Prema zakonu, svaka izborna lista može da ima samo jednog kontrolora i zamjenika kontrolora u biračkom odboru na svakom od ukupno 8.273 biračka mjesta širom Srbije, bez obzira na to što će se na mnogim mjestima glasati za dva nivoa vlasti.
S druge strane, posmatrače na izbore šalju domaće i inostrane nevladine organizacije, ali i Kancelarija za demokratske institucije i ljudska prava (ODIHR), OEBS, Evropski parlament…
U nedelju 17. decembra održaće se parlamentarni, beogradski, pokrajinski i lokalni izbori s tim što se ni na jednom biračkom mjestu neće glasati na više od dva glasačka listića.
Najveću odgovornost za regularnost izbora imaće, kao i uvijek, birački odbori u kojima će svaka od izbornih lista imati po jednog člana odnosno kontrolora.
Zadatak im je da sprovedu izbore
Izvršni direktor CESID, Bojan Klačar ističe da su “kontrolori izbora članovi biračkih odbora čiji je zadatak da sprovedu izbore”.
– Najčešće ih delegiraju političke stranke, a za taj rad su plaćeni iz državnog, a ne stranačkog budžeta, jer organizuju i sprovode izbore u ime građana. Kontrolori postavljaju glasačku kutiju, provjeravaju identitet birača, garantuju tajnost glasanja, broje glasove, podnose prigovore Republičkoj izbornoj komisiji – objašnjava Klačar.
Na parlamentarne izbore izlazi ukupno 18 izbornih lista, na beogradske 14, a na pokrajinske 13 lista.
Od 14 lista koje izlaze na beogradske izbore, njih 12 će učestvovati i na parlamentarnim izborima. Ali to ne znači da će tih 12 lista na ukupno 1.180 biračkih mjesta u prestonici imati po dva člana, odnosno kontrolora u biračkim odborima već samo jednog.
Samo posmatranje
Za razliku od kontrolora, posmatrači imaju pravo samo da prate tok izbornog procesa, bez ikakvog učešća u njemu.
-Takođe, posmatrači nemaju pravo da upućuju prigovore na izborni proces, već samo da ih evidentiraju. Posmatrači mogu, ali ne moraju, da budu plaćeni za sopstveni rad. Neki od njih su volonteri i to je razlika u odnosu na kontrolore – ocjenjuje Klačar koji, takođe, tradicionalno posmatra izbora u Srbiji.
Kako piše Blic, uloga posmatrača je da prate kampanju, uslove u kojima se sprovode izbori, tok izbornog dana, brojanje glasova i saopštavanje rezultata.
Posmatrači nezavisno prate tok izbora i ne mogu da učestvuju na njima. U Srbiji, posmatrači moraju da budu vezani za neku registrovanu organizaciju civilnog društva – domaću ili stranu. Kako bi se akreditovali za posmatranje izbora, domaći i strani posmatrači moraju da se prijave kod Republičke izborne komisije (RIK).
Predstavnici stranih država
Izbore mogu da posmatraju i predstavnici stranih država, odnosno zaposleni u diplomatskim predstavništvima, a prijave podnose Ministarstvu spoljnih poslova Srbije. Po Zakonu o izboru narodnih poslanika, posmatrači danas imaju pravo da neposredno prisustvuju svim izbornim radnjama – od štampanja glasačkih listića, preko prisustva na biralištima, do brojanja glasova.
Kada se završi izborna tišina, organizacije koje se bave posmatranjem nerijetko objavljuju projekcije izbornih rezultata.
Inače, izbore 17. decembra posmatraće i predstavnici nekoliko međunarodnih organizacija, a neki od njih već uveliko rade na terenu.
Jedna od njih je misija Kancelarije za demokratske institucije i ljudska prava (ODIHR), glavne institucije Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju (OEBS).
– Naš tim za dugoročno praćenje izbora čini 11 ljudi, među kojima su politički, pravni i medijski analitičari – kaže ambasador Albert Jonson, šef ovogodišnje misije, dodajući da su u Srbiji od sredine novembra.
Oni prate i tok i finansiranje kampanja, medijsko izvještavanje, rješavanje prigovora, ali i moguća zastrašivanja birača i zloupotrebu državnih resursa.
300 posmatrača ODIHR i OEBS
Jonson ističe da će na izborni dan biti angažovano još oko 200 posmatrača Kancelarije i oko 100 posmatrača Parlamentarne skupštine OEBS, Savjeta Evrope i Evropskog parlamenta, koji će pratiti izlazak na birališta u različitim djelovima zemlje.
Dio posmatračke misije OEBS za praćenje parlamentarnih izbora u Srbiji biće i delegacija Evropskog parlamenta koju će predvoditi evropski zastupnik Klemen Grošelj, kao i izvjestilac za Srbiju Vladimir Bilčik i njegova koleginica koja se u ovoj instituciji bavi Kosovom Viola fon Kramon.
Delegacija Evropskog parlamenta boraviće u Srbiji između 14. i 19. decembra.
– Poslanici Evropskog parlamenta planiraju da posmatraju izbore u različitim delovima zemlje, uključujući Beograd, Vojvodinu kao i centralnu Srbiju, a nakon toga će izdati saopštenje – naveli su u Evropskom parlamentu.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu