U tome su im pomogli u Zavičajnom muzeju Gradiška. Prema dokumentima, počeci organizovanog lova pominju se prije Prvog svjetskog rata.
U članku „Osnivanje Lovačkog društva u Gradiški“, kojeg je u najnovijem broju „Gradiškog zbornika“ objavio istoričar Bojan Vujčić, navedene su mnoge činjenice, osobe i dokumenti o počecima lovstva u gradiškom kraju, naročito u pojasu pored Save i u Lijevče polju. U doba Austrougarske, lokalna aristokratija načinila je prve korake.
Lovačke karte, navodi pomenuti istoričar, postojale su, zasigurno, i prije osnivanja Lovačkog udruženja. Prema dokumentima s početka prošlog vijeka, utvrđeno je da su lovačke karte postojale 1903. godine.Tada je, Omer Latifović iz Orahove kažnjen zbog neovlaštenog lova a vlasti su ga u tome otkrile u obližnjem selu Gašnica.
U kaznenoj raspravi, se navodi da je šezdesetogodišnji težak Latifović “imao od okupacije, svaku godinu lovačku kartu, ali ove godine nije nikako na istu mogao zaštediti”. Iz ovog ali i drugih primjera jasno je da su od dolaska Austrije bili uređeni odnosi u lovstvu, što je takođe vidljivo iz prijave protiv 19-godišnjeg Muje Duratovića, sina Ibrinog.
On je 1904. godine kažnjen „zbog nepoštivanja lovnih propisa, jer je sa kerom u šumi Mokrice lovio bez lovačke karte i oružnog lista, zbog čega je u konačnici oglobljen sa 25 kruna ili pet dana zatvora.“
Lov kao zabava i potreba
Evidentno je da je lov na ovom pdoručju bio za jedne omiljena vrsta zabave a za druge izvor egzistencije. Doseljenik u Vindhorst, današnju Novu Topolu, Johan Malberg u pomenutoj koloniji držao je gostionicu „Kod lovačkog roga“ sa četiri sobe.
No, ljubav prem lovu nije bila dovoljan razlog za dobijanje lovačke karte. Tako su, poput Malberga, u septembru 1911. godine odbijeni zahtjevi za lovačke karte koje su kotarskom uredu uputili Gregor Papik, Mile Grebenar iz Mrčevaca i Jovo Perović iz Romanovaca.
Trgovac Đorđe Todić je, u januaru 1911. godine, od kotarskog ureda u Bosanskoj Gradiški dobio sertifikat da može trgovati municijom i opremom za lov, sa firmom iz Varaždina, pri tome odmah naručivši municiju za puške lankaster i flober te za pištolje.
Među malobrojnim koji su zadovoljili zakonske procedure i uslove, oružni list za dvocijevku i samokres dobio je zemljoposjednik Johan Adem Hlor (24) iz Cerovljana.
Nedugo potom, izbio je Prvi svjetski rata, kada nikome ovdje nije bilo do lovstava i lovačkih karata. Ipak, 1919. godine, sve je, ulaskom u novu epohu, pokrenuo sreski načelnik, ljekar Milan Todić.
On je, kod okružnog načelstva izdejstvovao lovačku dozvolu a u tome su ga uspješno slijedili Đurađ Roguljić iz Junuzovaca, Simo Cvijić iz Vindhorsta, Blagoja Subotić iz Grede, Karoli Lang iz Bereka…
Prva skupština
Početkom 1921. godine, 4. januara, u prostorijama muslimanske čitaonice, održana je Skupština lovačkog društva u Bosanskoj Gradiški. O tome je takođe sačuvan zapisnik. Skupštinu je sazvao Dragutin Retl a na njoj izabran privremeni odbor.
U zapisniku, je veoma značajan dio rečenice: „Blagajnik g. Stemer predaje Društvu svotu od 390 kruna, koja je kod njega ostala od bivšeg lovačkog rasnovanog drtuštva…“. To jasno upućuje, navodi istoričar Bojan Vujčić, da je Lovačko društvo u Gradiški postojalo i prije 1921. godine, ali o tome nema vidljivih i jasnih dokumenata.
Članovi Društva, navedeno je u pravilima odobrenim 20. maja iste godine od strane Zemaljske vlade u Sarajevu, mogli su biti dobrotvori uplatom „jednom za svagda“ 800 kruna, utemeljivači uplatom 400 kruna, izvršujući članovi pod obavezom mjesečne uplate 10 kruna i pomagači u obavezi pet kruna mjesečno, a sa njima i počasni članovi, bez novčane obaveze.
Lovom su se tada mogle baviti situirane soobe kojima novac ne predstavlja problem. Josip Stemer je bio porezni nadkontrolor, Dragutin Kratohvil nadgeometar, Vilim Ziber poljoprivredni pristav, Ivan Erić upravitelj KPZ-a, Hakibeg Reufbegović gradonačelnik, Ilija Mataruga trgovac i posjednik.
Lovačko društvo „Bos. Gradiška“ je 26. jula 1921. godine obavijestilo Kotarski ured da se na glavnoj skupštini, održanoj 30. juna u velikoj Sali hotela „Sava“ – kontituisalo. Pri tome je izabran odbor, za predsjednika Hakibeg Reufbegović, podpredsjednik JosipMajić, bilježnik Ibrahim Fevzi Alagić, blagajnik Ivan Erić te Ilija Mataruga i Dragutin Kratohvil, Mustafa zuhdi Hodžić i Markan Mostarčić.
Međutim, godinu kasnije, došlo je do potpunog preokreta u upravljanju Lovačkim društvom, a 25. juna, u hotelu „Sava“ održana druga redovna glavna skupština Lovačkog društva. Prisustvovalo je 105 izvršujućih članova, i to 99 iz sela i šest iz grada.
Promjene u rukovodstvu i nova skupština
Uprava je izgledala sasvim drugačije u poređenju sa prethodnim sastavom. Predsjednik je bio Ilija Mataruga a potpredsjednik Josip Majić, sekretar Ibrahim Fevzi Alagić, blagajnik Dragutin Kratohvil a odbornici Krešimir Đurkovečki i Jovo Kenjalo.
Novonastalu situaciju, djelimično u zapisniku, koji je sačuvan, objašnjava sekretar Alagić: „međutim, slučaj je, da nam je prva, glavna skupština pala koncem juna, koji je nastao otuda, što su u to vrijeme uslijedila odobrena društvena pravila“.
Od tada, Društvo je nastavilo intenzivno da se razvija. Iz registra lovnih karata za 1926. godinu, broj lovaca povećan je na 63 a svi su bili naoružani dvocijevkama. Ovi izvodi iz dokumenata a u posjedu Zavičajnog muzeja, ističu u Lovačkom društvu „Prosara“ koje baštini dugu i bogatu tradiciju, veoma su značajni.
Nedavno je na to ukazano i prilikom proslave stogodišnje postojanja ovog Udruženja. Prvobitno Lovačko udruženje, imalo je godišnji budžet, održavalo redovne i i vanredne sjednice skupštine, sa jasnim nadležnostima.
Od disciplinskih odredbi, postojala je samo jedna, zapisana u Statutu i glasila je: “Ako se pojavi kakav razmirica među članovima u pogledu društva, onda jedna ili obe stranke mogu tražiti mogu tražiti časni sud. Imali mjesta sudu ili ne određuje odbor. Ako ima mjesta sudu, onda svaka stranka izabere između članova po dvojicu sudija , a sudije izaberu petog člana kao predsjednika. Što taj sud riješi vrijedi, te nema apelacije ” .
Drugi svjetski rat
Za vrijeme Drugog svjetskog rata Udruženje je prestalo sa radom i prvo okupljanje lovaca se desilo 1946. godine u selu Elezagići, kada je izvršenju lova prisustvovalo 40 lovaca.
U toku građanskog rata u BiH LU “Prosara” privremeno je prestalo sa radom, te je nakon donošenja Zakona o lovstvu 1994.godine ,grupa entuzijasta , starih članova udruženja , ličnim sredstvima i radom preduzela aktivnosti na aktiviranju i očuvanju objekata i opreme i ponovo pokrenula rad Udruženja, obnavljanja registracije, akata, matične knjige …
Lovačko udruženje „Prosara“ uspješno nastavlja dugu i bogatu tradiciju, predstavlja uzoran kolektiv, koji je bitno doprinio nastanku i razvoju organizovanog lovstva, naglasio je Nenad Plotan, sadašnji a četrnaesti predsjednik gradiškog Lovačkog udruženja.
Prvi predsjednik bio je Hakifbeg Reufbegović, a psolije njega na istoj dužnosti mijenjali su se Ilija Mataruga, Akik Alagić, Dušan Kević, Tanasije Gaković, Milorad Radaković, Rušid Misimović, LJupko Kovačević, Muharem Kurbegović, Huso Demo, Dragan Kotur, Savo Gluvić, Milan Drageljević…
Sada Lovačko udruženje gazduje lovištem od 28 000 hektara sa 500 članova u šest sekcija. Posjeduje lovački dom u centru grada, lovačke kuće u Kozincima, Bistrici, Lamincima te zakupljenje u Cimirotima i Orahovi. Dobitnik je mnogih priznanja Saveza lovačkih organizacija BiH i Jugoslavije, za organizacione zasluge i akcije na unapređenju lovstva i uređenju lovišta, nabavci divljači i sanitarni odstrel.
Svečanost povodom jubileja
Plaketu povodom ovog jubileja, Nenadu Plotanu, predsjedniku Lovačkog udruženja „Prosara“ uručio je Darko Ćulum, predsjednik Skupštine Lovačkog saveza Republike Srpske. Svečanosti su prisustvovali i predstavnici lovačkih udruženja i saveza Srbije, Hrvatske i Makedonije. LU „Prosara“ ima organizovanu lovočuvarsku službu sa dva profesionalna lovočuvara, dva službena vozila i brojne organe koji djeluju volonterski.
– LU„Prosara“ izvršava zadatke propisane Zakonom o lovstvu i drugim aktima i preduzima značajne aktivnosti na očuvanju i gazdovanju lovištem i lovnim fondom. Ovo Društvo ubraja se u red rekordera lovačkih udruženja po unosu fazanaske divljači . Čini to još od 1965. godine a od tada je u lovište uneseno oko 160 000 odraslih fazana – naglasio je Nenad Plotan, inače advokat po struci koji je angažovanjem u Lovačkom udruženju nastavio tradiciju predaka.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu