Ono što prvo pada na pamet je nekoliko neslavnih primjera, poput načina na koji je naša zemlja postupala sa autohtonim stanovništvom na tlu Amerike ili interniranja Amerikanaca japanskog porijekla tokom Drugog svjetskog rata.
A tu je i rasni problem u Americi.
Možda već znate da se u Sjedinjenim Državama februar tradicionalno obilježava kao mjesec afroameričke istorije. Za američke građane, to je povod da se prisjetimo značajnih dostignuća i doprinosa Afroamerikanaca tokom čitave američke istorije.
To je u isto vrijeme i povod da se zamislimo nad činjenicom koliko je mukotrpan bio put od porobljavanja Afrikanaca početkom 16. vijeka, koje neki istoričari nazivaju pragrijehom Amerike, do ovoga što imamo danas.
Jedan od ključnih dokumenata u istoriji Amerike, Deklaracija o nezavisnosti, kaže sljedeće: „Svi ljudi su stvoreni jednaki i Stvoritelj im je podario određene slobode, kao što su život, sloboda i težnja za srećom.“ Naravno, svako dijete u Americi spozna ironiju činjenice da je autor ovih čuvenih redova bio Tomas Džeferson, visokoobrazovan i prefinjen čovjek, kojeg to nije spriječilo da drži robove na svom imanju u Virdžiniji. Mladim Amerikancima je takođe jasno da ovi uzvišeni ideali navedeni u Deklaraciji, kao i Ustavom definisana prava, svakako nisu važili za ljude koji su na naš kontinent dovedeni kao robovi, niti za njihove potomke.
Moja zemlja je prošla kroz užasan građanski rat šezdesetih godina devetnaestog vijeka upravo zbog ropstva. Čak i kada su na kraju tog sukoba Afroamerikanci postali slobodni ljudi i stekli sva prava kao građani Sjedinjenih Država Amerike, uključujući i pravo glasa, brzo su otkrili da su njihove tek stečene slobode u velikoj mjeri postojale samo na papiru. Nastavilo se sa diskriminacijom i obespravljivanjem, na američkom Jugu ali i u drugim dijelovima zemlje, pa se tokom nekoliko narednih decenija išlo po koji korak naprijed, a onda mnogo koraka nazad.
Prošle nedjelje je film “Zelena knjiga” osvojio Oskara za najbolji film i najbolji originalni scenario a i Maheršala Ali je dobio Oskara za sporednu mušku ulogu za svoj briljantni portret afroameričkog pijaniste Dona Širlija (1927-2013). Samo tri dana kasnije imao sam čast da kažem nekoliko riječi uoči prikazivanja ovog filma u Sava centru u okviru Beogradskog filmskog festivala.
Od tamburaša do pozorišta moje mišljenje o kulturi u Srbiji na dve strane @Blic_online dodatka "POP & Kultura" https://t.co/87ha3m9uDa
Ambassador Anthony Godfrey (@usambserbia) October 23, 2017
Izvanredno je što su organizatori Festa uvrstili u program i film “Šapat ulice” (If Beale Street Could Talk), koji je snimljen po romanu afroameričkog pisca Džejmsa Boldvina. Regina King dobila je Oskara za najbolju sporednu žensku ulogu u tom filmu. Oba filma bave se temom socijalne pravde i rasnih odnosa u Americi.
Epoha koju dočarava film “Zelena knjiga” odnosi se na period naše istorije početkom 60-ih godina dvadesetog vijeka, tokom kojeg je rasna segregacija vladala širom južnih država moje zemlje. Postojali su odvojeni hoteli, restorani, škole, bioskopi, autobuske stanice, pa čak i česme, crkve i groblja.
“Zelena knjiga – za crnce putnike” (The Negro Traveller’s Green Book) bila je vodič po prvi put štampan 1930. s idejom da pomogne Afroamerikancima da sebi na putovanju prokrče put, i figurativno i bukvalno, savjetujući im gdje da potraže hotelsku sobu, gdje da odu na ručak, a gdje u provod.
Film “Zelena knjiga” vjerno odražava veoma mračno poglavlje američke istorije, slikajući portret sistemskog rasizma kao mrlje na našoj reputaciji demokratske nacije. Međutim, on šalje i utješnu poruku da se ljudi, zapravo i čitava nacija, mogu promijeniti.
Afroamerički vojnici i oficiri, nakon što su se u rasno podijeljenim trupama herojski borili u Drugom svjetskom ratu, vratili su se kući zahtijevajući da budu ravnopravno tretirani.
Naši afroamerički građani i organizacije su se kroz pravosudni sistem izborili za okončanje rasne podvojenosti. Koristili su bojkot kao način pritiska kako bi i ekonomski osnažili.
Najzad, dvije godine nakon događaja o kojima govori film Zelena knjiga, Američki kongres donio je Zakon o ljudskim pravima (1964) i Zakon o pravu glasa (1965). Segregacija je stavljena van zakona. Samim tim je i “Zelena knjiga – za crnce putnike” polako izašla iz upotrebe.
U pogledu rasne jednakosti postigli smo veliki napredak u odnosu na vreme kojim se bavi film “Zelena knjiga”. Afroamerikanci trenutno predstavljaju 11 procenata ukupnog stanovništva i sve je više direktora firmi, političara, novinara i istaknutih članova akademske zajednice koji su crni.
Pa ipak, nepravde još uvijek ima i to se ne može poreći. Očito je da se još uvijek rvemo s rasizmom i nejednakošću.
Sjedinjene Američke Države su i dalje nevjerovatan eksperiment demokratskog sistema vladavine. Neprestano preispitivanje naše istorije i nepravdi iz prošlosti bitna je karakteristika američkog društva, a isto važi i za debate o državnoj politici i zakonima koji bi trebalo da nas približe demokratskim idealima.
Zelena knjiga je uvjerljiv primjer da umjetnost može da utiče na društvo, podstičući široku debatu na temu rasnih odnosa, predrasuda i ljudskosti koja nam je zajednička
(Autorski tekst ambasadora Sjedinjenih Američkih Država u Srbiji Kajla Skota za Blic)
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu