Postoje sumnje da još četiri zemlje eksperimentišu sa razvijanjem najopasnijeg oružja, ali te informacije nisu zvanično potvrđene.
Dokument koji je Putin potpisao, a koji podrazumijeva promjenu nuklearne doktrine Rusije ima više tačaka. Posebno je naglašeno da Rusija posmatra nuklearno oružje isključivo kao posljednji vid odbrane. Ono što je bitno u dokumentu koji je objavljen na sajtu Kremlja jesu tačke koje se odnose na to da Rusija ima pravo da odgovori nuklearnim oružjem na napad konvencionalnim oružjem zapadnim raketama, kao i da Moskva može da upotrijebi nuklearno oružje u slučaju napada na Bjelorusiju.
Zemlje koje posjeduju nuklearno oružje mogu se podijeliti u dvije kategorije:
Priznate nuklearno naoružane države (prema Ugovoru o neširenju nuklearnog oružja ili NPT)
Nuklearno naoružane države koje nisu potpisnice NPT-a
Ko ima nuklearno oružje, ko krije da ga ima, a ko ga razvija u tajnosti
Ovo je pet nuklearno naoružanih država koje su potpisnice NPT-a, kao i stalne članice Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija:
Rusija: Procijenjene bojeve glave – 5.580 (1.549 raspoređeno, ostale u skladištu ili rezervi)
Sjedinjene Države: Procijenjene bojeve glave – 5.044 (1.419 raspoređeno, ostatak u skladištu ili čeka rasklapanje)
Kina: Procijenjene bojeve glave – 500 (sa planovima za značajno proširenje)
Francuska: Procijenjene bojeve glave – 290 (najviše raspoređenih na podmornicama)
Ujedinjeno Kraljevstvo: Procijenjene bojeve glave – 225 (sa 120 operativnih)
Ovo su nuklearno naoružane države koje su razvile nuklearno oružje van okvira NPT, od kojih neke i ne priznaju da ga posjeduju:
Indija: Procijenjene bojeve glave – 172
Pakistan: Procijenjene bojeve glave – 170
Izrael: Procijenjene bojeve glave – 90 (nezvanično, ali se široko pretpostavlja na osnovu obavještajnih izvještaja)
Severna Koreja: Procijenjene bojeve glave – 50 (nemoguće utvrditi tačan broj zbog ograničenog testiranja)
Ovo su zemlje za koje se sumnja da sprovode programe nuklearnog oružja ili da imaju sposobnost da ih tajno razvijaju:
Iran – Zvanično poriče razvoj nuklearnog oružja, ali i dalje postoji zabrinutost zbog aktivnosti obogaćivanja uranijuma
Saudijska Arabija – Nema dokaza o oružju, ali civilni nuklearni program i izjave o „podudaranju sa Iranom“ izazivaju sumnju
Sirija – Napredni program hemijskog oružja, sumnja se da ima sposobnost razvijanja biološkog oružja, naročito zbog uništenja plutonijumskog reaktora
Mjanmar – Navodi o prikrivenim nuklearnim ambicijama, iako su dokazi ograničeni
Ovo su zemlje koje su se ranije odrekle nuklearnog oružja:
Južna Afrika – Posjedovala nuklearno oružje, ali je demontirano 1989. prije pristupanja NPT-u
Bjelorusija – Odrekla se nuklearnog oružja kada se raspao Sovjetski Savez, ali je Rusija 2023. rasporedila taktičko nuklearno oružje na teritoriji Bjelorusije
Ukrajina – Odrekla se nuklearnog arsenala 1994. godine
Kazahstan – Odrekao se nuklearnog arsenala 1991. godine
Rusija i Amerika predvode trku u nuklearnom naoružanju
Sjedinjene Države su izvele svoju prvu nuklearnu probnu eksploziju u julu 1945. i bacile dvije atomske bombe na gradove Hirošimu i Nagasaki u Japanu u avgustu iste godine. Samo četiri godine kasnije, Sovjetski Savez je izveo svoju prvu nuklearnu probnu eksploziju. Nastojeći da spriječe dalje širenje razvoja nuklearnog oružja, SAD i druge zemlje su pregovarale o Ugovoru o neširenju nuklearnog oružja (NPT) 1968. i Sporazumu o sveobuhvatnoj zabrani nuklearnih proba (CTBT) 1996. godine.
Indija, Izrael i Pakistan nikada nisu potpisali NPT, ali posjeduju nuklearne arsenale. Severna Koreja je objavila svoje povlačenje iz NPT-a u januaru 2003. i od tada je uspješno testirala napredno nuklearno naoružanje. Smatra se da Iran sprovodi tajne nuklearne aktivnosti kršeći uslove sporazuma, a sumnja se da je to učinila i Sirija.
U vrijeme sklapanja NPT-a, nuklearne zalihe Sjedinjenih Američkih Država i tada Sovjetskog Saveza, a sada Rusije, brojale su se u desetinama hiljada. Počevši od 1970-ih, američki i sovjetski/ruski lideri su pregovarali o nizu bilateralnih sporazuma o kontroli naoružanja i inicijativa koje su ograničile, a kasnije pomogle u smanjenju veličine nuklearnih arsenala.
Danas, SAD raspoređuju 1.419, a Rusija 1.549 strateških bojevih glava na nekoliko stotina bombardera i projektila, i modernizuju svoje nuklearne sisteme za isporuku. Bojeve glave se računaju prema odredbama Novog START sporazuma, koji je produžen za pet godina u januaru 2021. godine. Rusija je suspendovala svoje učešće u sporazumu 21. februara 2023. godine. Kao odgovor, Sjedinjene Države su uvele kontramjere koje ograničavaju razmjenu informacija i inspekcije.
Međutim, i SAD i Rusija su se obavezale na centralna ograničenja sporazuma za raspoređivanje strateških snaga do 2026. godine.
Novi START ograničava svaku zemlju na 1.550 strateških raspoređenih bojevih glava i određeno je da se rasporedi jedna bojeva glava po teškom bombarderu, bez obzira na to koliko bojevih glava svaki bombarder nosi.
Pored trke Rusije i Amerike, dva pitanja koja izazivaju najviše kontroverzi kada je nuklearno oružje u pitanju su – da li Ukrajina može da napravi nuklearnu bombu i kako izgleda nuklearni program Irana, imajući u vidu da se pojavljuju sve čvršći dokazi da on postoji.
Može li Ukrajina do nuklearne bombe
Britanski Tajms je nedavno objavio, pozivajući se na dokument ukrajinskog Ministarstva odbrane, da bi Ukrajina mogla da razvije primitivnu nuklearnu bombu za nekoliko mjeseci, ukoliko novoizabrani predsjednik SAD Donald Tramp obustavi američku vojnu pomoć.
Autor ovog izvještaja je Oleksij Ježak, šef odjeljenja Nacionalnog instituta za strateške studije pri Savjetu za nacionalnu bezbjednost i odbranu, i navodno tvrdi da bi Ukrajina mogla brzo da proizvede osnovni plutonijumski uređaj koristeći tehnologiju sličnu američkoj bombi “Debeljko”, bačenoj na Nagasaki 1945. godine.
Na ove navode je reagovalo Ministarstvo spoljnih poslova Ukrajine, navodeći da se Kijev pridržava pravila NPT-a.
Tajni nuklearni program Irana
Iranski nuklearni program počeo je 1950-ih u okviru programa „Atomi za mir“ koji su pokrenule SAD, a čiji je cilj promovisanje miroljubive nuklearne tehnologije. Nakon Islamske revolucije 1979, program je usporen, ali je kasnije nastavljen uz podršku drugih zemalja poput Rusije i Kine.
Zapadne zemlje, posebno SAD i Izrael, optužile su Iran da se bavi razvijanjem nuklearnog oružja pod maskom civilnog nuklearnog programa.
Zapad je posebno zabrinut zbog podzemnih objekata koji imaju potencijal za obogaćivanje uranijuma i vojnog kompleksa Parčin, na kom se navodno vrše testovi visoke eksplozivnosti u vezi sa nuklearnim oružjem.
Iran je navodno razvio kapacitete za obogaćivanje uranijuma do 60 odsto, daleko iznad granice od 3,67 odsto, postavljene nuklearnim sporazumom iz 2015.
Dokumenti i obavještajni podaci sugerišu da je Iran možda sproveo istraživanje o dizajniranju nuklearnih bojevih glava, na šta ukazuje izraelska obaveštajna operacija iz 2018. godine, kojom su zaplijenjena dokumenta iz Teherana.
Iran je 2015. potpisao Zajednički sveobuhvatni plan akcije (JCPOA) sa svjetskim silama (SAD, UK, Francuska, Kina, Rusija i Nemačka). On je ograničio nuklearne aktivnosti Irana u zamjenu za ublažavanje sankcija. Međutim, Amerika se 2018. godine jednostrano povukla iz sporazuma pod predsjednikom Trampom, navodeći kao razlog destabilizujuće aktivnosti Irana i potencijalne tajne nuklearne ambicije.
Od tada, Iran je progresivno kršio ograničenja JCPOA.
Iran i dalje negira da se bavi razvojem nuklearnog oružja, tvrdeći da je njegov program nastao u miroljubive svrhe poput energije i medicinske upotrebe, prenosi Blic.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu