Koji su to sve običaji oko pokojnika i obilježavanja svih njemu posvećenih dana, a da su sasvim otuđeni od crkve, vjere i iskrenog poštovanja preminulog?
Hrišćanska dužnost nalaže da se u molitvama sjećamo naših pokojnika, da se molimo Bogu za pokoj njihovih duša, palimo im sveće, držimo parastose i pomene, podižemo im spomenike kao obilježja na grobovima i da njihove grobove držimo u pristojnom i urednom stanju. Sve ovo nalazi se u okviru crkvenog kanona.
Ipak, čini se da nijedan narod nema tako nemaran odnos prema grobovima svojih srodnika kao Srbi. S jedne strane, taj nemar je apsolutno zapostavljanje grobnih mjesta, koje uključuje njihovo neobilježavanje i neodržavanje. S druge strane, u pojedinim krajevima Srbije ide se u drugu krajnost.
Na grobljima se podižu skupocjeni spomenici, kapele novokomponovane arhitekture, koje više liče na vikendice u kojima ima sve ono što ima i u domu – frižideri, televizori, kreveti… Ovo je ružan, nepotreban običaj.
Spomenik treba da bude skroman sa hrišćanskim obilježjem u obliku krsta. Mnogo je važnije sjećati se svojih umrlih u molitvama, a činiti dobra djela za pokoj njihovih duša pomaganjem sirotinji, davanjem priloga crkvama, bolnicama, domovima za nezbrinutu djecu i drugim humanitarnim ustanovama.
Što se tiče stava crkve oko opijela i sahrane pokojnika, za crkvu je najvažnije žito, vino i sam čin opijela. Opijelo je molitva u kojoj se sveštenik moli za pokoj duše pokojnika i za oproštaj grijehova njegovih koje je kao čovjek u životu učinio. Važni su i pomeni koji se vrše od kuće do groblja, jer je pomen, takođe molitva, piše Stil Kurir.
Međutim, u nekim krajevima Srbije, za pogreb su vezani brojni suvišni štetni običaji, koji su često, čak i u suprotnosti sa učenjem crkve. Teško je u narodu mijenjati takve običaje, naročito one koji su vijekovima prisutni, ali u novije vrijeme zavode se novi običaji, koji se lako mogu mijenjati.
Jedan od takvih je i kupovina vijenaca za sahranu, zatim darivanje raznim darovima svih koji prisustvuju sahrani. I jedno i drugo iziskuju velike izdatke, a potpuno je suvišno. Mnogo bi bolje bilo da se novac za kupovinu vijenaca preda domaćinu ili toj kući, što bi dobro došlo u snošenju troškova sahrane.
Takođe se uobičajila velika i obilna priprema jela i pića za sahrane, pa se dešava da, kada se gosti najedu i napiju, sahrana se pretvori u gozbu, a učesnici u pijanom stanju počnu da se nedolično i neprikladno ponašaju. To je nedopustivi grijeh prema pokojniku i njegovoj rodbini. Protiv ovakvih pojava treba da se bore svi ozbiljni i bogomoljni ljudi u srpskom narodu.
Pomenućemo i običaj u nekim krajevima Srbije, kada narod dolazi sa groblja, da se sačekuje u dvorištu gdje svi peru ruke, uzimaju ugljen od žara, pa ga premetnu u rukama i prebace preko sebe. To je ostalo iz vremena kada su Srbijom harale zarazne bolesti i na taj način se po naredbi građanskih vlasti vršila dezinfekcija. To danas nije obavezno činiti. Dobro je samo pripremiti vodu i peškir ako nema česme ili kupatilo da narod opere ruke, što je osnov higijene.
Za četrdesetodnevni parastos takođe su vezani brojni običaji, među kojima je klanje “dušnog brava”. To ne spada u crkvene i vjerske običaje. Pod te običaje se jedino kao cilj klanja može podvesti i opravdati da se nahrani sirotinja, kao dobro djelo za pokoj duše umrloga. Sve ostalo je čist paganski, necrkveni običaj vezan za žrtvoprinošenje.
Poslije šest mjeseci ili jedne godine, takođe se mogu vršiti molitve, odnosno parastosi za umrle. Tada se, kao i za 40 dan, priprema žito koje osvećuje sveštenik, izlazi se na groblje, pale se svijeće i prekađuje grob.
Parastosi se mogu održavati i češće, a gozbe ni u tim povodima nisu crkveni običaji.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu