Ovo zdanje, u najstrožem centru grada, bilo je jedna od najstarijih škola u banjalučkoj regiji, da bi krajem devedesetih postala utočište za izbjeglice i jedan od posljednjih kolektivnih centara u BiH. Prije nekoliko godina je izgorjela u požaru, što je dokusurilo staru damu.
U opštini priznaju da ne znaju šta bi sa ovom zgradom: srušiti je ne mogu i neće, a njena obnova previše košta.
Prema projektu, koji je uradio Zavod za zaštitu spomenika RS, za potpunu sanaciju zgrade, kako bi se sačuvao njen izvorni vanjski i unutrašnji izgled, potrebno je oko 800.000 KM. Mi toliko novaca u budžetu nemamo, mada znamo da bi rješenje koje predlaže Zavod, a to je da se u staroj školi smjesti biblioteka i da tu budu prostorije udruženja i oganizacija, koje se bave kulturom, bilo najbolje za grad – kaže načelnik Kotor Varoša Zdenko Sakan.
Dodaje da je prije dvije godine opština izdvojila oko 10.000 KM s namjerom da se na staroj školi popravi krov, kako bi se spriječilo njeno dalje urušavanje, ali ono što su majstori zatekli na terenu šokiralo je i njih i opštinare.
– Ispostavilo se da je zgrada toliko propala da se krovne grede nemaju na šta osloniti i da bi, čak i samo za krov, bilo potrebno mnogo više novca. Tako smo, za sada, odustali od sanacije – kaže Sakan.
Dodaje da opština već godinama traži donacije kako bi spasla simbol Kotor Varoši iz austrougarskog doba, ali da se donator baš i ne otimaju za učešće u ovom poduhvatu.
– Ako ne bude drugog rješenja, ponudićemo zgradu privrednim subjektima za druge svrhe, na primjer za ugostiteljski ili prodajni objekat, s tim da imaju obavezu da zadrže spoljni izgled i originalnu fasadu – kaže Sakan.
Kao klasičan primjer austrougarske arhitekture, Mješovta državna narodna osnovna škola u Kotor Varošu je projektovana u Građevinskom odjeljenju Zemaljske vlade 1897. godine. Njena izgradnja je završena 1902, a državu je koštala 22.300 kruna, što je otprilike današnjih pola miliona maraka.
Bila je to prva državna narodna škola u tadašnjem Kotorvaroškom srezu i jedna od prvih na sjeveru BiH. Škola je bila bastion prosvjete i njena uloga je bila ključna u iskorjenjivanju nepismenosti.
Do pred rat u staroj školskoj zgradi održavana je nastava.
Njeno zapuštanje i devastacija vezuje se za rat devedesetih, kada su u nekadašnje učionice pristigle i prve izbjeglice.
Nesuđeni predsjednik RS u ruševini
Stara austrougarska škola korištena je godinama za kolektivni smještaj izbjeglica. Da su tu živjeli ljudi svjedoče i kalendari i posteri, koji i danas vise na oronulim zidovima.
Jedan od takvih je predizborni plakat, na kojem Miroslav Cabo, kandidat Narodnog preporoda, koji je vodio bivši SDS-ovac Mirko Banjac, poziva građane da glasaju za njega. Cabo je bio kandidat za predsjednika Republike Srpske 2002. godine. Osvojio je 3.250 glasova, što je nešto više od pola procenta. Na tim izborima pobijedio je Dragan Čavić, koji je u dresu SDS-a osvojio više od 183.000 glasova.
Nesuđeni predsjednik RS Miroslav Cabo danas živi u Istočnom Sarajevu i zaposlen je u Ministarstvu odbrane BiH. U Kotor Varošu ga se danas više niko ne sjeća.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu