Naravno da Marfi laže, on je neprijatelj Republike Srpske, a samim tim naš neprijatelj su i SAD, uslijedio je ekspresni odgovor lidera SNSD predsjednika Srpske, Milorada Dodika.
Da li su SAD, kao najveća svjetska sila, zaista neprijatelji Republike Srpske i da li tu državu i njene diplomate treba da doživljavamo kao prijatelje ili neprijatelje, mišljenje smo potražili od stručnjaka za međunarodne odnose i geopolitiku.
Glavna violina u Dejtonu
Član Foruma za međunarodne odnose Evropskog pokreta u Srbiji i bivši karijerni diplomata, Srećko Đukić, za Srpskainfo kaže da ne postoji nijedan razuman razlog zašto bi Republika Srpska i njeni zvaničnici posmatrali SAD kao neprijateljsku državu.
– Ne znam zašto bi SAD bile neprijatelj Republike Srpske. Taj narativ u diplomatiji, prijatelji/neprijatelji, nikako ne stoji. Stavovi mogu da se razilaze, ali podsjetimo se da u krštenici Republike Srpske piše da su njenom rođenju svjedočile SAD. Treba se sjetiti svih okolnosti koje su dovele do potpisivanja Dejtonskog sporazuma, a takođe se treba sjetiti i ko je svirao “glavnu violinu” u Dejtonu. To su bile SAD. Ne Rusija, ne Velika Britanija, ne Francuska, niti bilo ko drugi ko je tamo učestovao – podsjeća Đukić za naš portal.
Sadašnje nesuglasice između aktuelnog rukovodstva Republike Srpske i predstavnika SAD u BiH Đukić naziva “prolaznim vremenima”.
– Oštre riječi od strane najviših zvaničnika Republike Srpske prema SAD neće izdržati probu vremena. Republike Srpska je etnička kategorija, a SAD su globalna svjetska sila. Nikad nisam za to da se sudari takve vrste dešavaju čak ni na diplomatskom nivou. To Republici Srpskoj nikako ne može da donese korist. Sadašnja politička garnitura u Srpskoj jednog dana će otići, pa će doći nova. To što je izjavio Dodik ne može da izdrži test vremena – kako prošlog, tako ni budućeg – smatra Đukić.
Nastavljači britanske politike
S druge strane, profesor geopolitike Srđan Perišić tvrdi da SAD, u geopolitičkom smislu, nastavljaju istim pravcem kojim je išla Velika Britanija u 19. i prvoj polovini 20. vijeka, kada je u pitanju položaj Srba na Zapadnom Balkanu. Zbog toga on smatra da su SAD geopolitički neprijatelj Republike Srpske.
– SAD su nastavljač britanske politike u cijelom svijetu, pa tako i na Balkanu. Ta politika ide u pravcu toga da Srbi na Balkanu ne smiju da imaju jedinstvenu zajedničku državu. Ili ih treba držati rasparčane, kao što je to sada slučaj, ili im treba onemogućavati da imaju neko drugo državno okupljanje izvan Srbije, kao što su Crna Gora i Republika Srpska. Ako je to nemoguće, onda ih treba gurati u šire integracije gdje se neće znati za srpski faktor, kao što su obje bivše Jugoslavije ili ovo što sada forsiraju s pričom o uniji Zapadnog Balkana i Berlinskim procesom – kaže Perišić.
On tvrdi da sa geopolitičke tačke gledišta, SAD jesu neprijatelji Republike Srpske, ali i Srbije i Crne Gore.
– To su alfa i omega britanske spoljne politike već 200 godina. Što se tiče BiH i Republike Srpske, zapadni faktor je taj koji je svih 28 godina od potpisivanja Dejtonskog sporazuma bio glavni koji je prenosio nadležnosti Srpske, smanjivao njen ustavni i politički kapacitet. Zapad ruši Republiku Srpsku, odnosno SAD kao njihov predvodnik. Oni su naš geopoplitički neprijatelj – tvrdi Perišić.
Na zapažanje da bi bez potpisivanja Dejtonskog sporazuma, pod okriljem Amerikanaca, samo postojanje Republike Srpske bilo dovedeno u pitanje, budući na tadašnju vojnu inicijativu bošnjačko-hrvatske koalicije, Perišić odgovara da su to potpune besmislice.
– To uopšte nije tačno. Republika Srpska se vojno odbranila na zapadu 1995. godine, a Hrvatska vojska je bila zaustavljena zbog čega je Tuđman odustao od prelaska Une i Save. Tuđman nije poslušao Holbruka da krene prema Banjaluci, jer ga je VRS zaustavila. Imali su teške gubitke na Uni i Savi, tako da je Tuđman odustao od dalje agresije na Republiku Srpsku. Tek tada se krenulo u pregovore u Dejtonu. Ta teza kako su SAD, navodno, spasile Republiku Srpsku povlači se već duže vrijeme. Srpska postoji već 28 godina od potpisivanja Dejtonskog sporazuma, a Amerikanci svakog dana pokušavaju da je uruše kroz oduzimanje njenih nadležnosti. Ako su je 1995. spasili, zašto je od tada stalno pokušavaju urušiti – pita Perišić.