Teroristički napad na SAD 11. juna 2000. godine jedan je od takvih događaja koji su postali prekretnica moderne istorije, piše Jutarnji.hr.
U ranim jutarnjim satima sjevernu zgradu Svjetskog trgovinskog centra pogodio je putnički avion Boing 747 koji je iz Bostona letio za Los Anđeles. Svi televizijski kanali svijeta uživo su prenosili plamen koji je buktao u samom srcu njujorškog finansijskog centra, a novinari su pokušavali da saznaju što se uopšte dogodilo. Samo petnaest minuta kasnije, drugi putnički avion koji je iz Dalasa letio za Los Anđeles, zabio se u južnu kulu “Bliznakinja”. Treći oteti avion u 09:37 po lokalnom vremenu zabio se u zgradu Pentagona, sjedišta američkog ministarstva obrane. Putnici četvrtog otetog aviona uspješno su se suprotstavili terorističkim otmičarima i spriječili napad za koji se pretpostavlja da je bio namijenjen vašingtonskom Kapitolu.
Odmazda
Nakon tih događaja ime Osame bin Ladena i njegove terorističke grupe Al Kaida dobilo je novo značenje. Poginulo je oko 3.000 ljudi, a više od 6.000 povrijeđenih i danas trpi posljedice tog kobnog dana.
Dva mandata američkog predsjednika Džordža Buša obilježio je rat protiv terorizma koji je proglašen odmah poslije napada. Kao rezultat borbe protiv terorističkih grupa na Bliskom Istoku, Buš je pokrenuo dva skupa, iscrpljujuća i krvava rata Avganistan i Irak.
Osama bin Laden neposredno prije napada dobio je utočište u Kabulu, zahvaljujući talibanskoj vladi s kojom je odlično sarađivao. Bušova administracija se prvo odlučila na intervenciju u Avganistanu kako bi presrela rastuću terorističku mrežu na Bliskom istoku. Naime, napad 11. septembra dogodio se nakon dva krvoprolića u afričkim ambasadama SAD za koja su odgovornost takođe preuzeli članovi Al Kaide.
Dva predsjednika i 18 godina kasnije, Donald Tramp je obećao povlačenje američkih vojnika iz Avganistana. Nakon što se sa vladom u Kabulu sklopi mirovni sporzum po kome će SAD smanjiti broj vojnih jedinica sa 14.000 na 8.000, talibanske vlasti će morati da prekinu vatru i povuku Al Kaidu.
Bijela kuća je željela da povuče svoje vojne trupe u septembru, uoči izbora koji će biti održani u Avganistanu, ali još nije sigurno kada zbog brojnih izazova na terenu. Naime, osim geografskih izazova posebnost avganistanskog rata su i brojne etničke grupe koje otežavaju pronalazak izvršne vlasti koja bi bila prihvatljiva većini građana.
Svakako najveći izazov mirovnog sporazuma je pitanje njegovog sadržaja i uređenja stanja u državi nakon odlaska vojnih jedinica Zapada. Vašington strahuje da bi se preuranjenim napuštanjem Afvganistana država vratila u status u kojem je bila prije invazije 2001. godine, kada žene nisu imale prava i kada djevojčice nisu smjele da idu u školu. S obzirom na to da talibani nisu jedinstvena, već su podijeljeni na nekoliko suprotstavljenih frakcija, pregovori s njihovim vlastima su teški i nepredvidljivi.
Očekivano, postoji značajan broj angažovanih vojnika na terenu koji se protive mirovnim pregovorima s Kabulom, upozoravajući da su talibani još uvijek dovoljno jaki da nakon odlaska NATO trupa preuzmu vlast i osnaže još uvijek aktivnu Al Kaidu.
A onda je Tramp prije nekoliko dana prekinuo pregovore jer su talibani preuzeli odgovornost za napad u Kabulu u kojem je poginuo i američki vojnik. Nakon toga je smijenio svog savjetnika za nacionalnu sigurnost Džona Boltona. Ukratko, do mirovnog sporazuma neće doći u skorije vrijeme.
Oružje za masovno uništenje
Rat u Iraku u potpunosti je druga priča. Iako ga je započela administracija Džordža Buša nedugo nakon terorističkog napada, vrlo brzo je postalo jasno da su američki vojnici u Bagdad poslati isključivo zbog geostrateškog interesa „sive eminencije“ Dika Čejnija.
U potrazi za oružjem za masovno uništenje, koje su američkoj javnosti naveli kao casus belli, Bijela kuća je 2003. godine započela operaciju u Iraku, strateški najvažnijoj zemlji Bliskog istoka. S jedne strane Iran, s druge cijeli Persijski zaliv, a s treće Sredozemlje, Irak je optimalno pozicionirana država čija bi okupacija omogućila kontrolu nad naftom bogatim područjem.
Brojni visokopozicionirani izvori, koji su početkom 2000-tih bili na vrhuncu političke moći u SAD navode da je invazija Iraka bio glavni plan potpredsjednika Dika Čejnija i prije terorističkih napada 11. septembra. Brojni teoretičari zavjere su tu informaciju spremno dočekali kao objašnjenje da je SAD napao sam sebe, kako bi opravdao invaziju u Irak. Vojna operacija u Iraku trajala je gotovo 9 godina, a formalno ju je okončao Bušov nasljednik Barak Obama 2011. godine.
Malo kome je, u međuvremenu, promaklo da je jedina država koja je u potpunosti izbjegla američku intervenciju na Bliskom istoku bila Saudijska Arabija, rodno mjesto većine terorista koji su 11. septembra izvršili najbrutalniji teroristički napad u istoriji Zapada, a koja je ujedno i glavni dobavljač nafte SAD.
Dik Čejni, tzv. „siva eminencija“ Bušove administracije, danas je jedan od najuticajnijih Republikanaca, koji se aktivno uključio u predsjedničku kampanju Donalda Trampa, nadajući se da će tako omogućiti svojoj kćerci Liz Čejni da se vine što više: trenutno je na položaju u Kongresu s kojeg je Majk Pens došao na mesto potpredsjednika.
Donald Ramsfeld, tadašnji ministar obrane, jedan je od najkontroverznijih političara moderne američke istorije. Nakon pritiska koji su ugledna vojna lica izvršila na Ramsfelda zbog njegovih tehnika mučenja ratnih zarobljenika, bio je primoran da podnese ostavku 2006. godine. Brojne organizacije za zaštitu ljudskih prava su njegove metode nazvale „mučenjem“.
Zanimljivo, sada bivši gradonačelnik Njujorka Rudi Đulijani, zbog izvrsnog snalaženja u kriznoj situaciji terorističkog napada, godinama je bio jedan od najpopularnijih republikanskih političara na američkoj sceni. Njegov je status bio ozbiljno poljuljan nakon što je u javnost iscurila informacija da je svoju ženu (inače sestričnu, što je takođe bilo kontroverzno), ostavio putem televizijskog prenosa. Danas je on glavni advokat Donalda Trumpa, a imao je jednu od vodećih uloga tokom istrage Roberta Malera.
Posljedice
Iscrpljujuće vojne operacije dovele su ameriku do samog ruba recesije, što je u kombinaciji s drugim faktorima dovelo do velikeekonomske krize 2008. godine. Vojna intervencija SAD na Bliskom istoku zaslužna je i za početak Arapskog proleća, zbog kojeg je na kraju došlo do jačanja terorista i formiranja još pogubnije terorističke ćelije zvane Islamska država. Teroristički napadi koji su usledili nakon toga, rat u Siriji i migrantska kriza, direktna su posljedica događaja tog kobnog 11. septembra 2001. godine.
(Jutarnji.hr, Euroactiv)
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu