U početku ovaj vid ekonomske misli postao je dominantan kod Republikanske stranke u periodu Ronalda Regana 1980-ih, jer je američki biznis sektor vidio velike prilike u ovom vidu reformi.
Demokratska stranka je dugo vremena bila rezervisana ili protiv ovakvih mjera u strahu od efekata po domaće radnike i sindikate, da bi se ubrzo prilagodila. Sprovođenje trgovinskog sporazuma NAFTA sa Meksikom i Kanadom koju je republikanska administracija Buša pregovarala, a demokratska administracija Klintona potpisala i sprovela, svakako je bila najbolji pokazatelj tadašnjeg konsenzusa.
Skoro pune tri decenije od ovog sporazuma javno mnjenje po pitanju slobodne trgovine se promijenilo, te je u jednom trenutku postojala mogućnost da obje stranke postanu više protekcionističke. Republikanci su pobjedom „trampizma“ u svojim redovima definitivno zauzeli ovaj kurs, da bi se on u prvom, a naročito sada u drugom mandatu Donalda Trampa pretvorio u konkretnu politiku. Kod demokrata pad entuzijazma primetio se još u mandatima Baraka Obame, kada su ogromni trgovinski sporazumi kao što su TPIP (sa EU) ili TPP (sa nizom pacifičkih država) doživljavali velike otpore. Sam predsjednik Obama se služio carinama za pojedine sektore, poput zaštitnih carina na gume. U mandatu Džoa Bajdena carine su korišćenje kao alat za suzbijanje kineskog rasta u pojedinim sektorima, poput: mikročipova, električnih vozila, baterija, čelika ili aluminijuma, a novi veliki ugovori o slobodnoj trgovini nisu više bili tema.
Međutim, djeluje da do ovog obrnutog konsenzusa u odnosu na 1990-te neće doći, te da sem Demokratske stranke koja skromno počinje da ponovo zastupa slobodnu trgovinu, unutar republikanaca postoji određeni otpor novoj Trampovoj politici. Republikanski lider je inicirao ogromne carine čitavom nizu država, da bi ih privremeno odložio, sa izuzetkom Kine gdje se desila dalja obostrana eskalacija, a koje je proizvela određene sektorske carinske izuzetke, mahom u sferi tehnoloških proizvoda. Ovaj vid nepredvidivosti i radikalnih zaokreta je naravno izazvao nestabilnosti na tržištu, poput rizika od recesije, pada vrijednosti akcija preduzeća i rizika od skoka cijena za potrošače zbog carinskog troška za distributere i proizvođače. Dok administracija tvrdi da ima plan, te da su svi ovi potezi deo strategije i takozvane „umjetnosti dogovora“ (po Trampovoj istoimenoj knjizi), postoje i dijelovi ove stranke koji nisu do kraja uvjereni u tu politiku.
Najistaknutiji javni protivnik ove politike je svakako Ilon Mask, čije poruke u posljednje vrijeme kritikuju mjere i u nekoliko izdanja čak promovišu suprotne ideje u ekonomiji. Pre nekoliko dana izbio je javni spor između Ilona Maska i Pitera Navara, višeg trgovinskog savjetnika u administraciji predsjednika Trampa. Sukob se usredsredio na spomenute nove carine administracije, koje je Mask kritikovao zbog štete američkim proizvođačima poput Tesle koji se oslanjaju na međunarodne lance snabdijevanja. Navaro je uzvratio umanjivanjem značaja Tesline proizvodne uloge, sugerišući da ona samo sklapa uvezene dijelove.
Mask je odgovorio oštrim uvredama na društvenim mrežama, nazivajući Navara „kretenom“ i „glupljim od vreće cigli“, a onda je ismijavao i njegove akademske kvalifikacije za bavljenje ekonomijom. Uprkos žestokoj razmjeni tvrdnji, Navaro je javno umanjivao svaku napetost, navodeći u intervjuima da su on i Mask „u odličnim odnosima“ i da je „nazivan i gorim nadimcima“. Ova svađa pokazala je na površini unutrašnje podjele unutar Trampovog tima oko trgovinske politike, gdje probiznis krilo republikanaca ne vidi veliku korist od zatvaranja.
Osim kritikovanja Navara, što je bila posredna kritika i politike samog predsjednika, Ilon Mask se javno zalagao za uspostavljanje zone slobodne trgovine između Sjedinjenih Država i Evrope, gdje se zalagao za ukidanje carina i veću mobilnost radne snage preko Atlantika. Kada je govorio putem video-linka na konferenciji koju je organizovala italijanska stranka Liga, Mask je izrazio želju za „situacijom bez carina“, čime bi se efikasno stvorila zona slobodne trgovine između Evrope i Sjeverne Amerike. Takođe je istakao važnost omogućavanja pojedincima da slobodno rade između dva regiona, gdje je naveo: „Ako ljudi žele da rade u Evropi ili žele da rade u Americi, po mom mišljenju, trebalo bi da im se to dozvoli.“ U praktičnom smislu Mask se zalaže za politiku sličnu neuspjelom trgovinskom sporazumu TPIP, koji je bio preveliki zalogaj i za Obamu, a oko kog je Tramp obustavio pregovore 2017.
Pored Maska, protivljenje carinama javilo se i kod djela republikanaca u Kongresu, iako još uvijek rezervisano. Republikanski senatori Rend Pol i Ted Kruz kritikovali su carine kao štetne poreze za američke potrošače, dok je senator Čak Grasli bio kosponzor dvostranačkog Zakona o pregledu trgovine iz 2025. godine kojim se zahtjeva predsedničko opravdanje za buduće carine i potvrđuje ustavna uloga Kongresa. U Predstavničkom domu, kongresmen Don Bejkon predstavio je prateći zakon sa sličnim ciljevima. Senatorka Suzan Kolins iz Mejna takođe se usprotivila novim barijerama koje utiču na trgovinu sa Kanadom, upozoravajući da će one naštetiti ekonomiji Mejna u industrijama od proizvodnje goriva za avione do lova na jastoge.
Uprkos unutrašnjem otporu, rukovodstvo republikanaca u Predstavničkom domu blokiralo je glasanje o mjerama koje bi se suprotstavile carinama, ali otvoreni glasovi protiv unutar iste stranke u vrlo ranoj fazi mandata predsjednika nisu dobar signal. Donald Tramp pokušava da sebe predstavi kao transformativnog predsjednika u sferi ekonomije, gdje carine i negativan odnos prema slobodnoj trgovini jesu neki od glavnih alata. Za svaku ozbiljniju transformaciju potreban je određeni društveni konsenzus. Ukoliko Tramp ne bude imao konsenzus unutar svoje stranke, ta transformacija će se teško desiti.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu