Zbog toga se ovo područje smatra svojevrsnom arhivom ćirilice.
Ova istraživanja, kao sastavni dio programa očuvanja kulture, tradicije i pismenosti, traju nekoliko godina, a primarni cilj je evidentiranje i sistematizacija podataka o ovoj važnoj temi.
Na prostorima koje obuhvataju Tropolje i Zapadne strane, a to su Glamočko, Livanjsko i Duvanjsko polje, te Glamoč, Drvar i Bosansko Grahovo, nalazi se veoma veliki broj lokaliteta, sa spomenicima koji svjedoče o ćiriličkoj pismenosti stanovništva.
– Naša misija je da svima koji se interesuju za ovu oblast ponudimo sistematizovanu materiju. Osim Glamoča istražujemo područja Drvara, Bosanskog Grahova, Šipova i Mrkonjić Grada – kaže za Srpskainfo magistar Siniša Šolak, predsjednik Udruženja Tropolje i Zapadne strane.
Granični prostor
Istraživanja su usmjerena na granični prostor nastanjen srpskim narodom, gdje je evidentiran veliki broj materijalnih spomenika srpske kulture, koji imaju značajnu istorijsku i umjetničku vrijednost.
– Na inicijativu Mladenka Sadžaka, prije četiri godine počela su sistematska evidentiranja i istraživanja ćiriličkih nadgrobnih natpisa u području Glamoča. U cijelom Glamočkom polju ustanovili smo veliki broj spomenika sa epitafima – naglašava Šolak, autor nekoliko publikacija o ovoj temi, među kojima i knjige “Ćirilički spomenici Glamočkog polja – Pola milenijuma ćiriličke pismenosti Glamoča.
On napominje da su žitelji Glamoča posvećivali veliku pažnju njegovanju grobaljske kulture, sve do posljednje četvrtine 20. vijeka, podizali su spomenike u formi krstova, velikih dimenzija i bogato dekorisane.
– Za naša istraživanja najveću vrijednost imaju spomenici sa natpisima, jer pružaju uvid u način života pravoslavnih Srba kroz daleku istoriju. Paleografska i jezička izučavanja, grobni spomenici srpskog naroda u sjeverozapadnoj Bosni imaju visoku estetsku vrijednost.
Gledano ka cjelini, pretežni dio spomenika odražava visok domet zanatske obrade, što samo po sebi govori o pažljivo njegovanoj grobljanskoj kulturi – ističe Šolak, koji je ovoj oblasti pristupio veoma studiozno, ispisujući važne stranice knjiga i naučnih radova o drevnoj tekovini Srba u glamočkom kraju.
Naučne i istraživačke ustanove
Veliko epigrafsko i likovno nasljeđe srpskog naroda utisnuto u mramorje prije pet vijekova, Šolak i njegovi saradnici oživljavaju predačku tradiciju. Spomenici su, kaže naš sagovornik, oštećivani i zatrpavani, sekundarno upotrebljivani u gradnjama novih grobnica. I zbog toga je neophodno, smatra Siniša Šolak, uključivanje srpskih naučnih i istraživačkih ustanova u izučavanje srpskih grobalja na prostoru sjeverozapadne Bosne.
– Vjerujemo da snimanje i prikazivanje ovog dijela nacionalnog kulturnog nasljeđa Srba sjeverozapadne Bosne doprinosi njegovom očuvanju i naučnoj valorizaciji. Naučno ispitivanje grobalja u oblasti u kojoj jeste ugrožavan opstanak srpskog naroda, jedan je od uslova njegovog održanja na svom matičnom tlu – apeluje Siniša Šolak, ukazujući na značaj ovih starina.
Paleološka istraživanja na području Tropolja i Zapadnih strana, podsjeća, obuhvataju i čitav niz specifičnih ciljeva, mapiranje, dokumentovanje i sistematizaciju ćiriličnih spomenika.
Razvoj ćirilice
Najstariji nadgrobni natpis je iz 15. vijeka, a skoro svi spomenici iz 19. i 20. vijeka imaju epitafe. Broj pravoslavnih grobalja na području Glamoča je veoma veliki, više od stotinu sa masivnim, izuzetno visokim nadgrobnim krstovima.
Putem natpisa na starim stećcima i krstovima u Glamoču može se pratiti istorija i razvoj ćiriličnog pisma u našim krajevima, a jedna nedavno objavljena studija i knjiga Siniše Šolaka i Gorana Komara govori upravo o tome, naglašava istoričar Siniša Stanić.
Speleologija
Cilj nam je takođe, kažu u Glamoču, osnivanje škole speleologije. Ova istraživanja imaju za cilj pronalazak novih, nauci nepoznatih životinjskih vrsta iz podzemnog svijeta. Drugi cilj je kartiranje speleoloških objekata. Veliki pomaci su učinjeni u oblastima paleografije, planinarenja, biciklizma, speleologije, tako da ugošćavamo posjetioce koje te oblasti zanimaju.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu