Ovo za Srpskainfo tvrde neposredni učesnici dramatičnih događaja od prije skoro tri decenije koji su doveli do zaustavljanja krvavog građanskog rata u BiH i potpisivanja mirovnog sporazuma, čiji su garant bile najmoćnije svjetske sile.
Budući da je juče obilježena 29. godišnjica potpisivanja mirovnog sporazuma u američkoj vazduhoplovnoj bazi Rajt Peterson, jednog od tadašnjih glavnih pregovarača u ime Republike Srpske i bivšeg premijera, Vladimira Lukića, pitali smo za mišljenje o tome koliko je Dejtonski sporazum zadovoljavajući okvir za Srpsku te da li je, i koliko, danas ugrožen njen položaj.
– Da nije bilo Dejtonskog sporazuma ne bi bilo ni Republike Srpske. Sumnjati u vrijednost tog sporazuma je potpuna glupost – kaže Lukić za Srpskainfo.
Između ostalog, on smatra da bilo kakvo pominjanje eventualnih promjena Dejtonskog sporazuma, poput one o formiranju trećeg, hrvatskog entiteta, a koje je donedavno podržavalo aktuelno rukovodstvo Republike Srpske, jedino može nanijeti ogromnu štetu srpskom narodu s ove strane Drine.
– Ja sam u Dejtonu bio jedan od glavnih pregovarača, a zahvaljujući Slobodanu Miloševiću, kao i još nekim ljudima, dobili smo ono što nismo ni očekivali da ćemo dobiti, a dobili smo dosta – tvrdi Lukić, dodajući da je, prema njegovom mišljenju, trenutni međunarodni položaj Srpske dobar, kao i da ne smatra da je ugrožena njena budućnost.
Bivši šef diplomatije SR Jugoslavije Vladislav Jovanović, koji je takođe bio jedan od aktera događaja s kraja prošlog vijeka, ocjenjuje da je Republika Srpska danas afimisanija u međunarodnoj zajednici nego što je to bila prije tri decenije, ali da do danas nisu prestala osporavanja njenog statusa i položaja.
– I dalje postoje oni kojima Dejtonski sporazum nikad nije bio po volji i koji su ga smatrali samo privremenim rješenjem. Ti isti vjerovali su da će protokom vremena, kao i neprekidnim prećutnim izmjenama Dejtonski sporazum biti revidiran na štetu Republike Srpske. To je nešto što se odvijalo cijelo vrijeme pred našim očima – kaže Jovanović za Srpskainfo.
Iako je, kako navodi, u prvim poslijeratnim godina Republika Srpska, odnosno njeno vođstvo, u početku bila prilično pasivna pred pritiscima koji su se završavali oduzimanjem niza njenih ustavnih nadležnosti, kasnije se „uspravila“ i suprotstavila takvim težnjama.
– Paralelno s tim, Republika Srpska se i međunarodno afirmisala, tako da je stekla oslonce u svijetu. Dejtonski sporazum je kao međunarodni ugovor nedodirljiv ukoliko se želi sačuvati mir i stabilnost u BiH – zaključuje Jovanović.
Pokušaji da se Dejtonski sporazum revidira u korist jačanja centralizacije BiH, dodaje on, doveli su do toga da Srpska svoju etničku državnost, koja je priznata međunarodnim sporazumom, potvrdi i njenim prihvatanjem kao realnosti na širem međunarodnom planu.
– To je nešto što je nezaobilazno i na šta zagovarači revizije Dejtonskog sporazuma nisu računali. S druge strane, danas isto tako imamo složenu situaciju gdje je pritisak za revizijom Dejtonskog sporazuma i dalje snažan, ali je očigledno naišao na zidove otpora, kako od strane onih koji garantuju taj sporazum, kao što je Srbija, ali i od strane učesnika sporazuma i potpisnika, poput Rusije – ističe Jovanović.
Između ostalog, on tvrdi da je BiH i dalje „jedna od najzamršenijih tačaka na Balkanu, pored Kosova i Metohije“, te da na širem planu to predstavlja dio mozaika opštih suprotnosti i zategnutosti koje danas vladaju širom svijeta.
– U svakom slučaju, revizija Dejtonskog sporazuma je naišla na otpore i to će, na kraju, morati da se uvaži. Svaka revizija ili uklanjanje tog sporazuma dovodi u pitanje interese mnogih u regionu, ali i šire. To je opasna ideja koja dovodi u pitanje mir na ovim prostorima – upozorava Jovanović.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu