Praznik se obilježava u svim pravoslavnim crkvama, a posebno svečano je u manastiru Sveti Roman. Molitve pred moštima svetog Romana često su do sada bile uslišene, tako da se mnogo oboljelih ljudi vratilo kući zdravo i „na nogama“, iako su neki od njih u svetinju bili donijeti čak i u besvjesnom stanju.
I sam blaženopočivši vladika ohridski i žički Nikolaj Velimirović, pišući molitvu “U službi Svetom Romanu”, najjednostavnijim, a ipak krasnim riječima je zapisao da je ovaj Božiji čovjek po svome življenju bio “zemaljski anđeo i nebeski čovjek”.
Svetitelj se upokojio u devetom vijeku, a prvi sačuvani zapis o manastiru datira s početka jedanaestog vijeka, tako da se ubraja među najstarije manastire u Srbiji. Nalazi se na desnoj obali Južne Morave, nedaleko od sela Đunis, i pripada Eparhiji niškoj.
Molitva
„Tebi, ugodniče Boga živoga, Romane čudotvorče, koji si ispunio zakon Boga i spasa našega Isusa Hrista i dobio od Njega život vječni; klanjamo se s ljubavlju i blagodarimo Ti sa smirenjem, za premnoga Tvoja čudesna djela, kojima si pomogao nemoćnim ljudima, i proslavio ime Gospoda i spasa svoga. Amin.“
Ovu molitvu Svetog Romana 29. avgusta, na istoimeni praznik, u manastiru u Đunisu, s vjerom u Boga i iskrom nade u srcu, izgovara na hiljade vjernika. Među nebrojenima, koji na ovaj sveti dan pohrle u manastir na desnoj obali plahovite Južne Morave da se poklone moštima Svetoga Romana, jednog od najpoštovanijih podvižnika i svetaca pravoslavnih, po pravilu je i zdravih i bolesnih, i starih i mladih…
Svi oni prilaze ovom svetom domu, vjerujući u isceliteljske i čudotvorne moći isposnika i pustinoslužitelja Romana, kojem je i posvećena ova crkva, smještena u nedrima Mojsinjskih planina.
Smatra se da je manastir nastao u desetom vijeku i vezuje se za Svetog Romana učenika Svetih Ćirila i Metodija. Po geografskom položaju spada u grupu mojsinjskih crkava i crkvišta, koje su u velikom broju rasute u ruševinama po obližnjoj Mojsinjskoj Gori. Prema nekim predanjima tu je nekada bilo dvadesetak bogomolja a za Sveti Roman neki misle da je star čak 1.000 godina, da potiče iz perioda od prije Nemanjića. U povelji Vizantijskog cara Vasilija II pisanoj 1019. ili 1020. godine Ohridskoj Arhiepiskopiji pominje se ovaj manastir. Ne može se pouzdano reći kada je zapusteo ali se zna da ga je obnovio nepoznati sluga kneza Lazara uz kneževu pomoć…
U zvoniku je decenijama postojala bolnica za pacijente oboljele duše… Sve vrijeme u 19. i na početku 20. vijeka manastir Sveti Roman bio je bolnica, pribježište stanovnika pred progonom od okupatora, a jedno vrijeme i ratni štab srpskih oslobodilačkih vojski…
Kako se za ovu svetinju osnovano vjeruje da je prethodila i samom Hilandaru, tako se kroz dugi niz vijekova, s koljena na koljeno, crkveno-narodnim predanjem prenose i čudotvorna djela koja je činio prepodobni Roman. Mnogo je onih, i danas se pripoveda, koji su u manastir dolazili bolesni. I pošto bi ničice pali pred moštima Romanovim i molitvama zatražili pomoć svedržitelja i bogoslužitelja Romana, ustajali bi preporođeni, u licu vedriji, u tijelu jači, a u duši krepkiji no ikada. Valjda i zbog činjenice da je, tokom svoga monaštva, ugodnik božiji Roman danonoćno ispaštao, provodeći život u bdenju i rukodelju.