Redefinisanje postojećeg i formiranje novog svjetskog poretka je u toku, a nakrivljeni brod bez kormilara navigava ivicom velike duboke vode u susret nadolazećoj geopolitičkoj oluji sa dalekog istoka.
U izazovnim istorijskim vremenima kao ovim, Zapadu bi više trebali lideri i državnici umjesto aktuelnih tehnokrata. Vrijeme velikih državnika i vizionara poput – Ruzvelta, Čerčila, Adenauera, De Gola, Moneta, Šumana… davno je prošlo, a novih lidera ni na vidiku.
Merkelova je otišla u političku penziju, a novi njemački kancelar, ne snalazeći se najbolje u složenom geopolitičkom trenutku, gubi podršku. Makron je potvrdio mandat predsjednika Francuske, ali mu je suženim i ograničenim okvirom djelovanja umanjen kredibilitet liderstva Unijom. Odlazeći italijanski premijer Dragi, uticajan bankar i političar, teško da je mogao da vodi Uniju, dok je uticaj lidera ostalih manjih država Unije veoma skroman. Harizmatični britanski premijer je podnio ostavku, dok se američki predsjednik, koji neumorno uveseljava javnost svojim gafovima, na polovini mandata suočava sa značajnim padom podrške ugrožavajući većinu demokrata u Kongresu.
Liderstvu i državništvu zasnovanom na vizionarstvu i sopstvenim procjenama pravaca djelovanja, istorija sudi na osnovu uspjeha koje postignu, a pravu provjeru državnika predstavlja sposobnost da u mnoštvu taktičkih odluka utvrdi stvarne dugoročne interese svoje zemlje, kao i odgovarajuću strategiju za njihovo ostvarivanje, kaže veliki diplomata H. Kisindžer.
Samitovanja kojima su tehnokratske elite Zapada sklone ne mogu biti zamjena odlučnom liderstvu i osmišljenom državničkom djelovanju. Od novih lidera i državnika očekuje se vizionarsko projektovanje geopolitičke pozicije Zapada u novom svjetskom poretku – ekonomsko, politički i vojno jakih suverenih država.
Analitičari cijene da bi aktuelni problemi kao što su ovaj rat u Ukrajini, inflacija, globalna nestašica hrane i energije, dužnička kriza u zemljama u razvoju, zaostali uticaji borbe s pandemijom, kao i uska grla u lancu snabdjevanja, mogli prerasti u krizu ozbiljniju od svih dosadašnjih.
Treba se podsjetiti da su velike svjetske ekonomije kroz istoriju pokazivale vrsnu snalažljivost u iznalaženju načina za saradnju i tokom suočavanja s najozbiljnijim izazovima tih vremena – stagflacije i kolapsa valutnog režima Breton Vudsa 1970-ih, azijske finansijske krize 1990-ih, ili globalne finansijske krize 2008, i da je fleksibilnost njihovih vlada u reagovanju na ozbiljne krize jedna od izuzetnosti globalnog ekonomskog poretka nakon Drugog svjetskog rata.
Aktuelna kriza je dovela do teškog zaustavljanja povjerenja, a globalna saradnja nikada nije bila hitnija, ali je nikad manje nije bilo. Umjesto pronalaženja načina suočavanja sa izazovom, svijet je osuđen na niz konkurentnih i parcijalnih odgovora koji umjesto da rješavaju, samo dodatno otežavaju.
Veliki diplomata i stari zagovornik real-političke škole međunarodnih odnosa koja praktične interese nacija stavlja ispred idejnih stavova – H. Kisindžer, nedavno je iz Davosa, a potom i kroz prestižne britanske časopise Sandej Tajms i Spektator, upozorio da bi Zapad trebao uzeti u obzir interese Moskve kako bi spriječio Rusiju da postane – ispostava Kine u Evropi, da nazovi rat iscrpljivanja ne čini dobro ni Ukrajini ni Zapadu, da neizbježni odlazak Rusije iz zapadne sfere neće dobro doći Zapadu ni po pitanju sigurnosti, a ni trgovine, i da će vraćanje duhova u bocu biti skoro nemoguće ako rat u Ukrajini nastavi da isušuje zapadnu blagajnu i otvori tokove imigranta ka EU.
Evropska unija od 2008. ide iz krize u krizu – od ekonomske krize, Grčke krize, preko Bregzita, migrantske krize i pandemije kovida do aktuelne ukrajinske krize. Usljed pokazivanja sve nespremnosti i nesnalaženja u ulozi nezavisnog i suverenog aktera, Unija je na putu gubljenja političkog suvereniteta i kredibiliteta.
Teško je očekivati da u nekom srednjem roku prevaziđu svoj u suštini konfederalni karakter organizacije u kojem se odluke donose sporo, uz velike kompromise, i bez zajedničkog imenitelja – interesa.
Bez kredibilnog lidera, vizionarskog liderstva i jasnog cilja, Evropljani zaokupljeni svojim sitnim interesima navigaju u nemirnim geopolitičkim vodama kao brod bez kormilara, komentar je iz briselskih diplomatskih krugova dok se G. Fridman pita – da li je Evropska unija velika sila ili optička iluzija?!
(MSc Branko T. Nešković, diplomata i publicista)
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu