobnu samo da prijeti svojim susjedima. Stoga se nameće pitanje kako je zemlja poput Rusije – ogromne teritorije sa 11 vremenskih zona, ali male ekonomski – postala takav igrač?
– Kad se raspao Sovjetski savez svi su postavljali isto pitanje – kako se tako truli sistem toliko uzdigao? Zapad pogrešno “čita” zemlju čije su ambicije velike koliko i njena teritorija – koja se proteže od Pacifičkog okeana do Baltičkog mora – i koja je često nevezana za ono što deluje kao stvarnost. Putin je istovremeno tehnokrat i vijernik, egzibicionista i gospodar tajni. Očekujete jednu stvar, u linearnom smislu, a onda se desi nešto skroz drugačije – kaže Nina Kruščova, unuka sovjetskog lidera Nikite Kruščova i stručnjak za Rusiju u Novoj školu u Njujorku.
Vladislav Surkov, dugogodišnji savjetnik Kremlja, naveo je da se Rusija pod Putinom “igra sa umovima Zapada”. Karakteristika koja je obilježila više od 20 godina Putinove vladavine je njegova sposobnost da predstavi sebe i svoju zemlju većima nego što to činjenice potkrepljuju.
– On možda ima slabe karte u rukama, ali ne plaši se da igra sa njima. To je ono što ga čini zastrašujućim – ističe Majkl Mekfol, bivši američki ambasador u Moskvi.
I sam Putin je priznao to u intervjuu sa režiserom Oliverom Stounom.
– Nije stvar u tome imati mnogo moći, već u korišćenju moći koju imate na pravi način – rekao je on tada.
Putin se koristi ruskim patriotizmom, koji je na svojoj tradicionalnoj godišnjoj konferenciji opisao kao “jedinu moguću ideologiju u modernom, demokratskom društvu”, da postigne svoje ciljeve. Ugušio je pobunu u Čečeniji, modernizovao vojsku i rasterao oligarhe iz ere Borisa Jeljcina te uzgojio novu kliku onih lojalnih Kremlju. Gleb Pavlovski, koji je više od deceniju radio kao savjetnik Kremlja, kaže da ga Rusija pod Putinom podsjeća na egzoskeleton iz naučno-fantastičnih filmova.
– Unutra čuči mala, slaba, možda čak uplašena osoba, ali izvana ona deluje zastrašujuće – kaže Pavlovski.
Ruska ekonomija je patuljasta u poređenju s američkom, koja je više od 10 puta veća u dolarskim pojmovima. Toliko je mala da nije ni na listi 10 najvećih, a ove godine porasla je za svega jedan odsto. Ni kulturni uticaj Rusije ne širi se mnogo van njenih granica, izuzev dominacije u klasičnoj muzici, baletu i slično. Južna Koreja zahvaljujući grupi K-pop i svojim filmovima ima jači domašaj od Rusije. A ipak, Rusija je postala zvijezda vodilja za autokrate širom svijeta, pionir u medijima i drugim alatkama – poznatim u Rusiji kao “političke tehnologije” – koje ti lideri sada koriste kako bi, kako ocijenjuje “Njujork tajms”, omeli svjetski poredak kojim su nekad domirale SAD. I Kina zagovara autokratiju kako bi brzo došla do rezultata, ali čak i Si Đinping ne može da se nadmeće sa brzinom kojom je Putin zgrabio Krim.
Iskušenja autoritarnosti u ruskom stilu našla su plodno tlo u zemljama koje su se dugo smatrale bastionima zapadnih vrijednosti, poput Mađarske i Poljske, te koje su dugo gajile neprijateljstvo spram Moskve. Zavele su i evropske glasače, kao i američke. Pavlovski kaže da je bio zapanjen tokom boravka u Zapadnoj Evropi, kad su mu ljudi rekli da je “srećan što Rusija ima tako brilijantnog i snažnog predsjednika”.
– Skoro da postoji konsenzus da je Putin veliki čovjek, vaskrsli Šarl de Gol. I sam Putin to misli. To nije iluzija, jer funkcioniše – ističe Pavlovski.
Ali, nisu svi Rusi ubijeđeni u to, posebno mladi u Moskvi i Sankt Peterburgu, koji su tokom ljeta održavali proteste. Bezbjednosne snage su ih brzo rastjerale, dok je podrška Putinu – nakon blagog pada – ponovo na oko 70 odsto, prema anketi centra Levada iz novembra.
Ruske igrice su posebno bile uspješne u SAD, sa Kremljom koji ih redovno optužuje za rusofobiju, ali čija je fiksacija na Rusiju samo umnožila snagu njenog uticaja. Napori Moskve da podijeli Amerikance preko društvenih mreža su niskobudžetni i primitivni, ali su ostvarili svoj uticaj na američki politički proces. Pavlovski smatra da je tačka prekretnica u Putinovoj vladavini, bila 2008, sa svjetskom finansijskom krizom.
– Za Putina je to bio odlučujući prag. Prije toga se on orijentisao ka Americi. Da, nije volio šta su oni radili po svijetu, ali je u isto vrijeme gledao na Ameriku kao na najjaču ekonomiju koja upravlja svjetskim ekonomskim sistemom. Odjednom je shvatio: ne, oni ničim ne upravljaju. To je bio momenat istine, kad su stara pravila nestala – ističe Pavlovski, dodajući da je od tada Rusija krenula da stvara sopstvene norme.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu