U srpskoj tradiciji, Vaskrs je više od hrišćanskog simbola. On je ritual života. On je tiho “Hristos vaskrse” koje šapatom prolazi kroz generacije, kroz usne naših baka, majki, i nas. I u tom šapatu, jaje postaje amajlija, a običaji dobijaju snagu zakona.
Zvona vaskrsenja, počinje slavlje
Kad svane dan Vaskrsenja Hristovog, pravoslavni hramovi grme. Zvona zvone dugo, široko, da obilježe dolazak najvećeg hrišćanskog praznika. Domaćin sa porodicom ide na svetu liturgiju. Po povratku kući, pozdravlja se:
“Hristos vaskrse!” – “Vaistinu vaskrse!”
Pozdrav traje sve do Spasovdana. Ljube se ukućani, pali se svijeća, kadi se dom, moli se pred ikonom, a zatim svi sjedaju za svečanu trpezu, piše Nova.
Crveno jaje, prva mrsna hrana i molitva
U sredini stola – činija s jajima – ofarbana i ukrašena. Domaćin uzima prvo jaje, pa redom svi. Počinje kucanje jajima, igra i takmičenje, radost djece, osmijeh starijih.
Ali nije to samo igra – to je stari kod zdravlja. Na Vaskrs se prvo jede kuvano vaskršnje jaje, prije nego što se bilo čime omrsi. Ko dođe u goste, prvo dobije jaje – pa tek onda kafu, kolače, rakiju.
I još nešto: dijete treba se dodirne crvenim jajetom. Lagano, preko čela, preko obraza. Da bude crveno, zdravo, veselo cijele godine. Vjerovalo se da jaje ima magičnu moć života.
Nemojte spavati do ponoći!
Jedan od manje poznatih običaja nosi ozbiljno upozorenje:
Na Vaskrs ne valja zaspati prije ponoći. Ako se ode u san ranije, vjerovalo se da će osoba biti pospana, spora i lijena čitavog ljeta. I ništa, ama baš ništa, neće uspjeti da završi.
Zato bi se u mnogim krajevima ostajalo budno, dočekivao se praznik uz svijeće, pjesmu, molitvu. U Rusiji je čak postojao običaj da onog ko se uspava neizostavno poliju vodom ili bace u rijeku. Sinod Ruske crkve je u 17. vijeku taj običaj morao zvanično da zabrani – toliko je bio rasprostranjen i ponekad opasan.
Jutarnje umivanje
Kad se ustane, a treba ustati u ranu zoru, valja se umiti vodom u kojoj su potopljeni dren, zdravac, bosiljak i crveno jaje.
Ta voda nije obična, to je eliksir vaskršnjeg jutra. Time se djeca prskaju po licu da bi bila zdrava i rumena, a djevojke umivaju da bi bile lijepe i cvjetne kao proljeće.
Vaskrs u srpskoj tradiciji nije samo vjerski praznik – to je obnavljanje duha. To je dan kad je jaje više od simbola: ono je lijek, blagoslov, molitva, dar i svjetlost.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu