Jovanović je ekspert za ovu oblast, inovator i jedan od najuglednijih stručnjaka za željeznice.
Do skora je živio u Sarajevu, a potom preselio u Beograd. Svaki dolazak u Srbac za Relju Jovanovića (80), predstavlja dodatni motiv zato što je ovdje rođen njegov otac Vaso.
Osim traganja za porodičnim korijenima, ovaj ugledni profesor otkriva suštinu mnogih željezničkih nesreća o kojima se u bivšoj Jugoslaviji malo znalo i rijetko govorilo.
Zbog loših propisa najmanje 100 ljudi je poginulo tokom nekoliko predratnih godina, podsjeća profesor Jovanović a 200 osumnjičenih je kažnjeno dugogodišnjim zatvorom.
Navršilo se približno pola vijeka od strašne željezničke nesreće u tunelu Vranduk, gdje su poginula 33 putnika, a 117 je povrijeđeno. Nesreća u Vranduku duboko mi je ostala u sjećanju. Želim ukazati na okolnosti koje su dovele do tragedije, da istina izađe na vidjelo, makar i pola vijeka kasnije – povjerio nam se ovaj penzionisani profesor sarajevskog Saobraćajnog i Mašinskog fakulteta koji pripada krugu najcjenjenijih eksperata koji je godinama bio i sudski vještak.
Pričom se vraća na nesreću u Vrnduku.
– Lokomotiva koja se zapalila rađena je samo za Bosnu i Hercegovinu, proizvedena u firmi „Đuro Đaković“ u Slavonskom Brodu sredinom 60-ih godina prošlog vijeka. Te lokomotive nazivane su “nada bosanskih željeznica”. Nekvalitetan spoj kartera sa ostalim dijelom motora izazivao je neželjena curenja ulja. Neispravnost u spoju kočionih papuča izazivala je varnice, koje su kompoziciju potpaljivale – sjeća se Relja Jovanović uzroka jedne od najvećih željezničkih nesreća o čemu se, u to vrijeme nije govorio, da ne bi “uznemiravali javnost”.
Ovaj stručnjak je u SFRJ vještačio sve veće udese na željeznicama, tramvajima, žičarama, ski-liftovima… U svojoj arhivi posjeduje više od 200 predmeta.
Profesor Jovanović smatra da se u 95 odsto slučajeva radilo o inženjerskim greškama, a pet odsto o nesnalaženju mašinovođe.
– Vještačio sam željezničke nesreće s kraja 1980. godine na unskoj pruzi kod Bosanske Otoke gdje je bilo 25 mrtvih, u Ilijašu gdje je poginulo 15 putnika, u Doboju sa desetak mrtvih, udes na jugu Srbije sa 39 mrtvih i više od 70 teško povrijeđenih…– podsjeća profesor Jovanović, član Akademije inženjerskih nauka Srbije.
U materijalnom smislu, najskuplja tragedija koju je vještačio dogodila se u Raškoj Gori kod Mostara, kada je izgorio voz sa ruskim i ukrajinskim raketama namjenjenim Libiji. Šteta je procjenjena na 181 milion dolara.
– Radilo se o takozvanoj “B” materiji, barutu, jer se nije govorilo da su to rakete. Voz je zaustavljen u Raškoj Gori, gdje je došlo do eksplozije, a da je ušao u obližnji Mostar, razmjere tragedije bile bi ogromne sa poginulim i povrijeđenim – kaže Jovanović.
Govoreći o nesrećama koje su u njegovom dubokom sjećanju, pomenuo je iskliznuće „ćire“ niz Trebević sve do krajnje stanice u sarajevskom naselju Čengić Vila. Ove godine, kaže Relja, navršilo se četiri decenije od te nesreće.
– Tada su poginuli mašinovođa i vozovođa, a voz je bio po svim propisima „Jugoslavenskih željeznica“. Željezničari su napisali da je krivica mašinovođe, jer se nije snašao kod upravljanja kočnicom. Ja sam tada napisao da je sve po propisima, ali da je greška upravo u njima, u propisima JŽ starijim od 65 godina – smatra profesor Jovanović.
Komentaršiću stanje u željezničkom saobraćaju sada, Jovanović ističe da je višestruko manje nesreća, ali da to nije rezultat odgovornijeg odnosa i tehnološkog napretka nego smanjenog intenziteta ovog saobraćaja.
Od Kusića postali Jovanovići
Reljin otac Vaso prezivao se Kusić, bio je učesnik nekoliko bitaka i ratova, borac protiv okupatora, prijatelj Gavrila Principa. Borio se u Kumanovu i Bregalnici, Balkanskom i Prvom svjetskom ratu.
Da bi zametnuo trag on je iz Srpca pješke 1905. godine otišao u Beograd i promijenio prezime. Zajedno sa bratom a Reljinim stricem Savom borio se protiv Turaka, Bugara, Austrijanaca, Njemaca…
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu