Međutim, za manji broj Trampovih savjetnika postoji i treća stateška korist od likvidacije Sulejmanija koji se može nazvati “remećenje režima”. Tramp i najviši američki zvaničnici uporno ponavljaju da ne žele promjenu režima u Iranu, ali istovremeno glasno navijaju za demontrante koji su proteklih dana preplavili ulice Teherana optužujući vrhovnog lidera svoje zemlje za obaranje ukrajinskog putničkog aviona.
“Slučaj remećenje” otkriven je u nizu memoranduma koji su u maju i junu prošle godine poslati tadašnjem savjetniku za nacionalnu bezbjednost Džonu Boltonu. Njihov autor Dejvid Vurmser dugogodišnji je savjetnik Boltona.
U memorandumima piše da se Iran nalazi usred krize legitimiteta. Prema riječima Vurmsera, liderstvo zemlje podijeljeno je između tabora koji traže kraj ajatolaha i onih koji podržavaju očuvanje Islamske Republike osnovane 1979. godine. U međuvremenu, mnogi Iranci postali su zgroženi zbog korumpiranosti režima.
Vurmserov ključni uvid, koji na neki način objašnjava i kasniju odluku da se ubije Sulejmani, kaže da iranski lideri očekuju da će Amerika na njihove provokacije reagovati odmjereno i predvidljivo.
Iran je oduvijek bio oprezan i izvršavao svoje agresivne ciljeve postepeno kako bi izbjegao zapadne reakcije koje odstupaju od očekivanih – naveo je on.
Vurmser savjetuje Trampovu administraciju da neočekivanim akcijama zbuni iranski režim i uništi “delikatnu unutrašnju ravnotežu snaga od koje zavisi stabilnost i opstanak režima”. Takav momenat konfuzije, piše Vurmser, izazvao bi momentalnu paralizu i osjećaj kod iranske javnosti da su njihovi lideri slabi.
Ovi memorandumi pokazuju da je Trampova administracija razmatrala napad protiv Sulejmanija otkako je prije sedam mjeseci počela eskalacija tenzija sa Iranom. U maju je Iran počeo da napada tankere kao odgovor na američke sankcije, dok je u junu oborio američki nadzorni dron. Kasnije je gađao naftnu infrastrukturu u Saudijskoj Arabiji.
Nakon obaranja drona, Vurmser je savjetovao Boltona da američki odgovor treba da bude osmišljen tako da pošalje poruku da je meta iranski režim, a ne narod.
– To bi moglo da uključuje čak i ciljani napad na Sulejmanija – napisao je on u memorandumu poslatom 22. juna, a Tramp ga je poslušao pola godine kasnije.
Za sada se čini da se njegova analiza pokazala tačnom. Nakon ubistva Sulejmanija iransko rukovodstvo počinilo je niz grešaka, uključujući obaranje ukrajinskog putničkog aviona i laganje o tome, što je oslabilo njihov status u zemlji i inostranstvu.
Podjele i nemiri koji su izbili u novembru kada je iranska vlada odobrila skok cijene goriva ponovo su oživjeli. Hiljade ljudi već nekoliko dana na ulicama traži smjenu vrhovnog vođe i optužuju vlast za neiskrenost. Mediji su prenijeli da su protesti organizovani na univerzitetima Šarif i Amir Kabir.
Mnogi korisnici društvenih mreža zapitali su se zašto iranski zvaničnici nisu ranije preuzeli odgovornost za obaranje aviona, a pojedini su profilne slike zamijenili crnim u znak žalosti za žrtvama.
(Bloomberg)
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu