Na spomenik, koji je nastao po fotografiji koja se u Ujedinjenim nacijama čuva kao simbol borbe za slobodu, skaredne poruke ostavio je počinilac, ili više njih, koji su se potpisali kao „vojvode“.
Ovaj 16 metara visoki monumentalni spomenik na brdu Vidrak iznad Valjeva, rad je srpskog vajara Vojina Bakića i od 1960. godine, od kada je podignut na tom mjestu, ima status spomenika kulture, pod zaštitom ovdašnjeg Zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Unakažen postament spomenika i spomen ploča svim poginulim patriotama
Spomenik je sporadično u bližoj prošlosti bio izložen ispisivanju različitih grafita, od banalnih, preko anarhističkih do ljubavnih, ali nikada do sada sličnim porukama koje su sada osvanule na njemu. Naime, postament spomenika, iznad kojeg se nalazi figura narodnog heroja Stjepana Steve Filipovića trenutak prije njegovog pogubljenja, išaran je skarednim crtežima spolovila, ali i sa nekoliko crteža krsta sa četiri slova S, uz potpis „vojvode“.
Na isti način, nešto niže spomenika, crnim auto-sprejom unakažena je i spomen ploča na kojoj piše da je „podignuta u čast partizana, komunista, patriota i svih koji su pali u borbi protiv fašističkih porobljivača i izdajnika naroda“.
„Niste vi vojvode, vi ste ja*are“!
O posljednjem skrnavljenju ovog spomenika kulture Valjevce je prvi, putem objave na društvenoj mreži Fejsbuk, obavestio novinar Nebojša Bojanić, ukazujući da je riječ o prizorima „o kojim urgentno treba da se izjasne svi nosioci političkih i javnih funkcija u gradu, pa i u državi”.
– Ovaj spomenik je ne lokalni, nego svjetski simbol borbe protiv fašizma! Odmah sam pozvao Zavod za zaštitu spomenika kulture. U odsustvu direktora i nadležnog službenika, pravnik mi je rekao da je Zavod nemoćan i da je više puta iz sopstvenih sredstava čistio spomenik. Na pitanje da li su u takvim okolnostima tražili postavljanje video nadzora, dobio sam odgovor da je nadzor postavljan, ali ubrzo i uništavan, te da treba postaviti nekoga da čuva video nadzor i spomenik. Ovo je lokacija koju obilaze svi koje put navede u Valjevo. Kao takvo, ovo mjesto ne smije ovako izgledati ni jedan jedini dan, a kamoli duže od toga – kaže Bojanić.
Riječ je o, kako dodaje, “rukopisu poklonika grupacije koja je uhvatila i svojim gospodarima predala borca protiv fašizma, koji se visoko podignutih pesnica preselio u vječnost”.
– Niste vi vojvode, vi ste jajare! – napisao je Bojanić u svojoj objavi na Fejsbuku.
SUBNOR-ovci dva puta farbali spomenik da ga “zaštite” od grafita
Pored Zavoda za zaštitu spomenika kulture, kome je to posao, spomenik Stevanu Filipoviću, kako ga većina Valjevaca naziva, svojevremeno je od ruženja grafitima pokušala da “zaštiti” i lokalna organizacija SUBNOR. Borci su, kako je Blic o tome već pisao, 2010. godine u dva navrata organizovali farbanja spomenika, najprije postamenta i nogu, a onda su čak, zahvaljujući iznajmljenoj dizalici, figure narodnog heroja uspjeli da ofarbaju do pojasa.
Međutim, tada je Zavod za zaštitu spomenika protiv njih podnio krivične prijave, jer su u takvoj “zaštiti” upotrebili farbu za beton, dok je 16 metara visoki rad Vojina Bakića izliven od legure aluminijuma, pa su ga tako praktično oštetili.
Ko je bio Stjepan Stevo Filipović?
Stevan, odnosno rođeno Stjepan Filipović, koji je za narodnog heroja proglašen 1949, rođen je u Opuzenu 1916. godine, a za vreme Drugog svjetskog rata skrasio se u Kragujevcu, da bi potom došao u Valjevo i postao jedan od boraca u Valjevskom partizanskom odredu. Zbog svoje hrabrosti brzo je napredovao od borca do zamjenika komandira Kolubarske čete, da bi u trenutku kada je decembra 1941. pao u ruke okupatora bio na poziciji komandanta bataljona.
Gestapovska istraga protiv Filipovića u beogradskom kazamatu trajala je sve do marta 1942, ali pošto je na sva mučenja odgovarao upornim ćutanjem, donijeta je presuda da bude javno pogubljen u centru Valjeva. Po naređenju njemačke 714. pešadijske divizije 22. maja 1942. godine Srpska državna straža objesila ga je javno, na pijaci u Valjevu.
Prilikom vođenja na mjesto vješanja, kao i neposredno prije egzekucije, Filipović je pozivao okupljeni narod na borbu protiv okupatora i klicao Komunističkoj partiji i Crvenoj armiji. Na vješalima je sa uzdignutim rukama uvis i stisnutim pesnicama uzvikivao antifašističke parole. Tom prilikom nastala je fotografija, preko koje je postao simbol prkosa i otpora fašizmu.
Replika te čuvene fotografije, u prirodnoj veličini Stevana Filipovića ispod vješala, onako kako danas izgleda i spomenik borcima revolucije u Valjevu, nalazi se na zidu zgrade Ujedinjenih nacija.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu