Plan sadrži kompromise Velike Britanije u pronalaženju alternativnog rješenja za sporno pitanje irske granice, a sada je na Briselu da prihvati ili ne Džonsonovu konačnu ponudu, piše Blic.
U britanskoj i svjetskoj javnosti se uveliko spekuliše kakve je kompromise o problematičnom “bekstopu” ponudila Britanija poslije tri godine pregovora sa EU koji su uvijek vodili u ćorsokak.
Brisel je izričito zahtijevao da prijedlozi budu konkretni i pravno operativni da bi ih uopšte uzeo u razmatranje, a čak i prije nego što su stigli izrazio je sumnju da će biti dovoljno dobri.
Prije nego što je EU primila premijerovu ponudu, mnogi su predviđali da će njegova pažnja biti usmjerena na britanske glasače i predstojeće opšte izbore, a ne na saradnju sa Unijom. Međutim, izbori Bi-Bi-Sija među diplomatama otkrili su da su Džonsonovi prijedlozi “bolji nego što su očekivali”.
Njegov prijedlog o usklađivanju propisa na granici između sve Irske je sjajan, kao i ton njegovog propratnog pisma Žan Klodu Junkeru. Vjerujemo da stvarno želi dogovor, da sve nije samo retorika – rekao je jedan sjevernoevropski zvaničnik.
Nema više “bekstopa”
Džonson je u četvrtak članovima britanskog parlamenta izložio svoj plan koji je zamišljen kao alternativa kontroverznom “bekstopu” njegove prethodnice Tereze Mej.
Premijer je istakao da njegov prijedlog ne uključuje izgradnju carinske infrastrukture na granici Sjeverne Irske, koja je dio Velike Britanije, i Republike Irske, članice EU – dugoj 500 kilometara.
– Ni pod kojim okolnostima nećemo imati kontrole na granici ili u njenoj blizini – kazao je on dodajući da će poštovati mirovni sporazum o Sjevernoj Irskoj iz 1998. godine.
Džonson je priznao da se njegov prijedlog Bregzita razlikuje od prijedloga Mejeve samo zato što on želi da Britanija bude manje usklađena sa EU. On je često naglašavao da je jedina tačka u njenom prijedlogu koja mu se u potpunosti nije svidjela bio “bekstop”.
U propratnom pismu Junkeru, Džonson je označio “bekstop” kao krajnje odredište Bregzita, a u planu je detaljno izložio svoje rješenje tog problema.
Prema planu Mejove, cijela Britanija bi bila u jednoj carinskoj uniji zajedno sa Sjevernom Irskom, ali bi ona ostala vezana za EU jedinstvenim regulatornim tržišnim pravilima. Džonson se vratio na model koji izdvaja Sjevernu Irsku, uz dvije karakteristike – ova oblast bi ostala u regulatornoj zoni Irske, a samim tim i EU, ali bi bila u carinskoj zoni Britanije. Da bi se izbjegle carinske provjere bio bi uveden deklaracioni sistem sa pojednostavljenim procesom za male trgovce.
U prijedlogu britanske vlade se, između ostalog navodi, da će Sjeverna Irska napustiti evropsku carinsku uniju zajedno sa ostatkom Velike Britanije krajem 2021. godine.
Međutim, ona će, uz saglasnost svog parlamenta, nastaviti da primijenjuje evropsko zakonodavstvo koje se odnosi na poljoprivredu i ostale proizvode u, kako je navedeno “regulatornoj zoni na ostrvu”.
Carinske kontrole na robu kojom se trguju između Britanije i EU bile bi “decentralizovane”, sa dokumentacijom koja se prilaže elektronski i sa samo “malim brojem” fizičkih provjera. Ove provjere bi se vršile izvan granice, u poslovnim prostorijama ili na “drugim tačkama u lancu snabdivanja”.
Sjeverna Irska bi u takvom uređenju prema Džonsonovom prijedlogu ostala do 2025. godine u sektorima hrane, poljoprivrede i proizvedenih dobara, a u tom periodu ne bi bila dio britanske carinske zone. Nakon četiri godine, parlament Sjeverne Irske (a ne Donji dom u Londonu, što je bitna promjena), donijeli bi odluku o tome kojoj će se strani i pod kojim uslovima pridružiti.
Britanska vlada smatra da će njena ponuda osigurati integritet jedinstvenog tržišta EU.
“Politička zamka”
Smatra se da će Džonsonova alternativa “bekstopa” naići na oštro protivljenje lidera EU od kojih će se tražiti da daju Britaniji široka izuzeća od carinskih propisa Unije da bi se olakšala carinska granica u Sjevernoj Irskoj. Takođe, među evropskim zvaničnicima raste osjećaj da je Džonsonov prijedlog “politička zamka”.
Prijedlog koji je Džonson u četvrtak izložio parlamentu mora da podrži većina poslanika. Većina njih, čak i tvrdokorni “bregzitaši” iz njegove Konzervativne stranke, prihvatili su njegova rješenja obazrivo.
Zbog toga se Brisel nalazi pod velikim pritiskom. Ukoliko britanski parlament prihvati prijedlog, a EU odbije, smatraće se da je jedino Unija kriva za katastrofalan Bregzit bez sporazuma koji bi uslijedio.
Ipak, mnogi analitičari smatraju da ne treba žuriti sa zaključcima da će Brisel olako odbaciti Džonsonove prijedloge. Oni podsjećaju da poslije tri godine pregovora EU lideri žele dogovor, kao i da, u slučaju da dođe do “nesporazumnog razvoda”, oni budu ti koji su Britaniji zalupili vrata u lice.
Junker je izrazio zabrinutost zbog nekih dijelova Džonsonovog prijedloga, ali je odmah dodao da će EU biti dostupna dan i noć za dodatne pregovore. Njegova namjera je da loptu vrati na britanski teren.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu