S druge strane, za preventivnu zdravstvenu zaštitu, koja podrazumijeva i rano otkrivanje bolesti, u RS godišnje bude izdvojeno tek 2,7 odsto od ukupne potrošnje u zdravstvu.
Podaci Zavoda za statistiku RS pokazuju da je ukupna potrošnja u 2017. iznosila 1,07 milijardi KM, od čega je za prevenciju otišlo 28,9 miliona KM ili 2,7 odsto. Zato smo, samo na liječenje i medicinska sredstva u ovom periodu potrošili preko 598,7 miliona KM.
Doktori porodične medicine u RS, često, građane na specijalističke pregrede šalju tek kad simptomi direktno ukazuju na neko oboljenje.
Povremeno mi se dešavaju jake vrtoglavice i pritisak u ušima i glavi. Otišla sam kod porodičnog ljekara, a on je rekao da je sve to normalno i da, po potrebi, pijem neke tablete, te da ćemo vidjeti šta dalje. Imam 49 godina i nikad dosad nisam upućena na neki preventivni pregled – kaže Violeta S. iz Banjaluke.
U posljednjem Izvještaju revizije učinka “Prevencija malignih oboljenja” navodi se da, između ostalog, nije definisan način pozivanja ciljne grupe na preglede, niti je propisan način na koji to treba da rade timovi porodične medicine. Zato su domovi zdravlja prepušteni sami sebi u sprovođenju mjera za rano otkrivanje malignih oboljenja, odnosno one su planirane i sprovođene po nahođenju svakog od pojedinačnih DZ, navodi se u ovom izvještaju.
„U 2003, kada je počelo sprovođenje Programa otkrivanja i suzbijanja faktora rizika kardiovaskularnih i malignih oboljenja i drugih masovnih nezaraznih bolesti i ranog otkrivanja tih bolesti, udio sredstava izdvojenih za primarnu zdravstvenu zaštitu u ukupnim troškovima zdravstvenog sistema bio je za 7 procentnih poena veći nego u 2017. Istovremeno, troškovi lijekova na recept su 2003. bili oko jedne trećine, dok su u 2017. iznosili dvije trećine u odnosu na sredstva izdvojena za PZZ. Dakle, podaci pokazuju da je ova zaštita u praksi gubila na značaju“, navodi se u izvještaju.
Revizija je pokazala da postoji prostor i potreba za unapređivanjem mjera za rano otkrivanje malignih oboljenja, kako bi na taj način ono bilo u funkciji ispunjavanja ciljeva postavljenih u strateškim dokumentima.
U Domu zdravlja Banjaluka kažu da kontinuirano obavljaju aktivnosti u vezi s promocijom zdravlja i prevencijom bolesti.
– Preventivni pregledi obavljaju se prema Stručnom uputstvu propisanom od strane FZO i IJZ, a rade se stanovništvu u dobi od 18 do 70 godina. Naprimjer, mamografija kao skrining metoda u ranom otkrivanju raka dojke radi se ženama od 50 do 70 godina starosti svaku drugu godinu. Papa-Nikolau test, kao preventivna metoda za otkrivanje raka grlića materice, radi se ženama od 25 do 60 godina starosti jednom u tri godine, dok se test stolice na okultno krvarenje radi pacijentima preko 50 godina starosti u periodu od dvije godine kod oba pola, a služi za otkrivanju raka debelog crijeva – kažu u ovom DZ.
U DZ Banjaluka, kao probleme u pogledu prevencije bolesti navode nedovoljno razvijenu svijest o značaju i potrebi preventivnih pregleda, nezainteresovanost, strah od rezultata pregleda, prikrivanje pravih informacija o ličnom zdravlju.
– Faktori koji utiču na manji broj preventivnih pregleda su opterećenje doktora velikim brojem kurativnih pregleda, ograničen broj mamografskih pregleda koje je moguće uraditi u toku radnog dana, slab odziv građana, posebno na preventivne preglede stolice na okultno krvarenje i digitorektalni pregled – kažu u ovoj ustanovi.
Neophodna intersektorska reakcija
U Institutu za javno zdravstvo RS naglašavaju da su nezarazne bolesti i dalje vodeći uzrok umiranja u Srpskoj.
Tako su u 2016. više od polovine ukupne smrtnosti stanovništva – 70,6 odsto, činile bolesti sistema krvotoka – 49,5 i maligne neoplazme – 21,1 odsto.
– Mjere prevencije i kontrole nezaraznih bolesti obuhvataju zdravstveno-promotivne mjere čiji je cilj smanjivanje preventabilnih rizika putem savjetovanja u kontaktu s pojedincem u zdravstvenoj ustanovi i u porodici, otkrivanje i redukciju rizičnih faktora, rano otkrivanje bolesti, liječenje, odnosno upućivanje na složeniju dijagnostiku i liječenje u odgovarajuće ustanove i rehabilitacija. Otkrivanjem i redukcijom rizičnih faktora obuhvaćeni su povišen krvni pritisak, povišen nivo holesterola i šećera u krvi, povišeni indeks tjelesne mase, pušenje – kažu u IJZ.
Naglašavaju da su ishodišne determinante nezaraznih bolesti i njihovi zajednički faktori rizika takvi da prevencija i kontrola zahtijevaju intersektorsku reakciju uz učešće svih vladinih institucija i cijelog društva.
– Za ostvarenje zdravstvenih dobiti u vezi sa nezaraznim bolestima često je potreban uticaj politike u sektorima kao što su trgovina, oporezivanje, poljoprivreda, obrazovanje, ekologija i saobraćaj – kažu u IJZ.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu