“Đeda” su respektovali i sljedbenici, ali i protivnici koji su ga često (i uglavnom opravdano) kritikovali zbog miješanja crkve u politička pitanja u Crnoj Gori, ali i u Srbiji.
Nesporni autoritet mitropolita Amfilohija bio je na vrhuncu. To je postalo jasno već pri održavanju prve molitvene litije, 31. decembra prošle godine, a narod je na ulice izveo sporni zakon usvojen četiri dana ranije. SPC se usprotivila, a vladika Amfilohije je poveo ono što je postalo poznato kao borba za svetinje.
Jasno je da su Milo Đukanović i građanski krugovi u Srbiji i Crnoj Gori godinama potcjenjivali mitropolita Amfilohija i njegov društveni uticaj, ali i političku visprenost. Nazivajući ga posprdno “pukovnik DB-a”, ismevajući njegov grubi fizički izgled i arhaičan stil govora, mnogi kritičari su zaboravili da se radi o najobrazovanijem teologu u okviru SPC koji je, iako nikad nije bio patrijarh, bio najuticaji čovjek u SPC u posljednjih 30 godina zbirno.
Mitropolit Amfilohije se školovao u Bernu, Rimu i Atini, a tečno je govorio pet svjetskih jezika. Zato i ne čudi što je baš on vodio pregovore Vlade Crne Gore i Mitropolije crnogorsko-primorske na ekspertskom nivou.
O svemu tome za Blic priča vjerski analitičar Željko Injac.
– Amfilofijev autoritet nije od nedavno, a tokom litija je samo postalo očigledno koliko povjerenje Crkva uživa i kod onih kojih se izjašnjavaju kao Srbi, ali i kao Crnogorci. Za to veliku zaslugu ima Amfilohije, jer je uzdigao autoritet crkve i to nakon komunizma, koji je u Crnoj Gori ostavio strašan i dubok trag. Crkve i manastiri su prije Amfilohija bili prazni. Komunizam je u Crnoj Gori crkvu potpuno marginalizovao, najstrašnijim nasiljem, mitropolit Joanikije i mnogi sveštenici su ubijeni… Jeste i u Vojvodini, Hrvatskoj, Bosni i Srbiji toga bilo, ali u manjoj mjeri. Društvo u Crnoj Gori bilo je potpuno rasckrvnjeno, ali se sve to promenilo dolaskom Amfilohija. On je uveo narod ponovo u crkve, manastiri su počeli da se pune, ljudi su se sve više vjenčavali u crkvi, krstili djecu – kaže Injac.
Sem crkvenog i duhovnog autoriteta, Amfilohije je tokom godina postao i politički uticajan. Besprijekorno je procjenjivao politički trenutak, pa je, na primjer, bio neobično povučen u vrijeme referendumskog otcepljenja Crne Gore ili priključenja NATO paktu, dok smo za vrijeme krize oko spornog zakona o slobodi vjeroispovijesti vidjeli potpuno drugačijeg Amfilohija.
Mitropolit crnogorsko-primorski je otišao toliko daleko da je otvoreno na litijama pozvao narod da ne glasaju za one koji podržavaju otimanje svetinja. Voljeli ili ne ovo nesporno miješanje crkvenog velikodostojnika u politiku, očigledno je da je Amfilohije Radović politički bez greške procijenio svoje šanse da sruši režim Mila Đukanovića. I u tome je – uspio.
– Ja vjerujem dokle se ne skine to bezakonje da nećete naći ni jednog ni Bokelja, ni Crnogorca, ni Brđanina koji će glasati za takvo bezakonje i za one koji takvo bezakonje otimanja svetinja ustoličuju prvi put u istoriji Crne Gore. U Boga se nadam da među vama Bokeljima neće biti onih koji će glasati za to bezakonje i za one koji podržavaju to bezakonje, bez obzira ko oni bili – istakao je Amfilohije u jednom od svojih čuvenih govora zbog kojih je, najčešće s pravom, bio oštro kritikovan u građanskim krugovima zbog mešanja crkvenih i političkih pitanja.
I tako je često potcjenjivani Amfilohije Radović bio još jednom potcjenjen, i opet na štetu onog koji ga je potcijenio – ovog puta Mila Đukanovića. Poslije izbora je postao još uticajniji, pa su čak i pregovori o novoj vladi Crne Gore, uz prisustvo predstavnika pobjedničke koalicije, među kojima je bio i Dritan Abazović, održani u njegovom prisustvu na mjestu nekarakterističnom za građanske države – u manastiru Ostrog.
– Litije su bile izraz narodnog nezadovoljstva i upravo su litije i presudile izbore. Bilo je nemoguće izbjeći uticaj Amfilohija, a kroz te molebane njegova snaga je još više porasla. Ne treba zaboraviti da je Đukanović došao na vlast upravo glasovima crkvenih ljudi, a sada su presudili protiv Đukanovića i stavili tačku na njihovo prijateljstvo. Politički uticaj Amfilohija je bio tu od početka, a konkretizovan je tako što je postao politički arbitar u Crnoj Gori bez koga se nije mogla formirati ni vlada niti rukovoditi državom – kaže Injac.
I poslije izbora je mitropolit Amfilohije sačuvao još jedno iznenađenje za one koji su ga posljednji potcjenili, a to su ovog puta bili lideri srpskih stranaka u Crnoj Gori.
Kad su svi očekivali da “Amfilohije počne da srbuje”, on se pragmatično založio za ekspertsku vladu sa premijerom Zdravkom Krivokapićem koja bi bila pod jakim uticajem Dritana Abazovića, neosporno najvećeg dobitnika crnogorskih izbora. Zbog takvog stava je istrpio oštre kritike predstavnika prosrpskih političkih stranaka u Crnoj Gori, ali i pojedinih medija u Srbiji koji su ga optužili da “sa Šiptarima pravi vladu bez Srba”.
Usred formiranja vlade, mitropolita Amfilohija je na vrhuncu njegovog društveno-političkog uticaja zaustavila najminijaturnija stvar na svijetu – korona virus. Jasno je da će ga SPC teško zamijeniti jer se radilo o čovjeku drugačijeg kova, sazdanom u neko drugo vrijeme i od nekih drugih materijala koji se danas više ne koriste.
Na poslijetku, vjernici SPC će ga proglašavati svecem, građanska društva Srbije i Crne Gore neće plakati za njim, a i jedni i drugi će se pitati kako će se postizborni proces završiti bez njegovog nadzora.Da li se otvaraju vrata velikom povratku Mila Đukanovića u “zaustavnom vremenu”?, piše Blic.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu