Stotinjak knjiga koje su sačuvane u brojnim ratovima svjedoče o bogatoj istoriji livanjskih Srba. U posljednjem ratu sačuvane su zahvaljujući fratru Marku Geli koji ih je odnio u samostan Gorica. Našoj crkvi vraćene su 2001 – priča Srni paroh livanjski Predrag Crepulja.
Drevne knjige štampane su u Rusiji i Grčkoj, ali ima i onih koje su štampane u BiH, a u kojima se jasno može pratiti razvoj jezika i stila pisanja.
“Mudri sveštenici su u to vrijeme, želeći da potomcima prenesu bitne istorijske informacije, vodili tajne zapise u bogoslužbenim knjiga. Recimo, kada otvorimo Jevanđelje na nekoj stranici sitno je ispisan neki događaj, kao što je to bilo za vrijeme Turaka.
– Primjera radi, `agaremi su posjekli Luku Kujundžića i Petra Čvrku, Hrvata, koji su zajedno tada dizali ljude na ustanak protiv Turaka`. I kasnije su zapisivani bitni događaji, nažalost najviše onih mučeničkih – kazuje paroh Crepulja.
Koliko su livanjski Srbi bili imućni i bogati, ali i privrženi crkvi, govore ikone koje posjeduje livanjski hram.
Riječ je o rizniznici od 65 unikatnih ikona, koje su zbog rijetkosti od izuzetnog značaja za čitav hrišćanski svijet. Nastale su u rasponu od 15. do 19. vijeka.
U hramu u Livnu nalaze se ikone raznih škola i slikarskih pravaca, kao što su grčke, kritske, ruske i srpske, ali čuvene `hadžijske ikone` ili takozvane `Jerusalime`, koje su pripadale ličnim zbirkama”, navodi paroh livanjski govoreći o bogatom kulturno-istorijskom i vjerskom blagu.
Ikone “Jerusalimi” su hadžijske ikone, koje su se dobijale odlaskom u “svetu zemlju”.
– Imali smo živi hadžiluk. Iz ovog mjesta bogati trgovci su odlazili u Jerusalim da se pomole Hristu i donosili su ikone koje su darivali riznici ove svete crkve. Mi se možemo pohvaliti da imamo četiri `Jerusalima` – napominje paroh.
Prema njegovim riječima, postoji predanje o tome da je Hram Uspenja Presvete Bogorodice u centru Livna izgrađen za samo mjesec dana 1856. godine. Hram odiše posebnom ljepotom, a i renovira se kako bi ponovo zasijao u punom sjaju.
Srbi Livna su vijekovima stradavali, ali su se uvijek vraćali boreći se za svoje ognjište – da se ne ugasi.
– Tokom Drugom svjetskog svaki treći Srbin u Livnu je stradao. Skončavali su život tako što su živi bacani u jame. Ove godine sahranio sam posljednju ženu, živog svjedoka koja je preživjela 45 dana u jami Ravni dolac -priča otac Predrag o teškoj istoriji srpskog naroda u Livnu.
On podsjeća da je 1941. godine na livanjskoj opštini ubijeno 1.600 Srba.
Vijekovi unazad pokazuju da su se, iako stradalnici, livanjski Srbi vratili na svoje. U selima Livanjskog polja živi najveći broj srpskih povratnika, iako žive u jako teškim uslovima.
O ljubavi prema zavičaju svjedoči i izgradnja crkveno-narodnog konaka pored Crkve Uspenja Presvete Bogorodice u Gubinu , u koji je do sada uloženo više od 100.000 KM, većinom dobrovoljnih priloga i donacija.
LJubav prema Livnu pokazali su i bračni par Bogdan i Gordana Mrvić, koji žive u srpskom selu Provu, i to pune dvije godine bez struje.
Život u Livnu za Srbe povratnike izuzetno je težak, ali kažu da mnogo lijep, jer su svoji na svome.
– Svako se svojim mukama pozabavio. Nadamo se da su sve tri strane shvatile da je rat besmislica. Treba da radimo i stvaramo kako bismo imali šta ostaviti potomcima, našem narodu i državi u kojoj živimo. Treba da živimo u slozi, jer Livno je grad u kome su vijekovima živjeli i Srbi, Hrvati i Bošnjaci – poručuje paroh livanjski.
Briga i nebriga vlasti, borba za život i opstanak na svome, borba za bolje sutra i svaki novi dan dovela je srpske povratnike u Livnu u situaciju da su prepušteni sami sebi.
Vapaj iz sela podno Dinare govori koliko je Srbima potrebna podrška i pomoć.
Danas na cijeloj livanjskoj opštini živi oko 200 Srba od kojih su samo sedmoro djeca, dok je prije rata taj broj bio mnogo veći.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu