Iako je Iran često ratovao tiho i preko posrednika, višemjesečne borbe između Izraela i palestinske grupe Hamas bile su okidač dovoljan za Iran da svoje prijetnje pretvori u djela i napadne Izrael bespilotnim letjelicama.
Ipak, pored tajnog rata sa Izraelom koji traje već godinama, Iran je od početka sukoba u Pojasu Gaze podržao palestinsku grupu Hamas, a sada je rat u sjenci ušao u novu, najopasniju fazu.
Zašto su Iran i Izrael neprijatelji?
Nakon islamske revolucije 1979. godine novi lideri Irana zauzeli su snažan antiizraelski stav.
Iran podržava Hamas i Hezbolah.
Izrael smatra potencijal Irana da napravi nuklearno oružje prijetnjom svom postojanju.
1) Liban
Ovo je bio najstariji front u bici koja se vodila indirektno.
Kao reakcija na izraelsku invaziju na jug zemlje 1982. godine, libanski muslimani koji pripadaju šiitskom ogranku islama, koji dominira u Iranu, formirali su miliciju koja je postala Hezbolah.
Njihova grupa je u izvjesnoj mjeri postala zastupnik za glavne bezbjednosne snage Irana, Korpus garde islamske revolucije. Izrael i Hezbolah su se više puta borili, uključujući i rat 2006. godine.
Od 7. oktobra, Hezbolah je izrazio solidarnost sa Hamasom ispaljivanjem projektila, minobacača i raketa na Izrael skoro svakodnevno, što je navelo Izrael da odgovori sopstvenom vatrom.
2) Sirija
Tokom građanskog rata u Siriji, Iran je izgradio vojno prisustvo u zemlji kako bi podržao svog saveznika, predsjednika Bašara al-Asada, i olakšao kopneni transfer oružja namijenjenog Hezbolahu iz Irana u Liban preko Iraka i Sirije.
U nastojanju da zaustavi dotok oružja i da se suprotstavi ovom drugom neprijateljskom prisustvu na svojoj sjevernoj granici, Izrael je do sada izveo stotine napada unutar Sirije protiv pošiljki oružja i drugih ciljeva za koje kaže da su povezani sa Iranom i njegovim saveznicima, u nekim slučajevima ubijajući Irance.
Poslije 7. oktobra, Izrael je pojačao udare protiv milicija koje podržava Iran u Siriji nakon što su se približile izraelskoj granici. Iran je 25. decembra saopštio da je u izraelskom vazdušnom udaru u Damasku ubijen visoki komandant Revolucionarne garde.
3) Irak
Iran je rekao da je njegov napad od 15. januara na, kako je nazvao, izraelski “štab špijuna” u iračkom autonomnom regionu Kurdistana odmazda za taj napad. Iran je pokrenuo više napada na Kurdistan od kraja 2022. godine.
Optužuje separatističke kurdske grupe u regionu da protiv njega sarađuju sa stranim bezbjednosnim službama. Izrael je u prošlosti koristio objekte u sjevernom Iraku za prikupljanje obavještajnih podataka o Iranu, prema brojnim izvještajima.
4) Na moru
Napadi na komercijalne brodove počeli su 2019. godine.
Iako ni Izrael ni Iran nisu prihvatili odgovornost za udare na brodove povezane sa rivalom, smatra se da oni stoje iza njih. Gubitak života je bio rijedak, ali u julu 2021. godine po jedan britanski i rumunski član posade su poginuli kada je brod kojim upravljaju Izraelci u Omanskom zalivu pogođen dronom u napadu koji su američki zvaničnici povezivali sa Iranom.
Šta je sa napadima unutar dvije zemlje?
Iako je Iran uglavnom apsorbovao izraelske udare na svoje interese u Siriji, njegove tamošnje snage su 2018. godine ispalile salvu projektila prema izraelskim položajima na Golanskoj visoravni koju je Izrael zauzeo od Sirije u ratu 1967. godine i kasnije anektirao. Izrael je odgovorio mnogo većom demonstracijom sile.
Smatra se da Izrael stoji iza atentata na pet iranskih nuklearnih naučnika u Teheranu od 2010. godine i nekoliko napada na nuklearna mesta u Iranu. Iran je u aprilu 2021. godine okrivio Izrael i obećao osvetu za eksploziju u njegovom najvećem postrojenju za obogaćivanje uranijuma u Natanzu, za koju je rekao da je izazvala značajnu štetu.
Bio je to drugi put za manje od godinu dana da je lokaciju pogodila sumnjiva eksplozija. Izrael nije ni potvrdio ni demantovao da je odgovoran ni za jedan napad. U oktobru 2021. godine, iranski general je rekao da Izrael vjerovatno stoji iza sajber napada koji je paralisao benzinske pumpe širom Irana, piše Blic.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu