Masonska ideja po legendi potiče od egipatskog zidara Hirama, a o istoriji masona postoje hiljade knjiga. Veliki broj knjiga o “kraljevskoj umjetnosti”, kako često nazivaju masoneriju proteklih nekoliko decenija, napisan je i na ovim prostorima.
Masoni imaju svoje vizije, svoja načela, svoj tajni rad, sve sa idejom dobrobiti društva. Često se u njihove redove učlanjuju poslovni ljudi kako bi lakše sprovodile svoje ambicije, a metafora graditelja svijeta je njihova najmilija odrednica. Iako je prva ideja masonerije da njeni članovi rade isključivo za dobrobit čovječanstva, da grade kule i gradove, postoji ogroman broj njihovih protivnika koji tvrde da oni samo iskorišćavaju potčinjene ljude i da često čine loše stvari.
Geneza nastanka
Vjeruje se da masoni upravljaju svijetom, pa otud dolazi i bojazan da loše rade svoj posao kada se vidi koliko se ratova i danas vodi po svijetu. Ideja razaranja je suprotna masonskoj ideji stvaranja. No nekada se nešto staro ili nešto loše napravljeno mora srušiti kako bi se izgradilo nešto novo. Takve iluminatske ideje često padaju na pamet brojnim masonskim frakcijama u svijetu, pa i kod nas.
Na portalu Regularne Lože Srbije (RLS) precizno se opisuje geneza nastanka masonerije u Srbiji od srednjeg vijeka do danas. Ovdje ćemo dati opis dešavanja do dvadesetog vijeka.
Srednjovjekovna Srbija u periodu između 1389. i 1526. godine, prodorom Otomanskog carstva na Balkan, potpada pod tursku vlast. Od 1699. do 1739. i kasnije, tokom 18. vijeka, današnja Srbija je podijeljena između Austrougarskog i Otomanskog carstva. Od početka 19. vijeka započinje borba za samostalnu Srbiju, ali rijeke Dunav i Sava ostaju južna granica Harsburškog carstva sve do 1918. godine. Zbog ovakve podjele, početak i razvoj slobodnog zidarstva tokom 18. i 19. vijeka na tlu današnje Srbije mora se posmatrati odvojeno – za krajeve sjeverno i južno od rijeka Dunava i Save.
Ovo dvojstvo je postojalo sve do 1918. kada je došlo do ujedinjenja Vojvodine, sjeverno, i Kraljevine Srbije – dijela Srbije, južno od ovih dviju rijeka, a zatim i do stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije Kraljevine Jugoslavije.
Prva – „Majka Velika Loža“ svih slobodnih zidara svijeta – Velika Loža Engleske, osnovana je 1717. u Londonu. Ova loža direktni je prethodnik većine zvaničnih evropskih loža, tako i RLS.
18. vijek
Već u vrijeme vladavine Josifa II Harsburškog, 1785. osnovana je prva Loža na tlu današnje Srbije u Petrovaradinu, pod imenom „Probitas“. Znameniti članovi Lože „Vigilantia“ u Osijeku su u to vrijeme bili episkop Josif Jovanović Šakabenta i kasnije mitropolit Stefan Stratimirović.
U drugom, južnom dijelu današnje Srbije, u vrijeme vladavine turskog sultana Selima III, u Beogradu je od 1790. djelovala tursko-srpska Loža. O njenom imenu i radu ima malo podataka, ali se zna da su njeni eminentni članovi bili mitropolit beogradski Metodije, Petar Ičko, knez Aleksa Nenadović, Janko Katić. Među članovima je bilo i hrišćana i muslimana i Jevreja.
19. vijek
Tokom ustanka i borbe za nacionalno oslobođenje, od 1804. do 1813. godine, značajnu ulogu igrali su masoni – Petar Ičko i Janko Katić, a u prvoj vladi, obrazovanoj 1811, prvi ministar prosvete bio je Dositej Obradović, takođe mason i srpski prosvjetitelj.
Godine 1842. osnovana je Loža pod imenom „Ali Koč“ u Beogradu i ona je 1851. imala 204 člana.
Do potpunog oslobođenja Srbije od turske vlasti došlo je 1877, a tokom ovih oslobodilačkih ratova u Srbiji je bilo puno dobrovoljaca iz Italije koji su pomogli osnivanje Lože „Svetlost Balkana – Garibaldi“ 1876. godine, pod zaštitom Velikog Orijenta Italije.
Na sjeveru Srbije, već ranije su osnovane sljedeće Lože (pod zaštitom Velike Lože Ugarske): u Vršcu – 1872. „Egalitas“, 1873. „Pri steni istine“, u Novom Sadu – 1875. „Libertas“ (pod zaštitom Velikog Orijenta Ugarske), u Velikom Bečkereku – 1877. „Thales“ i u Somboru – 1897. Slobodnozidarski venčić „Philantropia“ i 1908. Loža „Jövendő (Budućnost)“ (pod zaštitom Simboličke Velike Lože Ugarske).
Srbija je 1882. proglašena kraljevinom i u njoj su osnovane nove Lože „Srbska zadruga“ i „Sloga, rad i postojanstvo“ u Beogradu (pod zaštitom Velikog Orijenta Italije), „Stella Orientalis“, 1890. u Zemunu, a koja se 1897. seli u Pančevo, ali i „Pobratim“, 1891. u Beogradu, „Nemanja“ 1892. u Nišu (pod zaštitom Simboličke velike Lože Ugarske) i 1897. „Filantropija“ u Somboru. Tada dolazi do vidljivog uspona slobodnog zidarstva u Kraljevini Srbiji.
Godine 1893. Sreten Stojković objavljuje knjigu „Slobodno zidarstvo – njegov cilj i principi, njegova sadašnjost i prošlost“. Predsjednik Vlade Kraljevine Srbije postaje 1894. mason – Svetomir Nikolajević.
Najistaknutije ličnosti iz oblasti obrazovanja, nauke, umjetnosti, politike, plemstva, ali i sveštenstva, bili su članovi ovih Loža i u napretku Srbije i njenom razvoju odigrali su značajnu ulogu. Jedan od najznačajnijih doprinosa koji su dali masoni u Srbiji bio je „Sretenjski ustav“ Kraljevine Srbije, jedan od prvih i najliberalnijih Ustava tog vremena u svijetu iz 1835. Na njegovoj naslovnoj stranici istaknuti su jasni masonski simboli. O tome ćemo uskoro pisati.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu