Svako ima povremene noćne more. Oprilike pet procenata opšte populacije na nedjelju dana ima jedan loš san nedjeljno.
Ne zna se tačno zašto se noćne more dešavaju, ali je moguće, kako smatatraju psiholozi, da one pomažu mozgu, da nas pripremaju i vježbaju, odnosno predviđaju teška ili opasna iskustva u budnom životu.
– Noćne more se obično dešavaju tokom REM faze sna, tokom srednjih i kasnijih dijelova noći. Zbog intenziteta slika i emocija, noćne more će dovesti do određenog stepena buđenja, a često možete da iskusite da se uspravite u krevetu i da ne možete da se vratite u san. Na takve probleme treba obratiti pažnju i razgovarati o tome – kaže klinički psihologi ekspert za san dr Majkl Breus za “Kako stvari rade”.
Ekspert ističe da je naravno, moguće, da noćne more, kao i snovi uopšte, nemaju primarnu funkciju i da su nusproizvod drugih aktivnosti u tijelu.
Ali većina naučnika za spavanje misli da snovi i noćne more postoje u neku svrhu.
Jedna studija je otkrila da je najčešća noćna mora padanje, praćena snovima o proganjanju, smrti, osjećaju izgubljenosti i zarobljenosti.
Određene okolnosti i karakteristike čine neke ljude sklonijim noćnim morama od drugih – ističe internista i specijalista medicine spavanja iz Džordžije, dr Beri Krakov, autor knjige “Spavanje koje spašava život”, koja se bavi noćnim morama i drugim poremećajima spavanja:
– Ljudi koji su bili traumatizovani sigurno su pod većim rizikom od noćnih mora, kao što su ratni veterani, oni koji su pretrpili seksualni ili kriminalni napad ili oni koji su bili u životnoj opasnosti. Ljudi sa određenim stepenom osjetljivosti u svom biološkom sastavu takođe imaju veće šanse da sanjaju loše snove, tako da su takvi snovi češći kod onih koji pate od anksioznosti ili depresije, ili koji koriste previše opijata ili alkohola.
Folklor često pripisuje noćne more i prejedanju prije spavanja, ali nema naučnih dokaza za to.
Jedna studija iz 2015. je otkrila vezu između jedenja mliječne ili začinjene hrane prije spavanja i uznemirujućih snova, ali autori ovog istraživanja su primjetili da se to ne može ubjedljivo dokazati, jer postoji mnogo drugih varijabli koje treba uzeti u obzir .
Ono što su istraživanja sa sigurnošću pokazala je da ljudi koji pate od poremećaja sna takođe imaju veću vjerovatnoću da imaju noćne more.
Konkretno, ljudi sa nedijagnostikovanom ili neliječenom apnejom u snu su pod većim rizikom.
Ljudi sa apnejom u snu prestaju i ponovo počinju da dišu stotinu puta tokom noći.
Oni koji pate od ovog poremećaja su generalno veoma umorni tokom dana, čak i kada su navodno spavali cijelu noć.
I, iako se ovaj poremećaj u velikoj mjeri povezuje sa hrkanjem, osoba zapravo ne mora da hrče da bi imala apneju u snu.
Simptomi koji mogu da ukazuju na apneju u snu su nedostatak vazduha tokom spavanja, suva usta ili glavobolja ujutru, problemi sa spavanjem, razdražljivost i problemi sa pažnjom.
– Toliko djece ima apneju u snu, a da ne dobijaju dijagnozu dok ne napune 50 godina. Ovo je velika stvar jer je pored noćnih mora, apneja u snu povezana sa većim rizikom od dijabetesa, disfunkcijom mozga, srčanih bolesti i tako dalje. Toliko je smrtnih slučajeva uzrokovanih tokom vremena, jer kiseonik ne stiže do mozga – ističe Krakov koji upozorava da zablude u vezi sa apnejom u snu otežavaju osobi da dobije dijagnozu.
Iz tog razloga, praksa dr Krakova se bazira na liječenju pacijenata sa mentalnim zdravljem sa poremećajima spavanja i dijagnostikovanje apneje.
– U centru smo vidjeli hiljade pacijenata sa noćnim morama, a ogromna većina izveštava o smanjenju apneje u snu korišćenjem CPAP mašine, za koju se činilo da smanjuje noćne more. Formalno poznata kao terapija kontinuiranog pozitivnog pritiska u disajnim putevima (CPAP), ovo je standardni tretman za osobe sa opstruktivnom apnejom u snu. Problem je u tome što mnogi stručnjaci za mentalno zdravlje, kojima se ljudi obično obraćaju za pomoć u noćnim morama, nisu svjesni veze sa apnejom u snu – poentira Krakov.
Terapija “zamjena slika” za liječenje noćnih mora
Oni koji pate od noćnih mora, a nemaju apneju u snu, imaju i druge opcije liječenja. Davne 2001. Krakov i njegov tim objavili su revolucionarnu studiju o „terapiji probe slika“ odnosno “zamjena slika” (ili IRT), koju tim opisuje kao kratak tretman koji smanjuje hronične noćne more, poboljšava ukupan kvalitet sna i smanjuje simptome posttraumatskog stresa (PTSP-a).
Međutim, iako je tretman odobren od strane Američke akademije za spavanje, i iako su ga proučavale desetine grupa širom svijeta, mnogi zdravstveni radnici ne znaju za njega, prenosi Telegraf.
Tretman funkcioniše tako što učite pacijenta da zamisli novu verziju svog sna u svom umu dok je budan, što kasnije ima veoma snažan uticaj na njegove snove – objašnjava Krakov i napominje da je sa ovim metodom potrebno samo nekoliko nedjelja da bi se broj noćnih mora smanjio:
– Studija je pokazala dramatične rezultate. Simptomi posttraumatskog stresa su se smanjili za najmanje jedan nivo kliničke težine u 65 procenata liječene grupe u poređenju sa simptomima koji se pogoršavaju ili se ne mijenjaju u 69 procenata kontrola.
Krakov napominje da je IRT metod “jednako moćan kao i lijekovi za PTSP“.
Za mnoge čak ni tehnički nije neophodno da posjete profesionalca da bi se uključili u IRT, iako bi nekim ljudima možda bilo bolje da to rade pod stručnim nadzorom. .
– Tehnika je veoma jednostavna i efikasna, ali je ponekad bolje da je onaj ko ima noćne more sprovodi u saradnji sa terapeutom – ističe ljekar.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu