U sastavu minerala nalazi se natrijum-litijum-boros i likat-hidroksid LiNaSiB3O7(OH) (ali bez fluora). Mineral je tada nazvan jadarit.
Multinacionalna kompanija Rio Tinto odmah je započela istraživanja na toj lokaciji. Ova vijest danas djeluje zastarjelo, poslije brojnih dešavanja sa ekološkim aktivistima koji su stopirali dalje akcije kompanije Rio Tinto. No, kako je sve to mogao znati pisac Zoran Stefanović pišući i u dijelovima objavljujući svoj roman “Verigaši” sredinom 1990-ih (prvo sabrano knjiško izdanje objavljeno je 2012, u ediciji “Znak Sagite”)?!
U ovom romanu važnu ulogu ima upravo mineral jadarit. Stefanović je otkrio tačnu lokaciju minerala blizu Drine, koja spaja Bosnu i Srbiju, u mjestu Brezjak, gdje su kasnije zaista pronađeni jadarit i ležišta litijuma. Pisac je otkrio da je u izdanju Muzeja Jadra u Loznici pronašao arheološki zanimljiv Madasov spis o “brezjačkim tumulima”. U ovim grobnicama, tik uz reku Jadar, nalazio se skelet djeteta iz 3300. godine p.n.e.
Autor je rođen u Loznici, što se u ovom slučaju ispostavlja kao velika prednost. Putujući po okrugu, još kao mladić nabasao je na drevne tumule, na čitavu nekropolu u Brezjaku. Možda je čuo od naroda koji tamo obitava mitske priče o moći “žive vode”, koja pretvara ljude u Supermene?
Premisa Stefanovićevog romana je da na Balkanu postoji dio stanovništva s natprirodnim moćima, čitav jedan genetski soj koji je takav postao zbog mutacija stečenih prekomjernim unosom minerala jadarita, najviše preko “žive vode”. Stefanović u troslojnom romanu “Verigaši” pripovijeda upravo o jednoj grupi djece sa X moćima sa tog područja. Djeca odrasla na jadaritu su pravi vidovnjaci; mogu da predvide budućnost, a često imaju natprirodnu snagu, baš kao i slavni heroj Džerija Sigela.
Jevrejin porijeklom, Sigel, kreator “Supermena”, bio je nadahnut legendama litvanskih krajeva, odakle su protjerani njegovi roditelji. Moguće da se i u tim krajevima nalazi sličan mineral kao u Srbiji i Bosni. Najsmjelija teza, koju posredno možemo da izvučemo iz ovog duboko naučno utemeljenog štiva, jeste da su zapravo drevni Srbi sa ovih prostora, iz perioda vinčanske, vatinske i butmirske kulture, zapravo rođeni “Supermeni”. Njihova ratnička priroda, osjećaj superiornosti, značaj zbog koga im je dato da upravljaju “verigama svijeta”, kako su Rimljani nazivali područje Balkana, sve je to možda plod vjekovnog konzumiranja kriptonita ili jadarita. Naravno, sve ovo je izrečeno u metaforičnom smislu.
Sam roman, napisan u stilu magijskog realizma, vrhunska je akciona drama u stilu Marvelovih superheroja, situirana u tri vremenska toka (početak XX vijeka, osamdesete i devedesete godine prošlog vijeka). Državna bezbjednost pokušava da kontroliše moći superdjece, koja kao da su iz filmova “Skeneri” Dejvida Kronenberga ili “X ljudi” Brajana Singera.
Bogatstvo Stefanovićevog jezika, kojim je pisan roman, upotreba drevnih srpskih riječi u stilu Momčila Nastasijevića, daje dodatnu dimenziju ovom biseru naše fantastične literature. Na neobičan način autor je Supermena doveo među Srbe, ni ne znajući da to čini.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu