Upravo takvu pomoć je dobila firma “Agroplus” iz Prijedora, na sjeverozapadu Bosne i Hercegovine, koja se bavi uzgojem voća i prodajom proizvoda za poljoprivrednike.
– Tražili smo 2019. godine pomoć za izgradnju moderne hladnjače za voće. Sami iznos nije mali, pa su nam ta sredstva itekako dobrodošla i to nam je tada mnogo značilo. Evo sad nam kreće berba, temperatura je skoro 40 stepeni, i bez hladnjače bi imali ozbiljan problem gdje da uskladištimo tu jabuku do prodaje – kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Dragan Zornić, direktor firme Agroplus.
Polovinu iznosa je ta firma dobila od Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID), kroz program “Diaspora invest”, čiji je cilj da stimuliše BiH dijasporu da ulaže u domovinu.
Druga polovina je stigla iz budžeta Opštine Prijedor, jer su lokalne zajednice partneri u ovom projektu, koji postoji od 2017. godine.
Međutim, ove godine će brojni privrednici iz Republika Srpska ostati uskraćeni za mogućnost da dobiju bespovratna sredstava USAID-a.
Naime, deset lokalnih zajednica iz ovog entiteta je “naprasno” odustalo od saradnje sa USAID-om. Njih devet predvode kadrovi vladajućeg Saveza nezavisnih socijaldemokrata Milorada Dodika (SNSD), a desetu Dodikov koalicioni partner, Ujedinjena Srpska.
Iz Ambasade Sjedinjenih Američkih Država u BiH, kako su rekli za Radio Slobodna Evropa, optužuju Milorada Dodika, predsjednika Republike Srpske, da je vršio pritisak na kadrove svoje stranke u lokalnim zajednicama da odustanu od saradnje sa USAID-om.
RSE je kontaktirao vlasti u svih deset lokalnih zajednica, ali je većina njih odbila govoriti o ovoj temi.
Dodik, njegova djeca Igor i Gorica, te brojni saradnici su pod sankcijama SAD.
Iz Dodikove stranke poručuju da im podrška USAID-a ne treba, jer “pomoć koju nudi američka ambasada nema realne efekte, već se svodi na obuke i propagiranje”. Dodaju da “ne postoji bosanska dijaspora”, odnosno da ih zanima isključivo “srpska dijaspora”.
Argumenti američke ambasade protiv Milorada Dodika
Deset lokalnih zajednica, koje su izabrane da učestvuju u programima “Diaspora invest” i “Local Governance”, su naprasno odustale od saradnje, nakon što su primljene na jedan ili oba navedena programa podrške, naveli su za RSE iz Ureda za odnose sa javnošću američke ambasade.
Dodaju da je riječ o lokalnim zajednicama: Čelinac, Foča, Gradiška, Laktaši, Nevesinje, Petrovo, Prnjavor, Srbac, Zvornik i Stanari, te da su sredstva i podrška zbog toga preusmjereni na druge lokalne zajednice.
Ne postoje zvanični podaci o broju nezaposlenih u navedenim opštinama koje su odustale od projekata. Prosječna neto plata se kreće se od 1.061 maraka (oko 540 evra) u Petrovu do 1.575 maraka (oko 805 eura) u Stanarima, pokazuju podaci Zavoda za statistiku RS-a.
– Lideri lokalnih zajednica, koji su odlučili da ne sudjeluju u programima, uskratile su svojim stanovnicima mogućnosti ekonomskog razvoja i boljeg života. Do sada je program “Diaspora Invest” podržao 55 kompanija u entitetu RS, što je donijelo više od 20 miliona američkih dolara investicija dijaspore u privatni sektor, te otvaranje više od 920 radnih mjesta – navode iz Ureda za odnose sa javnošću za RSE.
Objašnjavaju da su kroz program “Local Governance” prethodnih godina rješavana važna pitanja za lokalne zajednice, poput sigurnosti, okoliša, i transparentnosti budžetskih sredstava.
– Nažalost, još uvijek postoje načelnici/gradonačelnici u Srpskoj, kojima je veći prioritet udovoljiti Miloradu Dodiku i njegovim uskim političkim interesima, nego unaprijediti svoje zajednice – poručuju iz ambasade za RSE.
Načelnici, uglavnom, bez komentara
Milorad Dodik se nije odazvao na poziv RSE da komentariše navode američke ambasade, ali je o temi za RSE govorio Miroslav Vujičić, poslanik SNSD-a u Predstavničkom domu Parlamenta Bosne i Hercegovine.
– Većina projekata koji dolazi od Sjedinjenih Američkih Država i finansirani su preko ambasade nemaju nikakve konkretne efekte, odnosno ne donose ništa konkretno. Navedite mi jednu jedinu opštinu gdje su investirali u bilo koji infrastrukturni projekat – kaže on.
Objašnjava da mu je neshvatljivo da će ljudi koji žive duži vremenski period u inostranstvu, investirati u Bosnu i Hercegovinu, te dodaje da ne postoji bosanska, već samo bošnjačka, hrvatska i srpska dijaspora.
Šta kažu NVO i opozicija?
RSE je kontaktirao desetak opozicionih zastupnika u skupštinama navedenih lokalnih zajednica. Svi su naveli da nisu bili upoznati sa činjenicom da je njihova lokalna administracija uopšte konkurisala na projekte USAID-a, niti da je od njih odustala.
Ističu da će se o razlozima raspitati na narednoj sjednici opštinske, odnosno gradske skupštine.
Vitomir Kuzmanović radi u nevladinoj organizaciji “Grozd” u Čelincu, koja je posvećena lokalnom razvoju. Ni on, kaže, nije imao informacije o odustajanju ove opštine od USAID projekata.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu