Decenijama je 22. decembar, Dan JNA, bio jedan od najznačajnijih praznika u socijalističkoj Jugoslaviji.
SFRJ, a sa njom i JNA, koja je nekad slovila kao “četvrta vojna sila na svijetu”, već odavno su nestale sa istorijske scene. Ali, Jugoslovenska narodna armija je u istoriji ostala zapisana, kao značajna vojska pobjednica u Drugom svjetskom ratu i kao jedan od temelja Druge Jugoslavije i simbola bratstva i jedinstva.
Sve je počelo u Rudom, 1941. godine, kada je vrhovni komandant Josip Broz Tito prvi put postrojio Prvu proletersku i zastavu brigade predao njenom komandantu, čuvenom Konstantinu Koči Popoviću.
Koča Popović, komunista iz bogate građanske porodice, pjesnik nadrealista, čovjek koji je diplomirao filozofiju na Sorboni u Parizu, a Podoficirsku školu završio u Srbiji, narodni heroj, špnaski borac i valjda jedini Jugosloven, koji je znao Titu žestoko odbrusiti i u ratu i u miru, vodio je Prvu proletersku, faktički, do 1944. godine.
Pod komandom ovog čuvenog komandanta brigada, koja je na prvom postrojavanju imala oko 1.200 boraca, prerasla je u diviziju, pa u korpus.
Koča Popović je 1944. postao komandant Štaba Narodnooslobodilačke vojske za Srbiju i komandovao je operacijama za oslobođenje Beograda.
U martu 1941. godine Narodnooslobodilačka vojska je reorganizovana u Jugoslovensku armiju, koja je 1951. preimenovana u Jugoslovensku narodnu armiju, JNA. Pod tim imenom će potrajti do raspada Jugoslavije.
Na vrhuncu snage JNA je imala 680.000 aktivnih vojnika i oficira i oko 3,2 miliona rezervista. Broj raspoloživih ljudi je bio još impresivniji i obuhvatao je oko osam miliona vojnih obveznika, vojno sposobnih građana Jugoslavije muškog roda, u dobi od 15 do 49 godina.
Dok je trajala Jugoslavija, Dan JNA je bio veliki praznik i proslavljao se pompezno, uz vojnu paradu, počasne plotune i dodjelu najviših odlikovanja.
Po 22. decembru, Danu Armije, u doba SFRJ su nazvana mnoga preduzeća, a jedno od njih je bilo u Banjaluci. Bila je to fabrika konfekcije, a nalazila se u nekadašnjoj Aleji JNA, danas Aleji Svetog Save.
Fabrika je prije dvadesetak godina sušena i danas se na toj lokaciji nalazi zgrada Vrhovnog suda Republike Srpske.
I danas se u Rudom, na trgu na kojem je prije 80 godina postrojena Prva proleterska i osnovana JNA, na 22. decembar okupljaju antifašisti. Ali, oni odbijaju da uđu u Muzej Prve proleterske, koji je tako temeljito “preuređen” da u njemu počasno mjesto zauzima slika četničkog komandanta Draže Mihajlovića.
Bronzani kip Josipa Broza Tita, koji je decenijama krasio ulazni portal ovog muzeja, Ruđani su 1992. prodali na otpad, za 4.000 njemačkih maraka, kako bi zaposlenima isplatili plate.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu