Zgrade, koje nisu dobile upotrebnu dozvolu, formalno pravno ne postoje, jer se ni taj objekat ni stanovi, ne mogu upisati u zemljišne knjige. To znači da čak ni stanari, koji su se uselili u svoje nove domove, nisu njihovi vlasnici i da u njima žive ilegalno.
Oni svoj stan ne mogu prodati, ostaviti nasljednicima, niti založiti, kako bi dobili hipotekarni kredit.
Ali, to nisu jedini problemi. Banjalučanin Boro Marinković (75), koji je 2009. kupio garsonjeru u novogradnji i uredno je platio, i danas živi kao beskućnik. Nakon što je investitor “napustio” zgradu, Boro je platio dodatnih 20.000 KM da dovrši svoj stančić, ali ispostavilo se da je to bačen novac.
– Zgrada je stara 15 godina, a od prvog dana temelji su pod vodom. Noseći potporni stubovi su dva puta pucali. Pitanje je, da li je bezbjedno živjeti u takvoj zgradi. Svi znaju za ovaj problem ali niko ništa ne preduzima – kaže Boro Marinković za Srpskainfo.
Šta da mogu uraditi ljudi, koji se nađu u ovakvoj situaciji, jer slučaj Bore Marinkovića nije jedini?
Banjalučki advokat Arsenije Baltić kaže da bi, u ovakvim slučajevima, trebalo da odgovaraju investitori, ali da se to u stvarnosti ne dešava.
– Prema zakonu, investitor koji stavi u upotrebu zgradu bez upotrebne dozvole, trebao bi da za to prekršajno odgovara, ali ja ne znam ni za jedan takav slučaj – kaže Baltić za Srpskainfo.
Ukoliko zgrada propada, a investitor ju je “napustio”, odnosno ako je firma koja je bila investitor likvidirana, stanari su, naprosto, prepušteni sami sebi, priznaje Baltić.
Ako je za utjehu, stanare koji su se uselili u ovakve, nedovršene zgrade, inspekcija ne može prinudno iseliti.
– Takav bi se slučaj mogao desiti, ukoliko bi inspekcija, zbog odstupanja od građevinske dozvole, naredila rušenje objekta, ali ni za takav slučaj nikad nisam čuo – dodaje Baltić.
Prema podacima Gradske uprave, na teritoriji Banjaluke postoji 8 kolektivnih stambeno – poslovnih objekata bez upotrebne dozvole, ali poznavaoci prilika tvrde da takvih zgrada u gradu na Vrbasu, vjerovatno, ima više.
I u drugim gradovima Srpske, zabilježeni su ovakvi slučajevi.
Zgradama se najčešće ne izdaje upotrebna dozvola, zato što su investitori “odstupili od građevinske dozvole”, što znači da su izgradili više stanova ili spratova, nego što je dozvolom za građenje predviđeno, ili su prekršili propisane standarde.
Tako je, na primjer, u zgradi u Banjaluci, na adresi Stojana Novakovića 12, izgrađen spremnik za plin, koji ne zadovoljava standarde protivpožarne zaštite, a garaže ispod zgrade nemaju propisanu visinu.
Poseban slučaj su zgrade koje su investitori “napustili”, kakva je zgrada u ulici Stefana Lazarevića u Banjaluci, u kojoj je stan kupio Boro Marinković, s početka naše priče.
Takve, nedovršene zgrade, s vremenom propadaju.
Formalno pravno gledano, izlaz iz ovakve situacije bi bio da investitor ponovo pokrene proces za dobijanje građevinske dozvole, koja je u međuvremenu istekla, i da potom “otkloni nedostatke”, pa zatraži upotrebnu dozvolu.
Navedeni slučajevi svjedoče da je to, u većini slučajeva, nemoguća misija.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu