Savjet Evrope je međunarodna organizacija 46 evropskih država koje su potpisale Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, odnosno sporazum o zaštiti ljudskih prava, demokratije i vladavine prava. Evropski sud za ljudska prava u Strazburu nadgleda primjenu te konvencije u zemljama članicama, što znači da građani države koja nije član Savjeta Evrope ne mogu da se obraćaju tom sudu za pomoć.
Šta su ciljevi Saveta Evrope
Od kako je osnovan, 5. maja 1949. godine, Savjet Evrope je okupio sve evropske države osim Bjelorusije koja nikada nije bila članica. Članica SE više nije ni Rusija, pošto je nakon početka rata u Ukrajini izbačena iz organizacije, dok je Azerbejdžan početkom ove godine suspendovan, između ostalog i zbog “nedostatka slobodnih i poštenih izbora”.
Na sajtu Ministarstva spoljnih poslova Srbije piše da su osnovni ciljevi Savjeta Evrope:
– zaštita ljudskih prava,
– unapređenje demokratije i
– vladavine prava.
U Ministarstvu kažu da se “brojni reformski procesi u Srbiji odvijaju u saradnji i uz pomoć SE”.
– Prije svega u domenu pravnog i institucionalnog uređenja države, sprovođenju reformi u pravosuđu i drugim oblastima u kojima je Savjet Evrope, na osnovu svog mandata, aktivan – piše na sajtu Ministarstva.
Srbija je postala članica Savjeta Evrope 3. aprila 2003. godine i od tada ima Stalnu misiju u Strazburu.
Srijeda dan D za prijem Kosova u Savjet Evrope?
Za prijem Kosova u SE dan D bi mogla biti srijeda, kada će na tu temu zasijedati ministri SE i razmatrati izvještaj Dore Bakojani, glavne izvestiteljke za prijem Kosova u Savjet Evrope.
Sava Mitrović, istraživač Centra za evropske studije, kaže za Blic da je izvještaj Bakojani ekspertski.
– Ne sumnjam da će u njemu biti sadržane i sve zabrinutosti u vezi sa ostvarivanjem ljudskih i manjinskih prava i sloboda na teritoriji Kosova. Ipak, Komitet ministara SE predstavlja politički organ u kojem Priština ima većinsku podršku u nastojanju da postane članica SE. On odluku o članstvu može doneti uprkos pretežno kritičkom izvještaju koji bi eventualno došao od izvjestioca – kaže Mitrović.
Ako ministri u srijedu podrže ulazak Kosova, sljedeći korak biće glasanje na parlamentarnoj skupštini SE u maju. Odluke u SE ne moraju da se donesu jednoglasno, već je dovoljna dvotrećinska većina glasova.
12 članica SE ne priznaje nezavisnost Kosova:Azerbejdžan, BiH, Grčka, Gruzija, Jermenija, Kipar, Moldavija, Rumunija, Slovačka, Srbija, Španija i Ukrajina.
Oprečna mišljenja o izlasku iz Savjeta Evrope
Ukoliko Kosovo uđe u SE, predsednik Aleksandar Vučić najavio je mogućnost da Srbija izađe iz te organizacije. Stručnjaci oprečno gledaju na moguće posljedice takve odluke.
Zoran Milivojević, diplomata, kaže za Blic da bi, ako Kosovo uđe u SE, članstvo Srbije u tom tijelu postalo besmisleno iz tri razloga:
– Prijem Kosova u Savet Evrope bio bi suprotan Ustavu Srbije i Rezoluciji 1244. Ako Srbija nakon toga ne bi izašla iz Savjeta Evrope to bi značilo da je pristala na to.
– Ne bi se postavljalo pitanje da li mi hoćemo ili nećemo da ostanemo u Savjetu Evrope već bismo “praktično bili istjerani radi prijema dijela naše teritorije”.
– Naš izlazak iz Savjeta Evrope bi bio iznuđen jer nam je povrijeđen teritorijalni integritet i suverenitet.
Milivojević tvrdi da Srbija izlaskom iz Savjeta Evrope ne bi ništa izgubila na planu ljudskih prava i demokratskih vrijednosti.
– Ljudska prava i demokratske vrijednosti su dio procesa naših pristupnih pregovora sa EU u okviru poglavlja 23. Zapad i Evropa treba da odluče da li im je važnija Srbija ili Kosovo i šta im je geopolitički interes? Ako žele miran i stabilan Zapadni Balkan to nije moguće da ostvare bez Srbije – kaže Milivojević.
S druge strane, Srećko Đukić, bivši ambasador u Bjelorusiji, ne vidi nijednu korist od izlaska Srbije iz Savjeta Evrope, već “samo štetu”, i tvrdi da bi izlazak Srbije iz Savjeta Evrope bio “loš potez” iz nekoliko razloga:
– Članstvo u Savjetu Evrope Srbiji omogućava učešće u brojnim drugim evropskim organizacijama.
– Srbija bi mogla da izgubi status zemlje koja pregovara sa EU.
– Mnoge zemlje EU bi mogle da okrenu leđa Srbiji.
– Vjerovatno bi se zaustavile investicije, a postojeće bi se povukle.
– Kosovo bi kao član Savjeta Evrope odlučivalo da li će se i kada Srbija vratiti u tu organizaciju.
“Bez članstva u SE nema ni članstva u EU”
Strahinja Subotić, programski menadžer iz Centra za evropske studije, kaže da je članstvo u SE “preduslov za članstvo u savremenoj zapadnoj civilizaciji”.
– Bez članstva u SE nema ni članstva u EU – smatra Subotić.
Hoćemo li Srbija moći pred Sud u Strazburu?
U slučaju izlaska Srbije iz Savjeta Evrope pitanje je i da li bi građani Srbije mogli da se obraćaju Sudu za ljudska prava u Strazburu.
Sava Mitrović, istraživač Centra za evropske studije, kaže za Blic da neće moći, ali da bi mogli Sudu u Strazburu da tuže druge države članice Savjeta Evrope ako im je na teritoriji tih zemalja “nanijeta povreda prava”.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu