Apeli američke vlade da otkaže ugovor s Rusijom vrijedan 2,5 milijarde dolara očito nisu bilo od koristi. U Vašingtonu postoji zabrinutost da bi Moskva preko svojih oružanih sistema mogla špijunirati NATO prije svega moderni američki borbeni avion F-35 čiju bi prodaju Turskoj SAD sada mogle zaustaviti.
S-400 “trijumf” predstavlja protivvazdušni sistem odbrane velikog i srednjeg dometa. To je do sada najefikasniji model u nizu odbrambenih sistema koji su nakon Drugog svjetskog rata razvijeni u Sovjetskom Savezu i kasnije modernizovani u Rusiji. Broj 400 se odnosi na navedeni maksimalni raspon u kilometrima.
Prema navodima Ministarstva odbrane u Moskvi, S-400 bi trebao biti okosnica ruske protivvazdušne odbrane. U pogon je stavljen 2007. godine, od tada je sve više jedinica opremljeno njime, i na anektiranom ukrajinskom poluostrvu Krim i u ruskoj eksklavi na Baltičkom moru Kalinjingradu.
Lideri u raketnoj tehnologiji
S-400 se sastoji od nekoliko vozila, među kojima je i komandna centrala, mobilna radarska stanica i raketni bacači. Proizvođač je državni koncern za proizvodnju naoružanja “Almaz-Antey”, koji je zbog ruskog postupka u Ukrajini kako na listi sankcija EU, tako i na listi sankcija SAD.
S-400 je razvijen kako bi oborio avione, strateške krstareće rakete, taktičke balističke rakete, ali i bespilotne letjelice na visini od 27 kilometara. U ruskim medijima se tvrdi da je bolji od konkurentnih sistema iz Velike Britanije ili Francuske.
– Dok Zapad proizvodi bolje avione, Rusi su uvijek bili lideri u raketnoj tehnologiji – potvrđuje Ričard Konoli sa britanskog Univerziteta Birmigem.
Fleksibilan i povoljan
S-400 je, kako kaže, takođe vrlo fleksibilan i može biti korišten sa različitim vrstama raketa. Prema njegovim riječima, dodatna prednost je cijena. S-400 je, kako kaže Konoli, skoro pola cijene američkog sistema “Patriot”.
Ipak, moguće je da postoje i politički razlozi kupovine. Upravo činjenica da je S-400 razvijen specijalno za upotrebu protiv američkog oružja, on bi mogao biti privlačan za Tursku, smatra ovaj britanski ekspert. Pri tome on misli na slučajeve kao što je prilikom pokušaja puča 2016. godine kada je predsjednički avion bio uznemiravan od strane F-16 borbenih aviona unutar vlastite armije.
Moskovski vojni ekspert Aleksander Golts vjeruje da je kupovina S-400 čisto političke prirode, piše Dojče vele.
– Turska nema neprijatelje od kojih se mora štiti upotrebom S-400. To je signal za SAD i druge da Ankara provodi samostalnu odbrambenu politiku – kaže Golts.
Prva ratna intervencija u Siriji
Turska je druga zemlja nakon Kine koja će dobiti odbrambeni sistem S-400. Indija je već potpisala ugovor vrijedan 5,5 milijardi dolara i čeka na isporuku. I neke zemlje Zaljeva su signalizirale interese.
Ipak, S-400 ima i nedostatke, kažu eksperti.
– Još nikada nije isproban u ozbiljnoj ratnoj situaciji – kaže Simon Vezeman iz štokholmskog Instituta za mirovna ispitivanja SIPRI. – Jedini u borbi testiran protivvazdušni obrambeni sistem bio je američki sistem “Patriot” u Zalivskom ratu 1991. godine.
Pri tome je Rusija svoj odbrambeni sistem već stacionirala u Siriji kako bi tamo štitila svoje vojne baze. Predsjednik Vladimir Putin je, osim toga, rekao da tamo testira nove oružane sisteme.
– S-400 je imao šanse da pokaže svoje sposobnosti prilikom napada SAD sa “Tomahawk” raketama na Siriju 2018. Međutim, rusko vođstvo je bilo dovoljno razumno da ga ne upotrijebi – kaže Golts.
Transfer tehnologije
Prethodni modeli, poput S-300, u Sovjetskom savezu su bili koncipirani kao dio velikog nacionalnog sistema protivvazdušne odbrane. Posebnost S-400 je što može biti korišten sam. Upravo to omogućuje Turskoj da upravlja ruskim oružjem izvan mreže NATO.
Otvoreno je pitanje kako Turska želi koristiti S-400 protiv vazdušnih napada. U Rusiji tu ulogu preuzima moderni sistem protivvazdušne odbrane kratkog dometa. On se takoreći u dvostukom pakovanju isporučuje vlastitim trupama. Da li Turska kupuje i taj sistem nije jasno. Moskva je signalizirala da bi rado željela prodati Ankari i drugo oružje.
Turska se nada i transferu tehnologije iz Rusije. Navodno bi u Turskoj trebali biti proizvedeni neki dijelovi za S-400.
– To će, međutim, prije imati simbolično učešće – vjeruje Golts i govori o proizvodnji “nekoliko šarafa, ništa više”.
Nakon nepotvrđenih izvještaja ruskih medija Moskva se usprotivila da omogući Turskoj pristup elektronskim postavkama, kao što su softver za prepoznavanje koji treba razlikovati prijatelja od neprijatelja.
Model nasljednik
Dok Rusija oprema vlastitu vojsku sa S-400, ona već naporno radi na proizvodnji modela nasljednika. On bi se trebao zvati S-500 “Prometej” i očekuje se da će biti operativan 2020. godine.
– Model je spreman za serijsku proizvodnju – saopštio je Denis Manturov, ministar industrije i trgovine.
Moskva obećava da će novi sistem ima još veći domet koji bi čak trebao omogućiti obaranje niskoletećih satelita, piše DW.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu