Devet najvećih gubitaša napravilo je ukupan gubitak od oko 66 miliona KM, a među njima najviše ima preduzeća iz oblasti elektroenergetike. Dividendu su prošle godine uplatili “Hemofarm” Banjaluka, “Gas-Res” Banjaluka, te Penzijski rezervni fond i Akcijski fond RS.
Inače, u “Hemofarmu” Vlada RS ima samo manjinsko učešće, odnosno riječ je o većinskom privatnom preduzeću.
– Ranije su dividendu uplaćivali “Autoputevi RS”, Fond za restituciju, ERS, “Elektroprenos”, “Šume RS”, ali je to izostalo prošle i pretprošle godine. Još nemamo podatke za dividendu uplaćenu ove godine – kaže za Srpskainfo Milenko Krajišnik, predsjednik Fiskalnog saveta RS.
Ocjenjuje da malo javnih preduzeća uplaćuje dividendu.
– Ako su javna preduzeća isključivo namijenjena za obezbjeđenje javnih dobara, kao što su vodovodi, onda i nemaju za cilj da ostvaruju visoke profite i da uplaćuju dividnede u budžet. Oni treba da obezbijede javna dobra građanima po što povoljnijim uslovima – ističe Krajišnik.
Međutim, preduzeća koja posluju na tržištu i po tržišnim principima kao što su ERS, “Šume RS” i ona čija su nadležnost putevi, kako ističe, svakako bi trebalo da ostvaruju pozitivan rezultat i da uplaćuju dividendu u budžet RS.
– Ono što je veći problem jeste da ta preduzeća, odnosno neka od njih ostvaruju velike gubitke – upozorava Krajišnik.
Među najvećim gubitašima su preduzeća iz oblasti elektroenergetskog sektora, a predsjednik Fiskalnog saveta RS kaže da ona ne bi smjela da posluju sa gubicima.
– Njihovi planovi poslovanja moraju da budu usklađeni sa prihodima i rashodima, da ne ostvaruju gubitke, posebno preduzeća koja dobijaju značajne subvencije iz budžeta, poput ŽRS – navodi Krajišnik.
On ističe da je Fiskalni savjet RS, dajući mišljenja NSRS na određena akta, u više navrata skretao pažnju na fiskalne rizike – neefikasnost javnih preduzeća.
– Osim niske dividnende, ti fiskalni rizici se ogledaju u potencijalnom povećanju javnih rashoda zbog zahtjeva za novim subvencijama, zatim u manjem budžetskom prihodu zbog neuplaćivanja ili neredovanog plaćanja poreza i doprinosa. Ono što je poseban rizik jeste povećanje javnog duga. Dug javnih preduzeća se ne vodi kao dio javnog duga RS u smislu praćenja fiskalnih pravila, ali on to može postati ukoliko javna preduzeća ne izmiruju svoje obaveze redovno ili ako se aktiviraju garancije koje je RS davala da bi se preduzeća zaduživala – objašnjava Krajišnik.
Analize Fiskalnog savjeta RS ukazuju da su rashodi javnih preduzeća vrlo često vezani za visok nivo zaposlenosti u odnosu na njihov obim poslovanja, odnosno na nizak nivo produktivnosti.
Krajišnik kaže da nema precizne informacije o predviđenoj reformi javnih preduzeća u RS.
– Evidentno je da Vlada RS pokušava da napravi novu koordinaciju nadzora nad javnim preduzećima u okviru Sekretarijata Vlade što bi trebalo da poboljša nadzor, a očekuju se i bolje analize koje bi blagovremeno ukazivale na probleme u kojima se nalaze javna preduzeća – dodaje Krajišnik.
Po podacima koje je objavila Glavna služba za reviziju javnog sektora RS, u RS ima 219 javnih preduzeća, koja raspolažu sa imovinom većom od 12 milijardi KM. Za značajan dio njih je karakteristično to da posluju s gubicima ili zanemarivom dobiti.
Deset najvećih gubitaša
1. Elektrokrajina Banjaluka 15,8 miliona KM
2. ŽRS 15 miliona KM
3. ElektroBijeljina 12,7 miliona KM
4. HE na Drini 11,9 miliona KM
5. Elektrohercegovina 2,8 miliona KM
6. He Dabar 2,6 miliona KM
7. Robne rezerve u stečaju 2,2 miliona KM
8. Toplana Banjaluka 2,1 milion KM
9. Pošte RS 1,8 miliona KM
10. Kosmos Banjaluka 1,4 miliona KM.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu