Jedna od teorija koje se mogu čuti na Dalekom istoku ovih dana je to da su, pošto su u posljednjih godinu dana kineske aplikacije najpopularnije na tržištu SAD, američke IT kompanije vrlo zainteresovane da one budu protjerane s njega.
Američka država Montana postala je prvi administrativni entitet u SAD koji je donio zakon koji zabranjuje korišćene kineske aplikacije TikTok na cijeloj svojoj teritoriji, javili su američki, a prenose mediji u Istočnoj Aziji.
Najviše drže pažnju Amerikanaca
Zabrana koju je izglasalo zakonodavno tijelo te savezne države stupiće na snagu 1. januara sljedeće godine. Ne računajući Indiju, koja je nakon smrtonosnog pograničnog sukoba u Himalajima 2020. godine zabranila sve aplikacije dizajnirane u Kini, to je prvi put da je negdje u svijetu u potpunosti zabranjen TikTok.
Pozivi na Zapadu za djelimičnu ili potpunu zabranu TikToka pravdaju se nacionalnom bezbjednošću, odnosno potencijalnom opasnošću da bi ta aplikacija, naročito popularna među mladima, mogla da bude zloupotrijebljena za špijuniranje u korist Komunističke partije Kine!?
Međutim, osim što je stekao ogromni broj korisnika u SAD kao sredstvo za zabavu, ali i reklamiranje usluga i proizvoda, TikTok je, pokazuju podaci, i aplikacija koja najviše drži pažnju američkih građana. Naime, u drugom kvartalu 2022. godine, na primjer, prosječno vreme korišćenja te aplikacije u SAD je iznosilo 95 minuta dnevno, 20 minuta više od drugoplasiranog Jutjuba. Interesantno je da su Amerikanci čak duplo više vremena provodili koristeći TikTok nego Fejsbuk (49 min) ili Instagram (51 min), piše RTS.
TikTok je, kao aplikacija, produkt kompanije “Bajtdens”, čije je sjedište u Pekingu. Odnosno, preciznije rečeno, TikTok je verzija za strano tržište kineske aplikacije Dou Jin, koju je osmislilo “Bajtdens”.
Uvredljivo saslušanje
Kako bi TikTok mogao da bude efikasnije prilagođen za nekineska tržišta i lakše prodavan u inostranstvu, u Singapuru je 2017. oformljeno posebno preduzeće istog imena, koje je kćerka kompanija “Bajtdensa”.
Sam “Bajtdens” je prije 11 godina osnovao kineski preduzetnik Džang Ji Ming, bivši uposlenik američkog “Majkrosofta”. On je došao na ideju da stvori algoritam koji korisnicima na osnovu njihovih prethodnih pretraga daje prijedloge da pogledaju nove sadržaje poput videa, reklama i članaka i tako im štedi vrijeme i trud. On je taj koncept, koji je danas opšteprihvaćen i primjenjen i u internet tragačima kao što je Gugl i društvenim medijima poput Jutjuba, najprije primjenio na sopstvenoj informativnoj internet platformi Toutjao (kineski „Naslovi”). Upravo u tome umnogome leži popularnost ili zaraznost TikToka – to je aplikacija čiji algoritam neprekidno pred oči korisnika izbacuje mnoštvo novih sadržaja koji bi mu mogli biti zanimljivi.
Džang je zahvaljujući toj inovaciji stekao fantastično bogatstvo, koje se danas procjenjuje na oko 50 milijardi američkih dolara, što ga trenutno čini drugim najimućnijim čovjekom u najmnogoljudnijoj zemlji svijeta.
Zabrana u Montani donijeta je samo dvije i po nedelje nakon što je direktor “TikToka” Šou Zi Ču satima odgovarao na oštra, provokativna i na momente uvredljiva pitanja i komentare američkih poslanika na saslušanju koje je upriličio Komitet za energiju i trgovinu Kongresa. Ču je dobio poziv za to propitivanje pod izgovorom da postoji opravdana sumnja da bi njegova kompanija mogla da lične podatke svojih korisnika proslijedi komunističkim vlastima u Pekingu u skladu s kineskim zakonom ili pod pukom prisilom.
Optužbe bez dokaza
Američki kongresmeni tokom saslušanja su, pored optužbe da je instrument špijunaže i platforma na kojoj se cenzurišu objave čiji je sadržaj nepovoljan po vlasti u Pekingu, stavili na teret kompaniji “TikTok” i to da je njena aplikacija medijum za tendenciozno informisanje, dezinformisanje i govor mržnje.
I dok su američki parlamentarci naglašavali da su Evropska unija, vlade Velike Britanije, Kanade i Novog Zelanda zabranile instaliranje aplikacije TikTok na telefonima državnih službenika zbog zabrinutosti za bezbjednost njihovih podataka, Ču je rizike koje su te vlade navele okarakterisao kao “hipotetične i teoretske”, bez pravih, konkretnih dokaza. On je u više navrata istakao da je njegova firma registrovana u Singapuru, gdje joj je i sjedište, da se svi serveri na kojima se čuvaju lični podaci američkih korisnika u vlasništvu američke kompanije “Orakl” i da se nalaze na teritoriji SAD, u državi Teksas. Njima pristup imaju samo zaposleni u novoformiranoj američkoj kompaniji “TikTok podaci”. Ču je naveo da će se njegova firma postarati da ti podaci budu i kibernetski adekvatno zaštićeni i obećao da će ona omogućiti inspekcije nadležnim organima.
Štaviše, u jednom trenutku, Ču, koji je u prošlosti radio u krupnoj kineskoj telekom firmi “Sjaomi” i “Bajtdensu”, saglasio se sa zabranama TikToka na telefonima vladinih službenika na Zapadu, rekavši da lično misli da nijedan državni telefon ne bi trebao da na sebi ima ikakve društvene mreže i aplikacije, uključujući tu i TikTok.
“Špijun u džepu Amerikanaca”
Američke parlamentarce najviše je brinulo to što je roditeljska kompanija “TikToka” kineski “Bajtdens”, u kojem postoje zaposleni koji su članovi Komunističke partije Kine i koji se potencijalno uvijek može naći izvrgnut pritisku te partije i kineske države. Sam direktor „TikToka”, 40-ogodišnji Ču, u prošlosti je bio direktor finansija u “BajtDensu”. Među neprijateljski nastrojenim američkim kongresmenima bilo je i onih koji su aplikaciju TikTok nazvali “špijunom u džepu Amerikanaca”.
Međutim, zbog činjenice da je kompanija “TikTok” preduzeće sa sjedištem u Singapuru, da je njeno rukovodstvo, uključujući tu i Čua, porijeklom iz tog grada države, te da su serveri s podacima američkih korisnika u rukama američke kompanije i da se njima barata po zakonima SAD, pojedini analitičari u Sjevernoj Americi i Aziji ocjenjuju da ne postoji racionalan razlog za smatrati da je TikTok prijetnja po bezbjednost američkih građana. Radije, iako se o tome ne govori javno, pravi razlog za američki pritisak na TikTok, po njima, je to što je on, kao i još nekoliko drugih kineskih aplikacija, zapravo već lider na američkom tržištu, odnosno, to što suzbija iste ili slične proizvode američkih kompanija kao što su “Meta” ili “Majkrosoft”.
Zapravo, u SAD, tri od četiri aplikacije koje su najviše puta daunloudovane u 2022. godini su kineskog porijekla. Pri tome, TikTok je čak najniže plasirani od njih. Naime, u SAD u posljednjih šest mjeseci najviše pažnje privlači kineska aplikacija po imenu Temu. To je komercijalna platforma koja omogućuje interakciju prodavaca i kupaca i američke potrošače povezuje direktno s kineskim firmama, bez korišćenja američkih posrednika u transportu i skladištenju robe, zahvaljujući čemu njeni korisnici imaju mogućnost da dođu do proizvoda koje žele za manje novca od drugih. Povrh toga, platforma je tako struktuirana da se kineski proizvođači na njoj međusobno nadmeću da ponude što nižu cijenu za isti proizvod.
Top 7 aplikacija
Druga trenutno najpopularnija aplikacija u SAD je softver za obradu fotografija i video klipova KepKat, koji je proizvod već pomenutog “Bajtdensa”.
Osim Temua, Kep-kata i TikToka, među prvih sedam najpopularnijih aplikacija u SAD trenutno je i ona koja pripada kineskoj modnoj kompaniji “Šein”. Taj gigant sa preko 100.000 zaposlenih, čija je vrijednost u 2022. godini procijenjena na preko 100 milijardi dolara, u SAD je ostvario sjajan kumulativan rezultat od preko 200 miliona daunloudovanih aplikacija za šoping.
To sve sugeriše da domaće američke internet kompanije kod kuće gube trku s kineskim takmacima, koje pored inovacija podupire i opšta snaga kineske ekonomije. SAD su pred izbijanje pandemije novog korona virusa pod izgovorom bezbjednosti i opasnosti od špijuniranja uskratile korišćenje američkih patenata kineskom telekomunikacionom divu „Huavej” i tako onemogućile prodaju njegovih mobilnih telefona i finansijski ga znatno oslabile u trenutku kada je on svojom 5G tehnologijom počeo da osvaja svjetsko tržište.
Zato, nije nemoguće da iza pritiska na kompaniju “TikTok”, koja sada osvaja globus, stoji i ekonomski interes američkih kompanija, finansijera izbornih kampanja političke elite u Vašingtonu, da protjeraju kineske konkurente s američkog i tržišta EU.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu