Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH navedeni status dodelila je arheološkoj cjelini “Srednjovekovna tvrđava Vrbaški grad i crkva Svetog Đorđa u Gornjim Podgradcima i Manastirište u Gornjim Kijevcima“ kod Gradiške.
Na spisku nacionalnih spomenika takođe je Ranovizantijski grad i tri ranohrišćanske bazilike u Gornjim Bakincima na području opštine Laktaši.
U godini kada Srpska pravoslavna crkva obilježava osam vijekova samostalnosti, kaže Bojan Vujinović, direktor “Zavičajnog muzeja” u Gradiški koji vodi istraživanja na ove tri lokacije, sticanje statusa nacionalnih spomenika je veoma značajno.
Tim povodom u Gradiški je priređena izložba „Manastirište u Gornjim Kijevcima” čiji je Vujinović autor.
Samostalnost crkve na ovom prostoru može se pratiti od kraja 13. vijeka, iz perioda vladavine kralja Dragutina. Najznačajniji dokument pronađen na ovom lokalitetu je ćirilični natpis iz 1301. godine – kaže Vujinović, naglasivši da će obnova manastira početi iduće godine.
Izložba takođe prikazuje srednjovjekovno pravoslavno graditeljstvo na prostoru sjeverne Bosne.
Gradonačelnik Gradiške Zoran Adžić rekao je za Srpskainfo, povodom proglašenja arheoloških cjelina nacionalnim spomenicima BiH, da to ima nemjerljiv značaj za Gradišku i Republiku Srpsku.
– Obnova manastira u Gornjim Kijevcima i proglašenje nacionalnim spomenikom takođe je veoma važno za turističku ponudu Gradiške. Gradska uprava je otkupila 3.300 kvadratnih metara zemljišta na kojem će biti izgrađen arheološki park te manastirski kompleks – rekao je gradiški gradonačelnik Adžić.
Ranovizantijski grad Balkis, na području laktaške opštine, pominje se prvi put 597. godine u čuvenom vojnom pohodu avarskog vojskovođe Bajana od Gradiške do današnjeg Splita.
Avarski vojskovođa je tada spalio grad čiji temelji su pronađeni. Nekadašnji Balkis prostirao se na oko 100.000 kvadrata i u njega je moglo stati oko 500 ljudi.
Utvrđenje je otkriveno 2012. godine. Do 2015. godine otkrivene su i istražene tri bazilike van utvrda grada, a istražen je i dio gornjeg grada.
Zbog pronađenog materijala na lokalitetu i načina zidanja, grad je doveden u vezu s periodom od 4. pa do prve polovine 7. veka.
Reč je, najvjerovatnije, o najstarijoj episkopiji na području današnje Republike Srpske, odnosno jednoj od najstarijih u BiH.
– Odavno postoji inicijativa da se Balkis proglasi nacionalnim spomenikom BiH. Sada, kada je do toga došlo izvjesno je da će ovaj lokalitet dobiti na značaju. Ipak, naš krajnji cilj je da u Bakincima uredimo infrastrukturu, izgradimo put i za turiste učinimo pristupačnim arheološki lokalitet – naglašava Ranko Karapetrović, načelnik Laktaša.
U turističkim organizacijama Laktaša i Gradiške uvrstili su u svoju ponudu nacionalne spomenike.
– Manastiriše u Kijevcima, Balkis, crkva brvnara u Romanovcima, Vrbaški grad i drugi spomenici pružaju veliku šansu za naše sredine, za razvoj turizma i upoznavanje sa prošlošću – smatra Miloš Vujnić, direktor Turističke organizacije Gradiška.
Nacionalni spomenici
Status nacionalnih spomenika BiH na području Gradiške prethodno su stekli Crkva brvnara u Romanovcima, Filijalni hram Svetog apostola Petra i Pavla u Grbavcima, Praistorijsko naselje Donja Dolina, Harem Musala i Medresa Derviš Hanume te Vijećnica i Hotel Kajzer u Gradiški.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu