Svijet

(VIDEO) 28. maj kroz istoriju: Rođen tvorac najtačnijeg kalendara

Milutin Milanković, naučnik svjetskog ugleda, bio je osnivač katedre za nebesku mehaniku na Beogradskom univerzitetu i potpredsjednik Srpske akademije nauka i umjetnosti.

Milutin Milanković
FOTO: WIKIPEDIA

Srpski matematičar, astronom i geofizičar je rođen na današnji dan, 28. maja 1879. godine u Dalju, kod Osijeka.

Građevinsku tehniku je studirao u Beču, gdje je i doktorirao. Bio je profesor teorijske fizike, a bavio se i kosmičkom fizikom i geofizikom.

U prvom djelu, objavljenom na francuskom jeziku, “Matematička teorija termičkih pojava izazvanih Sunčevom radijacijom”, izložio je novu teoriju rasporeda Sunčevih radijacija na površini planeta i toka klimatskih promjena u geološkoj prošlosti Zemlje.

Otkrio je da su periodične promjene ekscentriciteta Zemljine putanje i nagiba Zemljine ose uzrok dugoročnih klimatskih promjena, to jest nastanka i nestanka ledenih doba (Milankovićevi ciklusi). Osim toga, našao je i period promjene nagiba Zemljine ose od približno 41.000 godina (Zemljina precesija), koji dovodi do smanjenja Sunčevog zračenja u višim geografskim širinama.

Milutin Milanković je u svom bogatom stvaralačkom životu uradio i predložio, između ostalog, reformu gregorijanskog i julijanskog kalendara, koja je vodila izgradnji jedinstvenog, do sada najpreciznijeg kalendara (Milankovićev kalendar), koja je prihvaćena na Svepravoslavnom kongresu u Carigradu 1923. Milanković je detaljno pisao o ovom svom pokušaju u izvještaju Srpskoj kraljevskoj akademiji po povratku s Kongresa, u svojim memoarima i u “Kanonu osunčavanja”, napominjući da mu nije jasno zašto reforma, koja je jednoglasno usvojena 30. maja 1923, i uz sve svoje prednosti, nakon toga nije primijenjena.

Milanković je svoj kalendar bazirao na anuliranju tadašnje razlike julijanskog i gregorijanskog kalendara od 13 dana, čime je kalendar doveden na isti datum kao gregorijanski. Problem prestupnih godina riješio je tako što prestupne godine mogu biti one koje su djeljive sa 4 bez ostatka, a sekularne godine biće samo onda prestupne ako njihov broj vijekova, kada se podijeli sa 9, daje ostatak 2 ili 6. Sve ostale sekularne godine su proste. Ovako koncipiran Milankovićev kalendar bi trebalo korigovati tek poslije 28.800 godina!

Pročitajte još

Napisao je više od 700 monografija, studija, popularnih djela i udžbenika.

Kao dodatak naučnom radu, Milanković je uvijek pokazivao veliko zanimanje za istorijski razvoj nauke. Napisao je knjigu o istoriji astronomije, kao i dvije knjige za širu čitateljsku publiku: prva – Kroz vasionu i vijekove govorila je o razvoju astronomije, a druga, nazvana Kroz carstvo nauka, bavila se razvojem nauke.

Umro je 12. decembra 1958. godine u Beogradu.

Ostali događaji na današnji dan

1738. – Rođen francuski ljekar Žozef Injas Gijotin, koji je u Narodnoj skupštini Francuske u vrijeme Francuske revolucije predložio izvršenje smrtne kazne jezivom spravom za odsijecanje glave. Ona je nazvana njegovim imenom – giljotinom ubrzo pošto je njome 25. aprila 1792. u Parizu odsječena glava prvoj žrtvi, drumskom razbojniku Žaku Peletjeu;

1805. – Umro italijanski kompozitor i virtuoz na violončelu Luiđi Rodolfo Bokerini, koji je uticao na razvoj gudačkih kvarteta kao muzičke forme i prvi komponovao muziku za gudačke kvintete i kvintete za gudačke instrumente i klavir;

1834. – Uveden srpski jezik kao službeni u prepisci s turskim vlastima, koja je do tada vođena isključivo na turskom jeziku;

1849. – Umrla engleska spisateljica irskog porijekla Ana Bronte, najmlađa od tri sestre spisateljice, autor romana “Agnes Grej”, “Stanarka Vajldfel Hola”.

1871. – Vojska versajske vlade ugušila Parisku komunu, koja je postojala 72 dana. U posljednjoj “krvavoj sedmici” ubijeno je oko 30.000 komunara;

1884. – Rođen češki državnik Eduard Beneš, predsjednik Čehoslovačke od 1936. do 1938. i od 1945. do 1948;

1937. – Umro austrijski psihijatar Alfred Adler, jedan od pionira psihoanalize, osnivač pravca takozvane individualne psihologije, kojom se odvojio od tvorca psihoanalize Zigmunda Frojda;

1961. – Poslije 78 godina na liniji Pariz – Istambul prestao je da saobraća voz “Orijent ekspres”;

1976. – Puštena u redovan saobraćaj željeznička pruga Beograd – Bar, čija gradnja je trajala s prekidima od 1952, čime je ostvarena ideja začeta još u 19. vijeku;

1995. – Na filmskom festivalu u Kanu film “Podzemlje – bila jednom jedna zemlja” jugoslovenskog režisera Emira Kusturice dobio “Zlatnu palmu”, drugu glavnu festivalsku nagradu u Kusturičinoj karijeri;

2004. – Glavni i odgovorni urednik podgoričkog lista “Dan” Duško Jovanović ubijen u Podgorici.

Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu