Stranka koja je od svog nastanka, pa do prije dva mjeseca, bila dio vlasti i kao takva privukla brojno članstvo, posebno ono koje je utočište u DNS potražilo nakon bijega iz opozicije, ovih dana ponovo se našla na udaru, ali ovaj put svojih najviših funkcionera.
Odluka vrha DNS da više nije dio vlasti dovela je do opšte anarhije unutar stranke, koja se počela cijepati na dva dijela.
Najglasniji zagovornici ostanka u vlasti su upravo oni koji su prethodno “pobjegli” iz opozicije i očito se ni po koju cijenu ne žele odreći fotelja i privilegija koje im vlast nudi.
Fotelja se očito ne žele odreći ni neki drugi dugogodišnji funkcioneri DNS koji su već otišli iz ove stranke.
Analitičari ističu da sama činjenica da su do juče svi bili “složni” i čvrsto tvrdili da nikada neće napustiti stranku, da bi onda preko noći to učinili, očiti je dokaz da su opozicione fotelje neprivlačne i neudobne.
Ali, nije DNS jedini primjer toga. Ista sudbina ranije je zadesila nekada najjaču stranku u Srpskoj – SDS, koja je nakon odlaska u opoziciju počela da se cijepa uzduž i popreko.
Od nekada najmoćnije stranke, SDS je danas u pojedinim lokalnim zajednicama skoro izbrisana jer nema čak ni svoje odbornike.
I dok cijepanje svojih političkih protivnika stranke u vlasti gledaju sa smiješkom, postavlja se pitanje da li je njihovo članstvo zaista lojalno partiji ili vlasti, i šta bi bilo kada jednog dana više ne bi bili dio vlasti?
Drugim riječima, koliko bi njihovih članova napustilo brod koji tone i da li bi uopšte u budućnosti mnoge od današnjih vladajući stranaka uopšte postojale kao opozicija?
Analitičari su jednoglasni u ocjeni da bi odlaskom iz vlasti svaka od trenutnih vladajućih partija bila pocijepana na dva ili više dijelova, te da bi neke od njih možda čak prestale i da postoje.
Podsjećaju da su mnogi opozicionari proteklih godina promijenili dres samo kako bi se dočepali fotelja u vlasti, te da bi upravo oni prvi i napustili brod koji tome.
– Ako su već jednom izdali svoju matičnu stranku, šta je garancija da to neće uraditi opet – ističu sagovornici Srpskainfo.
Dodaju da postoje rijetki izuzeci, kao što je to, na primjer, Krsto Jandrić koji je, nakon što je njegov NDP odlučio da uđe u vlast, on odlučio da napusti stranku.
Isti primjer se može naći i u DNS, ali i SPS čiji su pojedini članovi odbili da napuste stranku i priklone se vlasti po cijenu svoje smjene.
Možda najsvetliji primjer je PDP koja je već godinama u opoziciji, i njeno članstvo je za sada doslijedno u tome da ne mijenja stranački dres zarad fotelja.
– Dakle, ima i tih slučajeva, ali su oni jako rijetki. Mnogo je više onih koji su u stanju da mijenjaju stranački dres i po nekoliko puta, ali samo pod uslovom da su dio vlasti. Definitivno stoji pravilo da izlaskom iz vlasti nestaje i stranačka disciplina – kaže za Srpskainfo politički analitičar Nebojša Tojagić.
On dodaje da to samo potvrđuje da u političkom životu u BiH nikada nije postojala ideologija ili stranački program za koji se bore članovi, već isključivo lični interes.
Šta bi se desilo sa vladajućim strankama, koje je suštinski okupio samo interes, kada bi otišle u opoziciju?
Tojagić smatra da bi ih zadesila ista sudbina kao SDS, Srpsku radikalnu stranku i slične. Neke bi nestale, a neke se raspale na više manjih stranaka.
– Velike stranke, poput SNSD, zadesila bi sudbina SDS. Došlo bi do osipanja članstva i raspadanja na nekoliko stranaka jer bi svaka od tih struja, koje trenutno djeluju unutar SNSD, vukle na svoju stranu. Sve dok postoji taj neki pojedinačni interes, koji će se predstavljati kao zajednički interes, tada je definitivno stranačka disciplina na visokom nivou. Onog momenta kada počnu nestajati privilegije i funkcije, tada dolazi do okretanja leđa stranci – ističe Tojagić.
Njegovo mišljenje dijeli i sociolog Vedran Francuz koji kaže da neki pojedinci i partije na sve načine žele da zadrže komfor vlasti, čak i po cijenu da trpe „niske“ udarce unutar te koalicije.
– Evidentan je simbol gladi za vlašću. Pojedinci su toliko dijametralno različiti u ideološkom i programskom smislu, ali jasno opredjeljenje da vlast nema alternativu premoštava sve jazove i razlike- dodaje Francuz.
On ističe da političke partije kao element društvene organizacije najslikovitije odražavaju ekonomsku i klasnu strukturu društva. Njihov nastanak, kako ističe Francuz, je potpuno atipičan primjer nastanku i razvoju političkih partija koje se vezuju za klasnu borbu, nacionalno oslobođenje, radnička prava, udruživanja određenih udruženja i slično.
– Ono što je evidentno poslednjih godina jeste osnivanje ad hok partija čije političko djelovanje jeste opstanak u vlasti. Većina partija, izuzev socijalista i SNSD, kao partija koje su u svom programskom opredeljenju stvorile određenu ideologiju koja se njeguje više decenija na ovim prostorima, doživjeće potrese ili nestanak ukoliko ne dođe do udruživanja – smatra Francuz.
On dodaje da je veliko pitanje kako bi se stranke vlasti snašle u opoziciji jer se radi o kadrovskim partijama. I Francuz smatra da neke partije ne bi uopšte opstale, dok bi neke, kao na primjer, SNSD podijelile na više frakcija.
Topićeva: Vlast je opijum
Politička analitičarka Tanja Topić saglasna je sa ocjenom da su stranke u vlasti čvrste do onog momenta dok participiraju u njoj.
– Učestvovanje u vlasti je opijum za pojedince koji se nalaze na određenim funkcijama. Svjedoci smo da uopšte nije atraktivno, a ni prihvatljivo za dobar dio članova pojedinih stranaka biti u opoziciji – ističe Topićeva.
Ona dodaje da najnovija dešavanja u DNS potvrđuju koliko je dominantan lični interes i privilegije koje donosi vlast, što je bio presudan motiv kod onih koji su odlučili da se odcijepe i ostanu u toj istoj vlasti.
Topićeva kaže da apsolutno ne postoji stranačka disciplina, odanost nekim vrijednostima, programima i načelima, već isključivo lični interes.
– Kada se gubi vlast tada sve pada u zaborav. Ono zašto se obično “hvataju za vratove” unutar stranaka jeste oko podjele fotelja i kako biti dio vlasti – podsjeća Topićeva.
Ona dodaje da onda kada određena partija izgubi vlast ili kada sama ode iz vlasti tada može da vidi da li ima i koliko uopšte ima lojalnih članova.
– Podsjetiću na period kada je SDS izgubila monopol u vlasti nakon izbora 2006. godine. Odmah tada je dobar dio članova prešao na drugu stranu kako bi sačuvali lične privilegije i funkcije, i od tada do danas to osipanje se nastavlja- poručuje Topićeva.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu