Građena za vječnost, kao dom Božiji, ova svetinja bila je do duboko u noć zahvaćena vatrenom stihijom i zloslutnim, reklo bi se paklenim ognjem koji je prijetio da uništi jedno od najznačajnijih i najveličanstvenijih djela ruku čovječijih u čitavoj istoriji.
Cijeli svijet je tokom tog strašnog smiraja naizgled lijepog proljećnog dana sa nevjericom i u gromoglasnoj tišini, praćenoj samo snažnim i moćnim molitvama koje su okupljeni izgovarali, posmatrao kako plamen u pepeo pretvara čuvenu Notr Dam odnosno crkvu Presvete Bogorodice koja se nalazi na majušnom i drevnom riječnom ostrvu u samom središtu Pariza.
Sve u vezi s ovom prelijepom bogomoljom ispunjeno je fascinantnim podacima i beskrajnom simbolikom.
Istorijski izvori nesumnjivo svjedoče da su se zvona pariske crkve zaista i oglasila u čast i slavu pobjede hrišćana nad Turcima, ali ne u boju na Kosovu 1389, već u bici na Rovinama 1395. godine.
Građena je sa željom i odlučnošću da bude katedralna (saborna) crkva moćnog francuskog kraljevstva. Podizana je tokom bezmalo dva vijeka, počev od 1163. godine, sa potajnom mišlju i iskrenom nadom da će joj biti dato da traje u vječnost, da će svojom monumentalnošću, ljepotom i svetošću uistinu biti hram, izvorište vjere, duhovnosti i ljudskom umu nepojmljive vanvremenske ljepote.
Ta, i takva, materijalizovana svjedočanstva bogolike savršenosti ljudskog uma, poput crkve Presvete Bogorodice u Parizu ili, primjerice, Nemanjinog i našeg divnog Bogorodičinog manastira u Studenici koji nastaje u isto vrijeme kada i bogomolja u francuskoj prestonici, predstavljaju jedinstvene spomenike kulture koji svojim višestrukim značajem, simbolikom i trajanjem nadilaze sva moguća i ljudskom umu zamisliva ograničenja ovoga svijeta.
Brojne legende
Neponovljiva gotička, petobrodna bogomolja sa dvije kule-zvonika nejednake visine, u vijekovima svoga trajanja postala je svedokom brojnih sudbonosnih događaja – krunisanja, pobuna, ratova, revolucija, rušilačkog nagona čovjeka, ali i perioda istrajnih obnavljanja i stvaranja.
Istovremeno, tokom prethodnih stoljeća u vezi s njom ispredani su brojni mitovi i legende.
Jedan od tih mitskih momenata iz davne prošlosti povezuje upravo naš, srpski narod, sa crkvom Presvete Bogorodice u Parizu. Naime, po starom vjerovanju zvona ove velike svetinje oglasila su se ubrzo nakon 28. juna 1389. godine prenoseći vijest i slaveći pobjedu srpskog oružja u Kosovskom boju. No, da li se to uistinu i desilo?
Šta je istina
Iako je ova tvrdnja često prisutna u našem javnom prostoru, pa čak i u pojedinim naučnim i književnim ostvarenjima, još je prof. dr Mihailo Dinić, jedan od najznačajnijih srpskih medijevalista, 1937. godine u naučnom radu pod naslovom “Hronika sen-deniskog kaluđera kao izvor za bojeve na Kosovu i Rovinama” (objavljen u zborniku “Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor”, knj. 17, Beograd 1937, 55-61) dokazao da se to nije odigralo na način na koji mi vjerujemo da jeste.
Profesor Mihailo Dinić kaže da se “u naučnoj literaturi o boju na Kosovu pominje već poodavno kako je francuski kralj Karlo VI, obradovan preuranjenom viješću o velikoj hrišćanskoj pobedi na Turcima, priredio svečano blagodarenje u čuvenoj Bogorodičinoj crkvi u Parizu. Izvor za ovu tvrdnju jeste savremena anonimna hronika sen-deniskog kaluđera”. Taj nama danas anonimni istoričarar i zvanični dvorski istoričar francuskog kralja, kazuje nam dalje profesor Dinić, zabilježio je u svom djelu, pod naslovom “De Victoria regis Hungariae contra Turcos” (“O pobjedi ugarskog kralja nad Turcima”), kako je ugarski kralj Žigmund 1395. godine poveo brojnu i moćnu hrišćansku vojsku u rat protivu Turaka, krećući se u pravcu Vlaške, dok mu je u susret, prolazeći kroz Bugarsku, na čelu svoje vojske išao sultan Bajazid I.
Kaluđerova hronika
Kaluđer je vjerno prenio detalje čitavog tog pohoda, kao i same bitke do koje je došlo u maju 1395. godine (na Rovinama), ali je tada načinio i jednu lapsus memoriae zapisavši kako su u bici poginuli sultan Murat I i jedan od njegovih sinova.
Dakle, kaluđer iza sebe ostavlja detaljnu hroniku pohoda ugarskog kralja Žigmunda protivu sultana Bajazida I koji se desio tokom 1395. godine, jasno navodeći da se radi o ugarskom (mađarskom) vladaru, hrišćanskoj vojsci i događaju koji se odigrao na teritoriji Vlaške (dio današnje Rumunije). Niti jednom jedinom rječju autor hronike nije spomenuo Srbe, Srbiju, Kosovo, kneza Lazara ili bilo šta drugo što bi taj događaj moglo povezati sa našom nacionalnom istorijom.
Proslava pobjede
No, usljed pogreške koju je, pomenuvši to da je u bici smrtno stradao sultan Murat I i jedan od njegovih sinova (a to se uistinu desilo šest godina ranije na Gazimestanu), nesvjesno učinio, kod nas se počev od kraja XIX vijeka pa sve do danas uspostavilo opšteprihvaćeno uvjerenje kako je francuski kralj Karlo VI, saznavši za pobjedu hrišćanskih (srpskih?) snaga nad Turcima, priredio svečano blagodarenje u pariskoj crkvi Presvete Bogorodice tokom koga su se u čast pobjedonosne hrišćanske (srpske?) vojske začula zvona prestoničke saborne crkve.
Istorijski izvori nesumnjivo svjedoče da su se zvona pariske saborne crkve Presvete Bogorodice zaista i oglasila u čast i slavu pobjede hrišćana nad Turcima, ali ne u boju na Kosovu 1389, već u bici na Rovinama 1395. godine.
Iako je prof. dr Mihailo Dinić to nedvosmisleno dokazao još 1937. godine, i danas se kod nas često može čuti to i takvo mitsko pripovijedanje da je pobjeda Srba nad Turcima na Gazimestanu slavljena čak i u dalekom Parizu.
To zaista jeste lijepa istorija, ali, nakon nepristrasne i komparativne analize istorijskih izvora, iznova dolazimo do zaključka da je u pitanju upravo i samo to – legenda i/ili mit – ali ne i istorijska istina, ma kako ona nama i danas primamljivo zvučala.
(Isotoričar Dejan Ristić za Blic)
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu