Prema podacima Centralne banke BiH Kinezi ulažu više u Republiku Srpsku, nego u Federaciju BiH.
Kineska ulaganja se svode mahom na kredite, koje kineske banke daju kineskim firmama, da bi gradile puteve i elektrane, a zajam će vraćati građani BiH.
– Od 2010. do 2022. BiH je uzela više od 2.44 milijarde dolara kredita od Kine za izgradnju autoputeva, hidroelektrana, ulaganja u plinofikaciju i proizvodnju uglja – navode iz FIPA, uz napomenu da se ulaganja i zajmovi dramatično povećavaju nakon 2019.
Kako to izgleda u Republici Srpskoj, svjedoče primjeri najavljene izgradnje dijela auto-puta Brčko – Bijeljina, koju bi trebalo da gradi konzorcijum kineskih firmi, u “saradnji” sa Kineskom bankom za izgradnju, te ugovor o izgradnji Hidroelektrane Dabar, vrijedan 190 miliona dolara.
Hidroelektranu će graditi kineska kompanija “China Energy Gezhouba Group”, a kreditiraće je kineska državna banka Eksim.
Nekoliko velikih kineskih firmi otvorilo je u posljednjih nekoliko godina svoje filijale u Republici Srpskoj, a uglavnom se radi o državnim kompanijama koje se bave izgradnjom auto-puteva ili elektrana.
U Konfučijevom institutu, u zgradi Fakulteta političkih nauka u Banjaluci, nedavno je upriličena mala svečanost. Dvoje studenata sinologije na banjalučkom Filološkom fakultetu dobili su stipendije u iznosu od 200 KM mjesečno od moćne kineske kompanije „Šandong“.
Ova kompanija gradi auto-put Banjaluka – Prijedor. Posao je vrijedan oko 300 miliona evra, a ugovor „Šandonga“ i Vlade Republike Srpske godinama se skriva od javnosti.
S druge strane, ugovore o stipendiranju je pred TV kamerama studentima kineskog uručila lično direktorka ogranka „Šandong“ u Banjaluci Mingha Vang.
Kineska državna kompanija za izgradnju puteva i pruga, “Šandong” odavno je prisutna u Srbiji, a 2018. u Banjaluci otvara kćerku firmu “SDHS-CSI BH” d. o. o. Iste godine potpisuje s Vladom RS ugovor o koncesiji za izgradnju autoputa Banjaluka – Prijedor.
Taj je ugovor objavljen tek nedavno, nakon nekoliko presuda Okružnog suda u Banjaluci. Ali ugovor je objavljen bez ključnog dijela: onog koji se odnosi na “finansijski model”, odnosno utrošak novca.
Ista kompanija je nedavno iskazala interes za izgradnju brze ceste Sokolac – Bijeljina, a kako je rekla direktorka Mingha Vang, “postoje i dugoročni planovi za rekonstrukciju željezničkih pruga u Republici Srpskoj”.
Da su ti planovi realni, svjedoči i to što Vlada RS već uveliko pregovara s “Kineskom željezničkom inženjerskom korporacijom”, iz koje je zvanično najavljeno da će svoje evropsko predstavništvo iz Varšave preseliti u Banjaluku, jer “Republika Srpska ima velike potencijale”.
Kineska korporacija za puteve i mostove CRBC, potpisala je nedavno s Vladom RS Memorandum o izgradnji 15 kilometara magistrale Foča – Šćepan Polje. Projekat, prema izjavi predsjednika Vlade RS Radovana Viškovića, vrijedi oko 100 miliona evra.
Detalji, naravno, nisu poznati, a ako je suditi prema ranijim “kineskim projektima”, neće ni biti otkriveni, piše Impuls portal.
Koliko su tačno vrijedni poslovi kineskih firmi i banaka u Republici Srpskoj javnost ne zna. Vlast RS te podatke krije, pozivajući se na “komercijalne interese kineskih partnera”, iako se najčešće radi o milionskim iznosima sredstava budžeta RS ili javnih preduzeća u Srpskoj.
Na upit o vrijednosti poslova sa Kinezima koji su trenutno aktuelni u Srpskoj, novinari nisu dobili odgovor iz Ministarstva finansija RS. Tvrde da te podatke nemaju.
Prema pisanju medija iz avgusta prošle godine, kineske firme su angažovane na energetskim i infrastrukturnim projektima u RS, vrijednim više od 1,6 milijardi maraka.
Prema podacima FIPA, Kinezi su ugovorili izgradnju autoputeva Banjaluka – Mliništa, Brčko – Bijeljina i Prijedor Banjaluka. Kinezi će graditi i “HE Dabar”, te 3 hidroelektrane na rijeci Bistrici, kao i fabriku gipsanih ploča u Ugljeviku, a zainteresovani su i za izgradnju cementare i fabrike boja u Novom Gradu, te za bijeljinsku Šećeranu i za izgradnju eko zone na Vlašiću.
Mnogi od ovih poslova idu “na ruku” Kinezima. Često su u pitanju krediti, koje daju kineske banke, ili koncesije u kojima su kineski koncesionari u povlašćenom položaju, a ponekad su u pitanju i neki drugi “detalji ugovora”, koji pred partnere u RS stavljaju neobične zahtjeve.
Tako se, kako su ranije pisali mediji, u ugovoru o izgradnji Fabrike gipsanih ploča u Ugljeviku, u kojoj će kineska kompanija “BNB Eastern Europe”, imati 90, a Rudnik i Termoelektrana Ugljevik 10 odsto udjela, RiTE obavezuje da će 18 godina obezbjeđivati Kinezima sirovine: gips, koji je nus proizvod odsumporavanja, te ugalj.
Ukoliko u Rudniku Ugljevik ne bude dovoljno uglja, Ugljevičani će morati da ga kupe na tržištu.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu