Gotovo nepoznat kineski AI model DeepSeek izbio je u prvi plan kao ozbiljan konkurent američkim tehnološkim gigantima, lansirajući model koji je, prema njihovim tvrdnjama, razvijen uz znatno niže troškove u poređenju sa liderima poput OpenAI-ja. Američki predsjednik Donald Tramp nazvao je ovaj razvoj događaja „pozivom na buđenje“ za tehnološki sektor SAD-a.
DeepSeek je u ponedjeljak prestigao ChatGPT u Appleovom App Store-u u SAD-u, izazvavši globalnu pažnju. Tokom vikenda, kineski startup je predstavio model R1, za koji se tvrdi da može parirati OpenAI-ju. Direktor OpenAI-ja Sem Altman priznao je da je kineski model „impresivan“, dok je Silicijumska dolina ostala zatečena niskim troškovima njegovog razvoja – svega šest miliona dolara, što je daleko ispod američkih standarda.
Ovo je uzdrmalo uvjerenje da SAD neprikosnoveno dominira u AI sektoru i da izvozne kontrole uspješno ograničavaju kineske kapacitete u razvoju naprednih čipova i AI modela. Pored niskih troškova, analitičari Jefferiesa ukazuju da DeepSeek troši manje energije od očekivanog, što bi moglo imati ozbiljne posljedice na američko energetsko tržište, koje se oslanjalo na rastuću potrošnju AI podatkovnih centara.
Burze uzdrmane, ali tržište se oporavlja
Uspon DeepSeeka izazvao je potrese na berzama – cijena akcija američkog giganta Nvidije, najvećeg svjetskog proizvođača AI čipova, pala je 17% u jednom danu, ali se ubrzo oporavila, zabilježivši rast od gotovo 9%.
Šansa za Evropu?
Za Evropu, ovaj preokret može predstavljati priliku. Pojava DeepSeeka pokazuje da visokokvalitetni AI modeli više nisu rezervisani samo za tehnološke gigante s ogromnim hardverskim resursima. Luci Eme Kafe, istraživač na AI platformi Hugging Face, ističe da bi Evropa mogla konkurisati „efikasnošću, specijalizacijom i odgovornim razvojem AI-ja“, koristeći manje modele poput DeepSeeka.
Međutim, Evropa se suočava s izazovom – nedostatkom kompanija koje su spremne da ulože milijarde evra u razvoj AI hardvera. Ipak, uspjeh DeepSeeka otvara vrata inovatorima poput francuskog Mistrala i njemačkog Aleph Alpha, koji bi mogli zauzeti poziciju u ovom segmentu uz manja finansijska ulaganja.
U međuvremenu, Tramp je najavio industrijski predvođen plan vredan 500 milijardi dolara za razvoj AI hardvera pod nazivom Stargate, učvrstivši uvjerenje da je finansijska moć ključna u ovoj trci.
DeepSeek: otvoreni model i izazovi privatnosti
Za razliku od OpenAI-ja, DeepSeek nudi AI modele otvorenog koda, dostupne besplatno na platformi GitHub. Međutim, postoji zabrinutost u vezi s njegovom cenzurom i politikom privatnosti – korisnici su primjetili da chatbot izbjegava politički osjetljive teme u Kini, poput masakra na Trgu Tjenanmen, dok aplikacija prikuplja podatke o korisnicima.
– Ako radite na osjetljivim aplikacijama, trebalo bi da budete oprezni s kineskim laboratorijama koji donose “poklone” – upozorio je Nejtan Benaik iz investicione firme Air Street Capital.
Evropski zakonodavci pomno prate situaciju. Holandski poslanik Bart Grutuis istakao je da je zabrinjavajuće što se korisnički podaci skladište na kineskim serverima, što može uticati na način na koji korisnici pretražuju internet i donose odluke.
“AI Sputnjik“ trenutak?
Pojava DeepSeeka izazvala je i geopolitičke rasprave. Poznati investitor Mark Andresen uporedio je ovo s lansiranjem sovjetskog satelita Sputnjik 1957. godine, koji je pokrenuo svemirsku trku. Andresen upozorava da bi pretjerana regulacija mogla oslabiti američke AI kompanije i dati Kini prednost.
Takođe, postavlja se pitanje koliko je američka strategija ograničavanja izvoza AI čipova Kini zaista efikasna. Ako kineski istraživači uspijevaju da razviju konkurentne modele koristeći stariji hardver, onda bi izvozne kontrole mogle biti uzaludne.
Tramp, međutim, vidi pozitivnu stranu – DeepSeek je dokaz da se troškovi razvoja AI-ja mogu smanjiti.
– Mislim da je to dobra stvar, prednost – izjavio je američki predsjednik, pozivajući domaće kompanije da se „laserski fokusiraju“ na konkurenciju.
Kako se DeepSeek razlikuje?
DeepSeek se izdvaja od OpenAI-ja i drugih konkurenata po otvorenosti svog AI modela, što znači da ga svako može koristiti i prilagođavati.
Takođe, kompanija tvrdi da su njihovi modeli efikasniji u korišćenju resursa, omogućavajući skalabilnost bez potrebe za velikim podacima.
Ostaje da se vidi da li će DeepSeek zaista promijeniti dinamiku globalne AI trke ili je ovo samo trenutni uzlet kineske tehnologije. Jedno je sigurno – AI industrija nikada nije bila dinamičnija, a Evropa sada ima priliku da pronađe svoje mjesto u novoj podijeli snaga, piše Blic.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu