Nedavne poplave na području Novog Grada, Kostajnice i Kozarske Dubice desile su se tačno devet godina nakon katastrofalnog povodnja, koji je zadesio cijeli region.
U poplavama, koje su trajale od 14. do 20. maja 2014. godine, u Republici Srpskoj je poginulo 17 ljudi. Najteže je stradao Doboj, gdje je voda odnijela 11 života.
Prema procjenama Svetske banke, pričinjena je materijalna šteta od oko dvije milijarde KM, što je u to vrijeme bio godišnji budžet Republike Srpske.
U tim dramatičnim danima neprestano je padala kiša, a količina padavina je bila najveća ikada zabilježena od kada se vode meteorološka posmatranja. Tako je rijeka Bosna kod Doboja narasla na nevjerovatnih 7,2 metra.
Kiše i poplave u slivovima Save, Bosne, Drine i Vrbasa pokrenule su i brojna klizišta.
Iza ovih brojki i podataka kriju se potresne sudbine hiljada ljudi, koji su za nekoliko sati ostali bez svega, strahujući iz minuta u minut za goli život.
Devet godina kasnije, kiša koja je danima padala na sjeveru Republike Srpske probudila je strahove. Mještani su sa zebnjom pratili nabujale rijeke. Sve je slutilo na katastrofu. Kada su Una i Sana poplavile polja, a potom i dvorišta i kuće, a Vrbas u Banjaluci zlokobno zahučao, sve je podsjećalo na 2014. godinu.
Milan Novitović, direktor Republičke uprave Civilne zaštite, kaže da su ljudi reagovali emotivno, što nikog ne treba da čudi, ali da se ovogodišnje poplave i one od prije devet godina ne mogu porediti.
Ističe da su 2014. poplave zahvatile mnogo veće područje sa mnogo više stanovnika i da su se izlile najveće rijeke.
– Zaplavljeno je ili poplavljeno više od 50.000 objekata i evakuisano oko 28.000 ljudi. Sava nije mogla da prihvati vode Vrbasa i Bosne, vodostaj Drine je dramatično porastao, a nismo imali ni kvalitetno upravljanje akumulacijama hidroelektrana, ni u BiH ni u susjednoj Crnoj Gori – kaže Novitović.
Dodaje da je Civilna zaštita danas mnogo spremnija da odgovori na izazov, jer je u opremanje spasilačkih ekipa uloženo nekoliko miliona maraka, a i organizacija je, tvrdi, mnogo efikasnija.
– Sada nam je potrebno još ljudi, kako bismo pokrili cijelu Republiku Srpsku i bili spremni da ogovorimo na sve izazove – kaže Novitović.
I drugi zvaničnici govore o milionima maraka i evra, uloženim u sistem odbrane od poplava, ističući, za svaki slučaj, da se ni najrazvijenije zemlje ne mogu nositi sa poplavama, koje su posljedica klimatskih promjena.
U Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS ističu da su, u saradnji sa JU „Vode Srpske“, u proteklom periodu, a naročito nakon poplava iz 2014. godine, uložili više od 250 miliona KM u zaštitu od poplava.
– Uložili smo maksimalne napore da se vodozaštitni objekti rehabilituju, dograde i dovedu u stanje da se obezbijedi visok nivo zaštite stanovništva i privrede i značajno smanje rizici od poplava – kažu u Ministarstvu.
U opširnom odgovoru na pitanja Srpskainfo taksativno su navedeni radovi na nasipima i kanalima. Između ostalog istaknuta je i nadogradnja savskog nasipa i čišćenje meliracionih kanala na području Kozarske Dubice. Ipak, ova opština na ušću Une u Savu nedavno je ponovo poplavljena.
Nadograđen je, navode u Ministarstvu, i sistem za prognozu i rano upozoravanje na poplave.
– U 2019. godini u ovaj sistem je uloženo 2,3 miliona KM od čega 2,15 milion KM kroz projekat Delgacije EU – navode u Ministarstvu.
Evropski milioni, a ni oni koje su uložili UNDP, japanska Vlada, Ambasada Švajcarske i brojni drugi donatori, nisu mnogo pomogli stanovnicima u slivu Une.
Istina, ni nebo im nije bilo naklonjeno. Samo na području Novog Grada, za tri majska dana palo je duplo više kiše, nego što je prosjek za cijeli mjesec.
Dramatično je bilo i u Kozarskoj Dubici, gdje je Una dostigla nivo samo za centimetar niži nego u maju 2014. godine.
Najteže je pogođena Kostajnica, mala opština na Uni, koja nema nikakve objekte za zaštitu od poplave. Iako su stanovnici, vatrogasci i pripadnici Civilne zaštite danonoćno ispumpavali vodu i postavljali „zečje nasipe“ od vreća s pijeskom, u Kostajnici je poplavljeno 25 pomoćnih objekata, šest kuća i dva preduzeća.
– Moramo ovo trajno riješiti, ne vrijedi više krpiti i strahovati čim padne kiša. Ja sam ovdje rođen i ovdje živim i više ne mogu gledati kako se ljudi pate – rekao je načelnik ove opštine Nikola Janjetović.
I moraće, jer na drugoj obali rijeke, u Hrvatskoj Kostajnici, uskoro počinje izgradnja nasipa. A to znači da će se sva voda iz Une, ako se nekog narednog maja opet okiša, sručiti u komšinski gradić u Republici Srpskoj.
Naravno, nasipe ne grade opštine, nego država. Ako je ima.
Za mještane katastrofa, za političare prilika
Katastrofa iz 2014. bila je i prilika za političare na vlasti da se pokažu kao humani i preduzetni. Očekivano, u toj se aktivnosti istakao predsjednik Republike Milorad Dodik.
Kamere su zabilježile kako Dodik u čamcu obilazi poplavljeni Doboj, hrabri mještane zarobljene u stanovima i pomaže u evakuaciji djece i trudnica.
RTRS je u tim dramatičnim danima zaustavio svoj radio program, mada je radio najefikasniji medij u kriznim situacijama. Ovu su odluku pravdali time što nemaju dovoljno novinara, pa su sve resurse usmjerili na TV program.
Tokom nedavnih poplava Dodik nije dolazio u Pounje, ali su Novi Grad i Kostajnicu posjetili ministar poljoprivrede Savo Minić i premijer Radovan Višković. Istina, tek kada je Una počela opadati i kad je opasnost prošla.
Obren Petrović na sudu
Gradonačelnik Doboja Obren Petrović se u vrijeme poplave 2014. danima nije pojavljivao u javnosti, a lokalna vlast nije na vrijeme upozorila građane na opasnost.
Petrović je optužen za krivično djelo izazivanja opšte opasnosti tokom poplava u kojima je nastradalo 11 ljudi. Sudiće mu se u Banjaluci i prijeti mu kazna od 15 godina zatvora.
On je jedini jedini funkcioner kojem će se suditi za propuste tokom poplava 2014. i to sa zakašnjenjem od devet godina.
Nasipi iz doba Austrougarske i SFRJ
Na području današnje Republike Srpske i BiH prvi nasipi su podignuti u doba Austrougarske, a najviše objekata za zaštitu od poplava je izgrađeno u vrijeme Titove Jugoslavije.
– Izgrađeni objekti su i danas u funkciji, jer se u skladu sa raspoloživim finansijskim sredstvima redovno održavaju – navode u Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS.
Dodaju da su nakon poplava 2014. rehabilitovani stari i izgrađeni novi nasipi, obalovutvrde i odvodni kanali.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu