Kada se pogleda struktura odgovora po dubini, jasne su ogromne razlike u stavovima građana u različitim dijelovima BiH.
Najveći evroskepticizam je u Republici Srpskoj, gdje „samo“ 55 odsto ispitanika kaže da podržava ulazak u EU, naspram 87 procenata u FBiH i 83,6 u Distriktu Brčko. I ne samo to. U odnosu na ostale, u Srpskoj je neuporedivo više onih koji vjeruju da BiH nikada neće dobiti status kandidata, niti će postati članica Evropske unije, te da EU nije adekvatno pomogla BiH u borbi s koronom.
Anketa
Samo godinu dana ranije, 58,9 procenata ispitanih građana sa teritorije Srpske podržavalo je ulazak BiH u EU, dok je u FBiH taj procenat bio sličan kao i sada. Kada je riječ o Brčkom, kod njih je čak porastao procenat zagovornika članstva u Uniji – sa 69,1 na sadašnjih 83,6 odsto.
Zbog čega je to tako? Odgovor na ovo pitanje donekle se može naslutiti iz ostatka ankete koju je provela Direkcija za 2020. godinu. Odgovarajući na pitanje zbog čega ne podržavaju ulazak BiH u EU, nešto više građana Srpske nego Federacije je reklo da je razlog „prevelika centralizacija“, dok su ostali odgovori uglavnom izjednačeni, a prednjači onaj koji kaže da ulazak u EU znači veće troškove života i poreza.
Proširenje
Aleksandar Glavaš, zamjenik predsjednika Odbora za evropske integracije i regionalnu saradnju Narodne skupštine Srpske, smatra da postoji nekoliko razloga za evroskepticizam.
– Mislim da se građani koji teže ka EU pretežno sele iz BiH. Dobar dio mladih koji vjeruje u principe EU već je otišao da radi i živi u Evropskoj uniji. Takođe, u Republici Srpskoj se javlja bojazan od toga da pristupanje EU, da pristupni pregovori mogu da dovedu do uslovljavanja i slabljenja pozicije Republike Srpske u sklopu BiH – kaže Glavaš za Srpskainfo.
Osim toga, dodaje Glavaš, činjenica je da dugo traje evropski put BiH i da svi polako gube nadu da će BiH ikad pristupiti EU.
– Vidimo takođe spoljnu politiku EU koja u posljednje dvije godine pokazuje da nisu spremni za novo proširenje Unije. U skladu s tim sigurno raste i skepticizam po pitanju pristupanja BIH i u sklopu nje RS Evropskoj uniji. Mislim da svi političari, bez obzira na stranačku i nacionalnu pripadnost, treba da uzmu veći angažman u smislu pristupanja EU, ali i da EU i međunarodna zajednica moraju pokazati veće razumijevanje za integrisanje BiH – zaključuje Glavaš.
Zamjenik predsjedavajućeg Zajedničke komisije za evropske integracije Parlamentarne skupštine BiH, Lazar Prodanović, takođe smatra da se skepticizam građana u Srpskoj prema EU odnosi prvenstveno na mogućnost redukcije ustavnih nadležnosti kroz proces integracija, budući da se iz Brisela često čuju zahtjevi za reformom Ustava BiH.
– Ono što se često od evropskih zvaničnika naglašava, mislim da je pogrešan pristup, što kod građana Srpske proizvodi sumnju. Zato bi bilo vrlo važno ići u integracije poštujući ustavnu strukturu zemlje, a to znači ravnopravnost dva entiteta, tri konstitutivna naroda i ostalih građana – kaže Prodanović za Srpskainfo.
Osim toga, dodaje da bi političari u Srpskoj trebalo više da rade na promociji pozitivnih vrijednosti EU.
– Nažalost, EU se suočava s nizom problema, kao i čitav svijet, pogotovo u vrijeme pandemije, pa temeljni principi ponekad ostanu upitni. Ako to analiziramo u smislu dostupnosti medicinske opreme i dostavljanja vakcina protiv virusa korona, vidimo da se neke članice često ponašaju egoistično – smatra Prodanović.
Neinformisanost
Dragana Dardić iz Helsinškog parlamenta građana Banjaluka, koji je član Inicijative za monitoring evropskih integracija BiH, pretpostavlja da je ovakvim stavovima građana u RS „kumovala“ i višegodišnja retorika o nepoželjnim strancima.
– U Republici Srpskoj se o njima uvijek priča kao o nepoželjnim, nametnutim u Ustavnom sudu BiH, OHR, Delegaciji EU… Generalno, to je možda kod naroda stvorilo neku percepciju o strancima kao nekom kome ne treba vjerovati, ko nameće neke svoje politike koje nisu u skladu s politikama i željama RS – kaže Dardićeva.
Prema njenom mišljenju, drugi razlog koji je vjerovatno bio uticajan jeste generalna neinformisanost građana o EU i o tome šta članstvo donosi.
– Nezahvalno je reći da su građani Federacije informisaniji o tome od građana u Srpskoj, jer mislim da smo svi generalno u BiH nedovoljno i loše informisani. Kada se priča o tome, ne znam zašto je to tako, ali uvijek se u prvi plan ističe „šta kada uđemo, nećemo moći više da pravimo rakiju i nećemo moći da prodajemo sir na pijaci“. Nismo se dalje odmakli od toga – zaključuje Dardićeva.
Podrška
Kada je riječ o građanima koji podržavaju ulazak BiH u EU, istraživanje je pokazalo da je razlog isti u svim dijelovima BiH. Najčešće jer vjeruju da to predstavlja garanciju trajnog mira i političke stabilnosti. Sljedeći razlog je povećana sloboda kretanja ljudi, robe i kapitala. Isti razlozi su najčešće navođeni i 2019. godine, dok je 2018. godine značajno češće isticano unapređenje infrastrukture.
Tek nešto više od trećine građana BiH je čulo za Direkciju za evropske integracije BiH, što je dodatno smanjen procenat u poređenju s prethodne dvije godine. Građani koji su čuli za DEI, najčešće ne znaju ili ne žele navesti koja je njena uloga. Ove godine značajno se povećao procenat građana koji smatraju da je uloga DEI predstavljanje interesa BiH u institucijama EU, a smanjio se procenat onih koji smatraju je to ispunjenje obaveza iz procesa integracije u EU.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu